Po co badać poziom cukru we krwi?
Badanie poziomu cukru jest podstawowym narzędziem diagnostycznym oraz kontrolnym w przypadku cukrzycy - choroby, której istotą jest zaburzenie gospodarki węglowodanowej i nadmierne gromadzenie się cukru we krwi, wskutek nieprawidłowego działania lub wydzielania insuliny przez komórki beta trzustki.
Badania zalecane są przede wszystkim osobom, które mają obciążenie genetyczne lub przejawiają objawy cukrzycy, a co za tym idzie nieprawidłowego poziomu cukru we krwi, jak np. wielomocz, nagły spadek wagi czy ciągłe poczucie pragnienia.
Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna podaje, że liczba chorych na cukrzycę wciąż rośnie. Podstawą leczenia chorego jest monitorowanie stężenia glukozy we krwi (glikemii).
Reklama
Ile wynosi prawidłowy poziom cukru?
Poziom cukru po jedzeniu jest co do zasady wyższy, niż cukier na czczo. W badaniach laboratoryjnych stanowiących podstawę do rozpoznania cukrzycy oznacza się poziom glukozy na czczo, co najmniej 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku (przed pobraniem krwi do analiz można jedynie pić wodę).
Według norm wytyczonych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), prawidłowy poziom cukru na czczo mieści się w granicach 70-99 mg/dl (3,9– –5,5 mmol/l) – jest to parametr mówiący o stężeniu glukozy w osoczu krwi żylnej. Wyniki mieszczące się poniżej normy świadczą o tak zwanej hipoglikemii, czyli niedocukrzeniu.
Natomiast parametry od 100 mg/dl wzwyż mogą stanowić podstawę do zdiagnozowania cukrzycy (w przypadku znacznego przekroczenia normy) lub skierowania na dalsze badania (jeśli norma jest przekroczona nieznacznie).
Jaki powinien być zatem poziom cukru przed snem? Diabetyk powinien skonsultować sprawę z lekarzem, gdyż sprawa jest indywidualna, jednak poziom cukru nie powinien przekraczać 110 mg/dl po godzinie 24.
Czy istnieje zależność między poziomem cukru a wiekiem? U dzieci poziom cukru przyjęty jest taki sam jak dla osoby dorosłej. Za to u osób starszych norma nieznacznie różni się od ogólnie przyjętej. U 70 latka tolerancja dla poziomów cukru zwiększa się i wynosi nawet do 160-180 mg/dl. U cukrzyka natomiast toleruje się do 140 mg/dl.
Kobiety w ciąży mogą przejść przez etap cukrzycy ciążowej, jednak jeśli do niej nie doszło, poziom cukru powinien być w normie jak dla przeciętnej osoby. Przez możliwość zachorowania przyszłym matkom zleca się badanie krzywej cukrowej.
Prawidłowy poziom cukru we krwi z palca nie różni się niczym od przyjętej normy dla innych typów badań.
Reklama
Normy poziomu cukru we krwi
W sytuacji, gdy pomiar poziomu cukru na czczo przyniesie wynik w graniach 100-125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l), mówimy o nieprawidłowej glikemii. Nie jest to równoznaczne ze stwierdzeniem cukrzycy, ale pacjent powinien w takiej sytuacji zostać przez lekarza skierowany do dalszej diagnostyki.
W tym celu wykonuje się doustny test tolerancji glukozy lub inaczej test obciążenia glukozą (OGTT, Oral Glucose Tolerance Test). W czasie badania, krew pobierana jest dwukrotnie – przed oraz 2 godziny po wypiciu przez pacjenta roztworu zawierającego 75 mg glukozy.
Prawidłowy poziom cukru w teście OGTT wynosi poniżej 100 mg/dl (5,6 mmol/l) w badaniu na czczo oraz poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol.l) w 2 godziny po wypiciu roztworu. Jak interpretować wyniki wyższe od normy?
