Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz.U.2020.172 z dnia 2020.02.04) określa cele i organizacje podstawowej opieki zdrowotnej oraz zasady zapewnienia odpowiedniej jakości świadczeń opieki zdrowotnej w ramach POZ.
Koordynacja opieki zdrowotnej obejmuje także współpracę z położną podstawowej opieki zdrowotnej (położna POZ), zwaną także położną środowiskową. Przepisy prawa pozwalają na dokonanie wyboru tej pielęgniarki przez matkę dziecka. Warto poznać zasady korzystania z tego typu wsparcia.
Kim jest położna środowiskowa?
Położna środowiskowa sprawuje całkowitą pielęgnacyjną opiekę położniczą i ginekologiczną nad kobietami i noworodkami do 2 miesiąca życia. Przepisy prawa posługują się pojęciem „położnej POZ”, której zadania można podzielić na 4 kategorie – promocja zdrowia i profilaktyka chorób, świadczenia pielęgnacyjne, świadczenia diagnostyczne i lecznicze.
Każda kobieta ma prawo wiedzieć, jak powinna wyglądać opieka położnej środowiskowej. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie zakresu zadań lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ szczegółowo określa zadania położnej środowiskowej.
Reklama
Co robi położna środowiskowa?
Do zadań położnej środowiskowej w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób należą:
- edukacja dotycząca prozdrowotnego stylu życia kobiety,
- edukacja przedporodowa,
- poradnictwo w zakresie pielęgnacji i prawidłowego żywienia noworodka i niemowlęcia do 8. tygodnia życia,
- poradnictwo laktacyjne i promowanie karmienia piersią,
- edukacja i udzielanie porad w zakresie powrotu płodności po porodzie i metod regulacji płodności,
- profilaktyka chorób ginekologicznych i patologii położniczych,
- edukacja w zakresie zapobiegania zakażeniom HIV oraz chorobom przenoszonym drogą płciową,
- profilaktyka chorób wieku rozwojowego,
- edukacja w zakresie obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym.
Do zadań położnej środowiskowej w zakresie świadczeń pielęgnacyjnych należą:
- planowanie, realizacja i ocena opieki pielęgnacyjnej nad:
- kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu,
- noworodkiem i niemowlęciem do 8. tygodnia życia,
- kobietą ze schorzeniami ginekologicznymi,
- przygotowanie i wspieranie rodziny w opiece nad noworodkiem, niemowlęciem i kobietą,
- przygotowanie kobiety do samoopieki i samopielęgnacji.
Do zadań położnej środowiskowej w zakresie świadczeń diagnostycznych należy:
- przeprowadzanie wywiadu rodzinnego lub środowiskowego,
- monitorowanie rozwoju ciąży fizjologicznej,
- wykonywanie badania położniczego,
- zwracanie uwagi na relację rodziny z noworodkiem i niemowlęciem do drugiego miesiąca życia,
- ocena stanu psychicznego kobiety w okresie ciąży i połogu, w tym ryzyka wystąpienia depresji poporodowej,
- monitorowanie przebiegu połogu i rozwoju noworodka i niemowlęcia do 8. tygodnia życia,
- obserwacja i ocena rozwoju psychoruchowego noworodka i niemowlęcia do 8. tygodnia życia oraz adaptacji do środowiska zewnętrznego,
- wykonywanie pomiarów u kobiety i noworodka oraz ocena tych pomiarów zgodnie z przepisami dotyczącymi standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej,
- pobieranie materiału do badań diagnostycznych.
Do zadań położnej środowiskowej w zakresie świadczeń leczniczych należy:
- udzielanie pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego i w nagłych zachorowaniach, w tym prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej;
- udzielanie pomocy położniczej i neonatologicznej w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego do czasu przybycia lekarza,
- przyjmowanie porodu nagłego w warunkach domowych,
- udzielanie pomocy w okresie laktacji,
- wykonywanie zabiegów leczniczych, w tym podawanie leków różnymi drogami i technikami zleconymi przez lekarza, wykonywanie iniekcji domięśniowych, dożylnych, podskórnych i śródskórnych oraz wykonywanie wlewów dożylnych,
- ustalanie diety kobiety zgodnie z potrzebami.
Do zadań położnej środowiskowej w zakresie świadczeń rehabilitacyjnych należą:
- ćwiczenia usprawniające w ciąży, połogu i schorzeniach ginekologicznych;
- wykonywanie drenażu ułożeniowego u kobiety,
- prowadzenie gimnastyki oddechowej, relaksacyjnej i przygotowującej do porodu oraz w okresie połogu.
Reklama
Jak załatwić położną środowiskową?
Każda kobieta w ciąży ma prawo wyboru położnej środowiskowej, wynikające bezpośrednio z przepisów Ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej.
Warunkiem jest wybór położnej POZ w ramach świadczeniodawców, którzy posiadają umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Nie obowiązuje w tym przypadku zasada rejonizacji. Po dokonaniu wyboru należy złożyć deklarację wyboru położnej środowiskowej w przychodni lub innej placówce medycznej, w której wybrana położna pracuje. Wzór deklaracji znajduje się na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia.
Deklaracja wyboru może być złożona (zgodnie z art. 10 ww. ustawy):
- w postaci papierowej,
- w postaci elektronicznej, za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, zaopatrzonej w podpis elektroniczny, podpis zaufany albo w podpis osobisty,
- za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta.
Zmiana położnej środowiskowej, bez konieczności ponoszenia opłat, może nastąpić tylko dwa razy w roku kalendarzowym (art. 9 pkt.4 ww. ustawy). W przypadku każdej kolejnej zmiany należy wnieść opłatę w wysokości 80 zł.
Wizyty położnej środowiskowej są obowiązkowe. Żadna młoda mama nie może z nich zrezygnować. Odmowa spotkań z położną POZ zawsze wzbudza podejrzenia, że coś złego dzieje się z dzieckiem lub matką. Fakt odmowy wizyty jest zawsze zgłaszany do instytucji opieki społecznej, które sprawdzają taką rodzinę.
Reklama
Kiedy się zgłosić do położnej środowiskowej?
Ze względu na czas wyboru położnej środowiskowej każda kobieta może złożyć deklarację w celu wyboru położnej środowiskowej przed porodem lub położnej środowiskowej po porodzie. Lekarz ginekolog, prowadzący daną ciążę powinien skierować kobietę pomiędzy 21 a 26 tygodniem ciąży do wybranej położnej POZ.
Zgodnie z przepisami ustawy prawo do bezpłatnej opieki położnej POZ przysługuje już od 21 tygodnia ciąży. Często młode mamy składają deklaracje wyboru dopiero po narodzinach dziecka.
Ile wizyt położnej środowiskowej przysługuje kobiecie w ciąży i młodej mamie? Od 21 tygodnia ciąży aż do rozwiązania położna POZ pojawia się:
- 1 raz w tygodniu w okresie od 21 tygodnia do 31 tygodnia ciąży, czyli 10 wizyt maksymalnie,
- 2 razy w tygodniu od 31 tygodnia ciąży do porodu, czyli do 16 wizyt maksymalnie.
Położna środowiskowa opiekuje się mamą w okresie połogu (do 42 dni po porodzie) i dzieckiem do ukończenia 2 miesiąca życia. NFZ finansuje do 6 wizyt patronażowych u jednego noworodka. Po zakończeniu wizyt patronażowych pielęgniarka środowiskowa przekazuje opiekę nad niemowlęciem pielęgniarce POZ.
