Co to jest prebiotyk i czym się charakteryzuje?
Od wielu lat głośno jest o probiotykach i szerokim spektrum ich dobroczynnych właściwości, ale nieco mniej uwagi poświęca się prebiotykom, chociaż ich prozdrowotny wkład w funkcjonowanie ludzkiego organizmu jest również nieoceniony.
Prebiotyki są rodzajem substratów w postaci nietrawionych składników żywności (węglowodanów), których kluczowym zadaniem jest stymulowanie wzrostu i/lub aktywności dobroczynnych drobnoustrojów wchodzących w skład mikrobioty jelit. Tym samym, wywierają one korzystny wpływ na zdrowie gospodarza.
Prebiotyki zalicza się do frakcji błonnika pokarmowego, jednak ich roli nie można sprowadzać do właściwości samego błonnika. Należy przy tym pamiętać, że nie każdy rodzaj błonnika jest prebiotykiem.
Z jednej strony, substancje uznawane za prebiotyki występują naturalnie w pożywieniu, z drugiej zaś pozyskuje się je w drodze procesów chemicznych i enzymatycznych, po czym dodaje do produktów żywnościowych lub wytwarza prebiotyczne suplementy diety.
Do prebiotyków zalicza się przede wszystkim:
- oligosacharydy, spośród których na wyróżnienie zasługują fruktooligosacharydy, laktuloza i oligosacharydy sojowe,
- oraz polisacharydy, wśród których największe znaczenie mają inulina, skrobia oporna, celuloza, hemicelulozy i pektyny.
Aby konkretny produkt mógł zyskać miano prebiotyku powinien:
- przyczyniać się do selektywnego pobudzania wzrostu oraz zwiększania aktywności pożytecznych drobnoustrojów wchodzących w skład mikrobioty jelit,
- charakteryzować się odpornością na reakcję hydrolizy oraz działanie kwasu żołądkowego i enzymów trawiennych,
- odpowiednio regulować pH treści jelitowej,
- ulegać fermentacji przy udziale fizjologicznej flory jelit,
- stanowić pożywkę dla dobroczynnych mikroorganizmów zasiedlających jelita,
- wykazywać stabilność w trakcie procesów produkcji, w tym przetwarzania chemicznego i spożywczego,
- wywierać korzystny wpływ na zdrowie.
Reklama
Działanie prebiotyków i ich prozdrowotne funkcje
Prebiotyki nie są trawione w przewodzie pokarmowym, więc dostarczone do organizmu człowieka docierają w niezmienionej formie aż do jelita grubego. Dopiero w tym odcinku przewodu pokarmowego ulegają procesowi fermentacji, do którego przyczyniają się bytujące w jelitach bakterie.
Prowadzi to m.in. do powstania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, takich jak kwas masłowy, propionowy, czy octowy oraz innych substancji pozytywnie wpływających na zdrowie.
Przemieszczając się przez światło jelita prebiotyki wiążą wodę i zwiększają objętość treści jelitowej. To z kolei stanowi idealną pożywkę dla pożytecznych drobnoustrojów, pobudza ich wzrost i aktywność mikrobioty jelit.
Część właściwości prebiotyków wynika z ich bezpośredniego wpływu na stymulowanie dobroczynnych bakterii, inne mają związek z reakcjami, które są następstwem pasażu jelitowego i enzymatycznych procesów przemian.
Wśród najważniejszych funkcji prebiotyków można wymienić:
- przywracanie i utrzymanie równowagi mikrobioty jelit,
- stymulowanie układu immunologicznego,
- obniżanie poziomu złego cholesterolu, czyli frakcji LDL,
- wsparcie leczenia i zapobiegania biegunkom o różnym pochodzeniu,
- regulowanie działania enzymów wątrobowych,
- zwiększenie przyswajania wapnia, magnezu i żelaza w jelitach,
- łagodzenie objawów choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
- osłabianie symptomów infekcji pochwy,
- wpływanie na właściwy poziom pH treści jelitowej,
- pobudzanie perystaltyki jelit,
- hamowanie rozwoju patogenów,
- czynny udział w regeneracji nabłonka jelitowego,
- wspomaganie wchłaniania składników odżywczych,
- ułatwianie zapobiegania i leczenia zaparć,
- przyspieszenie eliminacji substancji toksycznych z organizmu,
- zmniejszenia rozwoju ryzyka pojawienia się raka jelita grubego.
Reklama
Probiotyk a prebiotyk i ich wzajemne relacje
Chociaż różnica w nazwie sprowadza się do jednej litery to ich działanie opiera się na zupełnie innych mechanizmach. Jednak skuteczność jednego zależy od obecności drugiego. Czym się różnią, a na czym polega współpraca probiotyków i prebiotyków?