- Od 140 do 200 mg/dl (od 7.8 do 11.1 mmol/l) 2 godziny od wypicia roztworu - stan przedcukrzycowy, nieprawidłowa tolerancja glukozy.
- Powyżej 200 mg/dl (11,1 mmol/l) – cukrzyca.
Reklama
Jak czytać wyniki badań cukru we krwi?
W najnowszej rekomendacji Polskie Towarzystwo Diabetologiczne podaje, że cukrzycę rozpoznaje się, gdy spełnione zostanie jedno z kryteriów:
- przygodnie oznaczony (niezależnie od pory dnia i spożywanych posiłków) poziom cukru wynosi powyżej 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l), przy jednoczesnym wystąpieniu klasycznych objawów hiperglikemii, czyli przecukrzenia (wielomocz, suchość w ustach),
- dwukrotnie oznaczony poziom cukru na czczo (w 2 różne dni) wynosi każdorazowo powyżej 126 mg/dl (7,0 mmol/l), nawet bez wystąpienia objawów hiperglikemii,
- w doustnym teście obciążenia glukozą (szczegóły dotyczące tego badania - poniżej), poziom cukru wynosi ponad 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l);
Reklama
Ile powinien wynosić poziom cukru po jedzeniu?
W celach diagnostycznych Polskie Towarzystwo Diabetologiczne nie zaleca wykorzystywania oznaczeń wykonanych za pomocą tzw. glukometrów, czyli urządzeń służących do samodzielnego badania poziomu cukru przez pacjenta. Niemniej, glukometry stanowią istotne narzędzi codziennej samokontroli chorego, w szczególności jeśli chodzi o poziom cukru po jedzeniu.
Stężenie glukozy zaczyna bowiem wzrastać kilka do kilkunastu minut po spożyciu posiłku, by po mniej więcej 1 godzinie osiągnąć maksymalny poziom, zaś po 2-3 godzinach, wrócić do normy. Przynajmniej u osób zdrowych. Prawidłowy poziom cukru po jedzeniu (po 2 godzinach) wynosi do 140 mg/dl (7,8 mmol.l).
W przedziale 140 do 200 mg/dl (od 7.8 do 11.1 mmol/l mówimy o tzw. hiperglikemii poposiłkowej. Jeśli natomiast pomiary wskazują wartości powyżej 200 mg/dl (11,1 mmol/l), jest to wyraźne wskazanie cukrzycy.
Reklama
Jaki poziom cukru jest niebezpieczny dla życia?
Na stan zdrowia negatywnie wpływa każdy odstęp od normy. Niebezpieczna jest zarówno hipoglikemia (niski poziom cukru we krwi). Wpływa on albowiem niekorzystnie na układ nerwowy, co skutkować może nawet śpiączką cukrzycową. Pierwsze dolegliwości zaobserwować można przy spadku poniżej 50 mg/dl.
Jeśli cukrzyk nie otrzyma odpowiedniej pomocy, a poziom cukru będzie dalej spadał, może dojść do uszkodzenia mózgu.
Wysoki poziom cukru we krwi natomiast wywołać może hiperglikemię, kiedy cukier przekroczy 140 mg/dl. Często poziom cukru rośnie dalej i jest w stanie przekroczyć nawet 200 mg/dl. Pominięcie dawki insuliny u osoby z cukrzycą typu 1. może doprowadzić do osiągnięcia 400 lub nawet 500 mg/dl.
Tak wysoki poziom cukru występuje u osób, których trzustka nie wytwarza insuliny lub wytwarza ją w śladowych ilościach.
Reklama
Co może wpływać na poziom cukru we krwi?
Na poziom cukru wpływ może mieć wiele czynników. Ważny jest ogólny stan zdrowia, nie tylko jedzenie.
