Co to są próby wątrobowe? Wskazania do badania
Testy czynnościowe wątroby zwane popularnie próbami wątrobowym (LFT), to badanie biochemiczne krwi, które najczęściej zlecane jest przez lekarza, gdy u pacjenta podejrzewa się problemy związane z pracą wątroby, np. zatrucia, przewlekłe choroby wątroby czy jej uszkodzenia.
Jest to między innymi podstawowa diagnostyka w przypadku wirusowego zapalenia wątroby, choroby alkoholowej, marskości wątroby czy zatruciu grzybami i lekami.
To badanie wątroby jest przydatne także w określeniu stopnia stłuszczenia wątroby, które występuje u pacjentów otyłych, z wysokim stężeniem cholesterolu, cukrzycą.
Kiedy robić próby wątrobowe? Warto zlecić takie badanie, jeśli u pacjenta pojawiają się:
- ogólne osłabienie,
- ciągłe zmęczenie,
- brak apetytu,
- utrata łaknienia,
- utrata masy ciała,
- bolesne kurcze mięśni,
- wzdęcia, nudności, wymioty, odbijanie się,
- ból po prawej stronie pod żebrami,
- odbarwione biegunki,
- świąd skóry,
- u mężczyzn: utrata owłosienia pachowego i łonowego, libido, oraz impotencja i ginekomastia,
- u kobiet: zaburzenia miesiączkowania, wybroczyny na skórze, krwawienie z nosa, niepłodność.
Reklama
Próby wątrobowe z krwi - jakie badania się wykonuje?
Próba wątrobowa pozwala ocenić stopień uszkodzenia wątroby. Badanie polega na określeniu aktywności enzymów w komórkach wątrobowych oraz stężenia różnych substancji wytwarzanych i przetwarzanych w tym narządzie.
W badaniu biochemicznym krwi sprawdza się istotną dla funkcjonowania wątroby:
- aminotransferazę asparaginianową (AspAT, GOT) – podwyższony poziom wskazuje na marskości wątroby, zapalenie lub żółtaczkę.
- aminotransferazę alaninową (ALAT, GPT) – świadczy o przewlekłym lub ostrym zapaleniu wątroby, żółtaczce mechanicznej lub mononukleozie.
- bilirubinę – jej poziom wzrasta przy wirusowym zapaleniu wątroby, chorobie Gilberta, blokadzie dróg żółciowych, zastoju żółci w wątrobie.
- fosfatazę alkaliczną (ALP) – wzrasta przy chorobach wątroby i dróg żółciowych, takich jak: marskość wątroby, zapalenie wątroby, zapalenie dróg żółciowych, czy gruźlica wątroby.
- gamma-glutamylotransferazę (GGTP) - normy przekroczone są u alkoholików i przy niedrożności dróg żółciowych.
- dehydrogenazę mleczanową (LHD) - podwyższony poziom sugeruje zapalenie wątroby, choroby dróg żółciowych, zapalenie mięśnia sercowego, nowotwory.
- cholinesterazę (ChE) – gdy jest go za mało można podejrzewać przewlekłe zapalenie wątroby i marskość, jego poziom nadmiernie wzrasta w okresie rekonwalescencji po przebytych chorobach wątroby.
Jakie badania prób wątrobowych trzeba wykonać? W ramach podstawowych prób wątrobowych sprawdza się: aminotransferazę asparaginianową, aminotransferazę alaninową, stężenie bilirubiny i tzw. próbę tymolową.
Gdy wyniki próby wątrobowej są niepokojące, lekarz może zdecydować o wykonaniu rozszerzonych prób wątrobowych i określeniu poziom fosfatazy alkalicznej, gamma-glutamylotransferazy, dehydrogenazy mleczanowej, cholinesterazy czy autoprzeciwciał wątrobowych (ANA, AMA, SMA).
Reklama
Próby wątrobowe - jak wygląda badanie? Przygotowanie
Badanie wykonuje się poprzez pobranie krwi z żyły łokciowej. Pobranie powinno się odbyć w godzinach porannych między 7.00 a 10.00. Jak się przygotować do wykonania prób wątrobowych? Ten rodzaj badania jest prosty i nie wymaga od pacjenta szczególnego przygotowania się.
Czy pacjent wykonujący próby wątrobowe powinien być na czczo? Tak, laboratoria diagnostyczne wskazują, żeby wykonując próby wątrobowe być na czczo (nie jeść 13-14h, ostatni posiłek przed wykonaniem badania powinien być spożyty dzień wcześniej w godzinach popołudniowych).
Kolejnym zaleceniem jest powstrzymanie się od picia alkoholu na 24 godziny przed pobraniem krwi. Często pacjenci zastanawiają się czy mogą pić wodę przed badaniem lub ile nie mogą pić?
Wodę można pić, ponieważ rozrzedza krew, więc rano warto wypić szklankę wody, aby pobranie krwi przebiegło sprawnie. Niewskazane jest natomiast picie soków i słodzonych napojów. Lekarz musi wiedzieć także o lekach na stałe przyjmowanych przez badanego.
Reklama
Próby wątrobowe - cena i wyniki
Badania krwi zaliczane do prób wątrobowych to podstawowe badania diagnostyczne, które można wykonać w placówkach sieci laboratoriów medycznych: prywatnie lub nieodpłatnie na koszt NZF (skierowanie wystawia lekarz).
