Co to jest progesteron? Rola i funkcje w organizmie
Progesteron razem z estrogenem są najbardziej znanymi, a jednocześnie najważniejszymi żeńskimi hormonami płciowymi. Pierwszy jest wytwarzany przez ciałko żółte w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego, a także we wczesnej ciąży. W późniejszym etapach ciąży funkcję wytwarzania hormonu przejmuje łożysko.
Progesteron pełni w organizmie kobiety mnóstwo funkcji. Wytwarzany w fazie lutealnej, umożliwia implantację zarodka. Jeśli zarodek nie zagnieździ się w błonie śluzowej macicy, jego stężenie spadnie, prowadząc do luteolizy ciałka żółtego. Jeśli jednak dojdzie do zapłodnienia, poziom hormonu będzie wzrastał, wspomagając utrzymanie ciąży.
W jaki sposób się to odbywa? Od stężenia hormonu w ciąży zależy kurczliwość mięśniówki macicy. Jeśli jest na odpowiednim poziomie, czynność skurczowa macicy jest zmniejszona. W ten sposób nie dochodzi do przedwczesnego porodu. Ponadto dzięki niemu układ immunologiczny matki nie wytwarza przeciwciał przeciwko komórkom płodu. Jego rola nie kończy się jednak wraz z przyjściem dziecka na świat.
Progesteron bierze także udział w przygotowywaniu gruczołów mlekowych do laktacji.
Reklama
Badanie poziomu progesteronu - kiedy zrobić badanie?
Kiedy badać progesteron? Najczęściej ginekolog zleca wykonanie badania pacjentkom, które mają problem z zajściem w ciążę, ponieważ za niski progesteron w fazie lutealnej może utrudniać implantację zarodka.
A w którym dniu cyklu badać progesteron? Badanie powinno się wykonać w 7-8 dniu po uwolnieniu komórki jajowej, gdyż w tej fazie cyklu stężenie hormonu powinno być najwyższe i wahać się między 1,83 a 23,9 ng/ml. Wartości poniżej 1,83 ng/ml świadczą o braku owulacji.
Do badania progesteronu pobiera się krew. Czy do badania progesteronu trzeba się specjalnie przygotować? Nie ma tutaj specjalnych wymagań. Progesteron u pacjentki nie musi być badany na czczo, ale warto pamiętać, że ten hormon jest wydzielany pulsacyjnie, a jego stężenie zmienia się co kilka godzin. Właśnie dlatego zalecane jest powtórne badanie co najmniej w dwóch kolejnych cyklach, najlepiej o tej samej porze dnia.
Reklama
Normy progesteronu u kobiety w ciąży i nie tylko
Poziom progesteronu w organizmie kobiety zmienia się dynamicznie, w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego. Normy progesteronu w poszczególnych fazach cyklu wynoszą:
| Cykl miesiączkowy | Normy |
|---|---|
| faza folikularna: | 0,28-0,72 ng/ml |
| owulacja: | 0,64-1,63 ng/ml |
| faza lutealna: | 4,71-18,0 ng/ml |
Zupełnie inaczej przedstawiają się normy progesteronu w ciąży, gdyż od chwili zagnieżdżenia się zarodka jego stężenie stale wzrasta aż do porodu. Oto normy progesteronu dla kobiet w ciąży z podziałem na trymestry:
| Trymestr ciąży | Normy |
| I trymestr | 11,0-44,3 ng/ml |
| II trymestr | 25,4-83,3 ng/ml |
| III trymestr | 58,7-214 ng/ml |
Jaki poziom progesteronu świadczy o prawidłowości ciąży? Za prawidłowy wynik uznaje się następujące wartości:
| Tydzień ciąży | Prawidłowy wynik |
|---|---|
| 4. tydzień | 21,6 ng/ml |
| 12. tydzień | 33,4 ng/ml |
| 20. tydzień | 55,6 ng/ml |
| 30. tydzień | 104,5 ng/ml |
| 40. tydzień | 166,2 ng/ml |
Warto jednak podkreślić, że wartości referencyjne mogą różnić się w zależności od laboratorium, które przeprowadzało badanie. Co więcej, ze względu na wahające się stężenia hormonów płciowych w ciągu doby, zaleca się, aby badanie wykonać dwukrotnie.