W przeciwieństwie do prebiotyków, probiotyki to żywe szczepy mikroorganizmów, które dostarczane do organizmu w określonych dawkach wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Właściwości probiotyczne wykazują ściśle wyselekcjonowane dobroczynne kultury bakterii lub drożdży, wśród których można wymienić m.in. szczepy bakterii:
- Lactobacillus,
- Bifidobacterium,
- Enterococcus faecium,
- Lactococcus lactis,
- Streptococcus thermophilus
oraz drożdżaki Saccharomyces boulardii. Te pożyteczne drobnoustroje można odnaleźć w wybranych produktach spożywczych oraz specjalnych preparatach probiotycznych, w tym w probiotycznych lekach oraz probiotycznych suplementach diety. Aby konkretny mikroorganizm został uznany za probiotyk powinien spełniać szereg wymagań, a jego skuteczność musi zostać potwierdzona w badaniach klinicznych i odpowiednio udokumentowana.
Podobnie, jak w przypadku prebiotyków, działanie probiotyków koncentruje się przede wszystkim w obszarze jelit, jednak ich prozdrowotne właściwości obejmują cały organizm. Wszelkie funkcje probiotyków wynikają z ich głównej roli, czyli dbania o odpowiednią równowagę mikrobioty jelit. To dzięki nim dobroczynne mikroorganizmy bytujące w jelitach mogą utrzymać, a w razie potrzeby odbudować, przewagę nad patogennymi.
Probiotyki to żywe mikroorganizmy i w takiej postaci powinny dotrzeć do jelit. Dostarczone do organizmu doustnie muszą zachować żywotność, zdolność do szybkiego namnażania komórek i kolonizacji jelita, przez całą drogę prowadzącą do celu. Jeśli w jelitach zetkną się z prebiotykami będą miały szansę na zdecydowanie łatwiejszy i szybszy rozrost, dzięki czemu znacznie efektywniej spełnią swoje kluczowe zadania.
W opisywanej relacji, prebiotyki są więc rodzajem stymulującej substancji, która stanowi idealną pożywkę dla rozwoju probiotycznych mikroorganizmów. Wniosek jest prosty, sięgając po konkretne probiotyki, warto przyjmować je w towarzystwie prebiotyków.
Można stosować je oddzielnie lub w formie synbiotyków, czyli preparatów łączących w sobie probiotyk z prebiotykiem.
Reklama
Prebiotyki naturalne, czyli co jeść?
Podobnie, jak w przypadku probiotyków, tak i w świecie prebiotyków, ich naturalne źródła można odnaleźć w pożywieniu. Do codziennej diety warto więc włączyć konkretne produkty żywnościowe, głównie owoce i warzywa, ziarna zbóż i otręby, czy rośliny strączkowe. O obecność naturalnych prebiotyków w organizmie zadbamy spożywając m.in:
- cykorię,
- cebulę,
- szparagi,
- czosnek,
- ziemniaki,
- banany,
- soję, w tym serwatkę sojową,
- karczochy,
- pszenicę,
- owies,
- jęczmień,
- topinambur,
- pomidory,
- miód.
Prebiotyki wykorzystywane są również w przemyśle spożywczym, dzięki czemu występują niekiedy w żywności przetworzonej, np. w pieczywie, napojach owocowych, galaretkach, dżemach, jogurtach, produktach o obniżonej kaloryczności (tzw. light), przetworach mięsnych, posiłkach dla niemowląt i małych dzieci, zupach, sosach, czy słodyczach.
W takich przypadkach substancje prebiotyczne stanowią formę dodatków zastępujących tłuszcz, cukier, czy preparaty wpływające na konsystencje oraz trwałość pożywienia.
Reklama
Prebiotyk w formie suplementu diety – kiedy po niego sięgać?
Problemy żołądkowe mogą mieć różnorakie podłoże. Bóle brzucha i biegunka to częste dolegliwości, które dopadają, np. w czasie podróży. Nawracające biegunki niejednokrotnie obserwuje się przy zespole jelita drażliwego, jak również w przypadku wielu innych zakażeń. W takim wypadku zaleca się przyjmowanie probiotyku. Probiotyki stosuje się również, aby zapobiegać biegunkom w czasie leczenia antybiotykiem. KLIKNIJ TUTAJ, aby sprawdzić produkty dostępne bez recepty.
Suplementy z prebiotykami nie należą do tak popularnych, jak chociażby te probiotyczne, gdyż w większości przypadków jesteśmy je w stanie dostarczyć do organizmu wraz z pożywieniem. Efektywna dawka prebiotyku dla osoby dorosłej wynosi zaledwie ok. 5-10 gramów na dobę. Takie zapotrzebowanie jest w stanie zagwarantować w miarę dobrze skomponowana dieta, uwzględniająca produkty roślinne.
Jeśli jednak nasz jadłospis nie jest zbyt urozmaicony i nie obfituje w warzywa, owoce czy ziarna, to warto sięgnąć po prebiotyki z asortymentu apteki. Prebiotyczne suplementy przydadzą się również w trakcie i po antybiotykoterapii, czy w przypadku występowania zaburzeń wypróżniania w postaci biegunek lub zaparć.
Prebiotyczne suplementy diety dostępne są w różnych formach, m.in. w postaci kapsułek, płynów, proszku do sporządzania zawiesiny, czy syropu. Mogą je przyjmować zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci. Różnica będzie polegała przede wszystkim na odpowiednim dawkowaniu i komforcie podawania prebiotycznego preparatu.