Ile kosztują próby wątrobowe? Cena próby wątrobowych jest uzależniona od danego laboratorium. W wariancie podstawowych prób wątrobowych cena wynosi od 30 do 60 zł, a w wariancie rozszerzonym - powyżej 100 zł.
Ile się czeka na wyniki próby wątrobowej? Czas oczekiwania jak w przypadku większości badań krwi jest krótki i wynosi około 24 godziny. Następnego dnia wyniki prób wątrobowych powinny być już gotowe, zdarza się, że wyniki online są dostępne nawet w tym samym dniu co badanie.
Reklama
Próby wątrobowe - normy
Interpretacją wyniku prób wątrobowych powinien się zająć lekarz, zlecający badanie. Wyniki badań zawsze powinien sprawdzać i interpretować lekarz zlecający próby wątrobowe. chorobach przewlekłych, na które cierpi pacjent i lekach, które na stałe przyjmuje.
Lekarz może uznać, że badania biochemiczne krwi trzeba powtórzyć, zazwyczaj robi się to po dwóch tygodniach. Ale już po otrzymaniu wyników można wstępnie ocenić czy są powody do niepokoju.
Jeśli twoje wyniki mieszczą się następujących normach, nie powinny wzbudzać niepokoju:
Normy ALAT
- kobiety <35 U/l (j.m/l),
- mężczyźni<45 U/l (j.m/l),
- dzieci <25 U/l (j.m/l).
Normy AspAT
- kobiety 5-40 U/I (j.m/l),
- mężczyźni 19 U/l.
Normy bilirubiny całkowitej
- 0,2 - 1,1 mg% (3,42 - 20,6 µmol/l).
Normy ALP
- dorośli 20-70 U/l (j.m /l),
- dzieci 20-150 U/I (j.m /l).
Normy GGTP
- kobiety 10-66 U/l,
- mężczyźni 18-70 U/l.
Normy LDH
- 120-240 U/l.
Normy ChE
- 1900-3800 U/l.
Reklama
Podwyższone próby wątrobowe - co oznacza wysoki wynik?
Wysokie wyniki próby wątrobowej są sygnałem do wykonania dalszych badań. Jeśli wyniki odbiegają od przyjętych norm konieczna jest rozszerzona diagnostyka, bo może to być sygnałem różnym chorób, nie tylko w obrębie wątroby.
Czy próby wątrobowe wykryją raka? Tak, szczegółowa diagnostyka wątroby pozwala wykryć zmiany nowotworowe w obrębie wątroby, dzięki czemu można wykryć raka już w jego wczesnym stadium.
Podwyższone próby wątrobowe mogę sugerować następujące objawy chorobowe:
- Podwyższone próby wątrobowe ALT mogą świadczyć o przewlekłym lub ostrym zapaleniu wątroby, żółtaczce mechanicznej lub mononukleozie.
- Podwyższone próby wątrobowe GGTP sugerują nadużywanie przez pacjenta alkoholu lub niedrożność dróg żółciowych.
- Złe próby wątrobowe AST wskazują na marskości wątroby, zapalenie lub żółtaczkę.
- Podwyższony poziom bilirubiny może świadczyć o nieprawidłowej pracy wątroby.
- Poziom ALP zazwyczaj wzrasta przy chorobach wątroby i dróg żółciowych, takich jak: marskość wątroby, zapalenie wątroby, zapalenie dróg żółciowych, czy gruźlica wątroby. Co ciekawe, podwyższony ALP może być sygnałem chorób innych organów, w tym: nerek, kości, niewydolności serca. Może też świadczyć o rozwoju nowotworu.
- Podwyższony poziom LDH - wzrasta przy zapaleniu wątroby, chorobach dróg żółciowych, zapaleniu mięśnia sercowego, a także w stanach pozawałowych i przy nowotworach.
- O chorobie świadczy także zbyt niski lub zbyt wysoki poziom ChE, gdy jest go za mało można podejrzewać przewlekłe zapalenie wątroby i marskość, gdy jego poziom nadmiernie wzrasta w okresie rekonwalescencji po przebytych chorobach wątroby.
- Dodatnia próba tymolowa występuje m.in. w: gruźlicy, wirusowym i toksycznym zapaleniu wątroby, marskości wątroby, sarkoidozie, zakażeniach bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych i pierwotniakowych, kolagenozach, nowotworach, zatruciu arsenem, berylem i lekami (fenytoina, nitrofurantoina).
Reklama
Jak obniżyć próby wątrobowe?
Podwyższone wyniki prób wątrobowych mogą świadczyć o poważnych schorzeniach nie tylko wątroby. O dalszych krokach powinien zadecydować lekarz, ale sam pacjent też powinien zatroszczyć się o swoją wątrobę.
Jak szybko obniżyć próby wątrobowe? Choć nie ma żadnych sprawdzonych i niezawodnych sposobów na obniżenie wysokich prób wątrobowych, pacjent powinien zmienić dietę, ograniczającą poziom spożywanych tłuszczów. Dieta wątrobowa to dieta lekkostrawna, wzbogacona w produkty zawierające witaminy z grupy B. Dodatkowo zaleca się także zrezygnować z alkoholu, głównie z codziennego picia piwa.
.png)