Reklama
Niedobór i nadmiar progesteron - co oznacza niski i wysoki poziom progesteronu?
Za niski progesteron u kobiety starającej się o dziecko świadczy o zaburzeniach owulacji. Jeśli jego stężenie w ogóle nie wzrasta w fazie lutealnej, oznacza to brak owulacji. Skutkiem niskiego stężenia hormonu może być zespół napięcia przedmiesiączkowego.
Warto także zaznaczyć, że zbyt niskie stężenie progesteronu u kobiety powyżej 50. roku życia może być oznaką rozpoczynającego się klimakterium, dlatego badanie progesteronuwykonuje się w diagnostyce menopauzy.
Niski progesteron w ciąży może wskazywać na ciążę pozamaciczną lub poronienie. Jeśli stężenie hormonu u ciężarnej było prawidłowe, a następnie zaobserwowano jego spadek, może to oznaczać nieprawidłowości w funkcjonowaniu łożyska, zatrucie ciążowe lub stan przedrzucawkowy.
Wysoki progesteron u kobiety, które nie spodziewa się dziecka z kolei może świadczyć o następujących nieprawidłowościach:
- zespół nadnerczowo-płciowy,
- zespół policystycznych jajników,
- nowotwór jajników, nadnercza,
- torbielach na jajnikach,
- niewydolności wątroby (hormon jest metabolizowany w wątrobie).
Natomiast za wysoki progesteronu ciężarnej wskazuje na ciążę mnogą. W rzadkich przypadkach świadczy o ciążowej chorobie trofoblastycznej. Podwyższony progesteron obserwuje się także u kobiet w ciąży, które narzekają na obrzęki, gdyż nadmiar hormonu skutkuje zatrzymywaniem wody w organizmie.
Reklama
Jak podnieść poziom progesteron?
Stężenie hormonu może skutecznie podnosić z pomocą środków farmakologicznych. Leki hormonalne (gestageny) stosuje się w celu podtrzymania zagrożonej ciąży. Niekiedy także w profilaktyce nawracających poronień, aczkolwiek brakuje dowodów naukowych dowodzących skuteczności takiej terapii.
Progesteron w tabletkach znajduje zastosowanie w ciążach po zapłodnieniu pozaustrojowym. Przyjmują go także kobiety z zaburzeniami owulacji w II fazie cyklu. Niekiedy ginekolodzy przepisują gestageny pacjentkom, które dotkliwie przechodzą PMS. Progesteron jest wreszcie stosowany w hormonalnej terapii zastępczej, której celem jest łagodzenie objawów menopauzy.
A jak podnieść progesteron naturalnie? Ważne jest ograniczenie stresu oraz odpowiednia dieta zawierająca produkty bogate w witaminę C, witaminę E, witaminę B6, L-argininę, błonnik pokarmowy oraz minerały jak: selen, cynk czy magnez. Zaleca się też zgubienie nadprogramowych kiligramów, ponieważ zbyt wysoki poziom tkanki tłuszczowej utrudnia regulację cyklu.
Reklama
Jak obniżyć poziom progesteron?
Zbyt wysoki poziom progesteronu jest wskazaniem do podjęcia działań, mający na celu unormowanie progesteronu. Jak obniżyć progesteron? Postępowanie jest uzależnione od przyczyny nadmiaru hormonu. Przykładowo, jeśli powodem tego stanu jest zespół policystycznych jajników (PCOS) leczenie zwykle polega na przyjmowanie leków antyandrogenowych oraz dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych. Inną metodą leczenia PCOS jest kauteryzacja jajników.