Poziom cukru we krwi zależy od:
- jedzenia (najczęściej słodyczy),
- niewyspania,
- stresu,
- alkoholu,
- leków,
- infekcji,
- miesiączki,
- upałów,
- inne choroby,
- wysiłek fizyczny;
U cukrzyków po każdym posiłku poziom cukru może się podnieść, jeśli nie ma on niskiego indeksu glikemicznego. Szczególnie zły wpływ mają potrawy tłuste, węglowodany i słodycze, a w szczególności lody czy kremy.
Podobnie na poziom cukru wpływają emocje, gdyż podnoszą poziom glukozy. Stres, nerwica lub uczucie lęku doprowadzić mogą nawet do hipoglikemii, czyli niedocukrzenia. Emocje natomiast takie jak gniew, które podnoszą poziom adrenaliny, ponoszą również cukier.
Część leków używanych np. przy przeziębieniu słodzone są cukrem, fruktozą lub syropem glukozowo-fruktozowym. Cukrzyk musi zatem unikać syropów, kropel czy tabletek o ssania. Korzystać może jedynie z opcji niesłodzonych.
Tuż przed okresem poziom cukru może wzrosnąć. W trakcie miesiączki natomiast często ulega on wahaniom.
Po wysiłku fizycznym cukier wzrasta proporcjonalnie do intensywności ćwiczeń. U zdrowego człowieka stopniowo się on zmniejsza, u cukrzyka wymagane jest uzupełnienie insuliny.
Alkohole, a zwłaszcza te niskoprocentowe lub smakowe, zawierają cukry proste, które zwiększają bardzo szybko poziom cukru we krwi. Diabetyk powinien unikać alkoholu bądź spożywać go w niewielkich ilościach i regularnie sprawdzać cukier, by w odpowiednim momencie podać sobie insulinę.
Przeziębienie, grypa lub inne infekcje (także intymne) również zwiększają poziom cukru we krwi. Niestety u osób chorych na cukrzycę osłabiony jest system immunologiczny, co prowadzi do częstych stanów zapalnych.
Nieprzespane noce powodują zaburzenia wrażliwości tkanek na insulinę, co sprawia, że glikemia rano może być zbyt wysoka. Wyrównanie poziomu cukru jest wtedy wyjątkowo trudne, gdyż dodatkowo zaczyna wydzielać się hormon związany ze stresem.
Upał również ma wpływ na poziom cukru, ponieważ wysoka temperatura, zwłaszcza w połączeniu z wilgotnością powietrza, utrudnia przyswajanie insuliny.
Choroby, jak np. Hashimoto również mogą wpływać na wahania poziomu cukru.
Jak obniżyć poziom cukru we krwi?
W leczeniu i profilaktyce cukrzycy najistotniejsze jest zatem obniżanie poziomu cukru do wartości mieszczących się w normach. Podstawowym narzędziem staje się więc, w większości przypadków, odpowiednia dieta.
Osoby chore oraz zagrożone cukrzycą powinny odżywiać się regularnie i w niewielkich ilościach (5 posiłków dziennie, co 2-3 godziny), unikając składników zawierających węglowodany łatwo przyswajalne.
Dodatkowo można stosować suplementację za pomocą odpowiednich dla cukrzyków preparatów. Zawarty w nim wyciąg z liści morwy białej hamuje rozkład cukrów złożonych do cukrów prostych, pozostawiając część węglowodanów niestrawionymi, co pozwala normalizować i utrzymywać prawidłowy poziom cukru we krwi. Warto sprawdzić również inne zioła na cukrzycę oraz obniżające poziom cukru we krwi.
Pozostałe składniki wpływają m.in. na poziom tzw. stresu oksydacyjnego (cynk, selen, witaminy C i E), czy poziom homocysteiny (Witaminy B6, B12 i kwas foliowy).
Pamiętać należy, że zdecydowana większość zachorowań stanowi cukrzyca typu 2, której najważniejszą przyczyną, oprócz wieku, jest otyłość. Zatem dbając o prawidłową masę ciała poprzez aktywność fizyczną oraz właściwą dietę, w istotny sposób można ograniczyć rozwój choroby.
