Przechowywanie leków - w domu i poza nim. Jakie zasady w upały?

Dlaczego odpowiednie przechowywanie leków jest ważne?

Przechowywanie leków w odpowiednich warunkach gwarantuje ich skuteczność oraz bezpieczeństwo. Wiele farmaceutyków jest wrażliwych na temperaturę, światło, wilgotność lub inne czynniki środowiskowe.

Niestosowanie się do zaleceń może powodować utratę właściwości substancji czynnych lub ich niepożądaną modyfikację. Potencjalną tego konsekwencją jest mniejsza efektywność, a nawet całkowity brak działania leczniczego.

To również zwiększone ryzyko wystąpienia skutków ubocznych, w tym możliwość zatrucia organizmu. Należy pamiętać, że ewentualna zmiana właściwości chemicznych wpływa na dawkowanie. W takiej sytuacji trudno jest realnie przyjmować lek w zalecanych ilościach.

Choć w praktyce wiele osób nierozważnie lekceważy te rekomendacje, warto pamiętać, że są one formułowane na podstawie badań dotyczących stabilności danych substancji w określonych warunkach.

Trzymanie się zasad przechowywania leków jest również ważne z punktu widzenia innych domowników. Przypadkowa styczność z niezabezpieczonym farmaceutykiem może stanowić poważne zagrożenie w szczególności dla małych dzieci oraz zwierząt.

Reklama

Jak przechowywać leki? Zasady w domu i aptece

Jak przechowywać leki w domu i poza nim? W szpitalach, przychodniach, hurtowniach farmaceutycznych oraz aptekach wdrażane są precyzyjnie ustalone procedury, często uregulowane przepisami ogólnymi lub wewnętrznymi.

Obowiązują one lekarzy, pielęgniarki czy farmaceutów. W przypadku pacjentów leczących się na własną rękę przestrzeganie tak rygorystycznych kryteriów nie zawsze jest możliwe i konieczne, należy jednak mieć świadomość, że w gruncie rzeczy wytyczne odnośnie przechowywania lekarstw w domu są podobne.

Kluczowe znaczenie mają:

• Zapewnienie właściwych warunków środowiskowych (temperatura, wilgotność, światło, wentylacja etc.).
• Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem i kurzem, a także zniszczeniem.
• Zachowanie oryginalnych opakowań wraz z ulotkami informującymi o działaniu, skutkach ubocznych, dawkowaniu i dacie ważności.
• Ochrona przed dostaniem się leku w niepowołane ręce - na przykład dziecka.

Przechowywanie leków w domu

Oto podstawowe zalecenia dotyczące przechowywania leków w domu:

• Zawsze trzymaj farmaceutyki w zamkniętych, oryginalnych opakowaniach zawierających datę ważności. Nie przesypuj ich, nie przelewaj. Pamiętaj o szczelnym zakręcaniu butelek z preparatami w płynie lub proszku.
• Trzymaj leki poza zasięgiem dzieci i zwierząt - wybieraj miejsca położone wyżej, najlepiej zamykane. W przypadku substancji o bardzo silnym działaniu, na przykład leków opioidowych, benzodiazepin i środków nasennych, wskazane jest zamykanie ich na klucz lub kłódkę.
• Chroń leki przed fizycznym zabrudzeniem albo uszkodzeniem.
• Przestrzegaj wymagań odnośnie wilgotności i temperatury przechowywania leków podawanych przez producenta. Jeśli takie informacje nie są zawarte w ulotce, stosuj się do zasad ogólnych: trzymaj preparat w ciemnym, suchym miejscu w temperaturze 15-25 stopni Celsjusza.
• Przechowuj medykamenty z dala od okna, przez które wpada naturalne światło słoneczne, będące źródłem promieniowania oraz ciepła. Z podobnych względów należy unikać takich lokalizacji, jak sąsiedztwo kaloryfera, kuchenki czy innych silnie nagrzewających się urządzeń. W szczególności zakazane jest trzymanie środków farmakologicznych w samochodzie.
• Z uwagi na wymagania dotyczące wilgotności, unikaj umieszczania domowej apteczki w łazience i kuchni (nie licząc tych leków, które powinny się znajdować w lodówce).
• W przypadku leków posiadających wkłady pochłaniające wilgoć nie powinno się tego zabezpieczenia usuwać.
• W sytuacji, gdy lek zmieni swój wygląd (przebarwienia, spękania, obecność kryształów, nieprawidłowa konsystencja) należy go wyrzucić lub skonsultować się z lekarzem albo farmaceutą.

Przechowywanie leków w szpitalu i przychodni

Przechowywanie leków w oddziale szpitalnym czy przychodni wymaga spełnienia podobnych, ale jeszcze bardziej rygorystycznych wymagań:

• Leki powinny być składowane w przeznaczonych do tego celu pomieszczeniach, wyposażonych w sprawne urządzenia do pomiaru temperatury i wilgotności.
• Leki wymagające przechowywania w niskich temperaturach musza się znajdować w lodówkach.
• Leki światłoczułe muszą być trzymane w miejscach zaciemnionych
• Lekarstwa wymagające szczególnego nadzoru, w tym psychotropowe czy nasenne, powinny być zamykane, najlepiej w sejfie lub trwale przymocowanej kasetce zamykanej na klucz.
• Wzmożonej uwagi wymagają też koncentraty przeznaczone do przygotowywania roztworów do infuzji, a także wykazujące działanie toksyczne, rakotwórcze, teratogenne (powodujące uszkodzenia i wady rozwojowe u płodów).
• Wszystkie leki powinny być skatalogowane, opisane, trzymane w oryginalnych opakowaniach z datą przydatności do użycia i innymi niezbędnymi informacjami.
• Zabronione jest mieszanie leków o tej samej nazwie, ale pochodzących z różnych partii o odmiennych datach ważności

Przechowywanie leków w aptece

Zbliżone zasady odnoszą się do przechowywania leków w aptece. Opisuje je między innymi rozporządzenie Ministra Zdrowia, które weszło w życie pod koniec 2022 roku, zastępując przepisy obowiązujące wcześniej przez 20 lat.

Stanowi ono, że w pomieszczaniach służących do przechowywania powinien działać system całodobowego monitorowania temperatury i wilgotności. Parametry te muszą być kontrolowane także w urządzeniach chłodniczych.

Niezbędne jest też utrzymywanie pomieszczeń w czystości, eliminacja nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne oraz spełnienie wszystkich wymogów zawartych w charakterystykach poszczególnych produktów leczniczych.

Leki wymagające specjalnej pieczy mogą być trzymane wyłącznie w szafkach lub szufladach zamykanych na klucz. Aby zapewnić właściwą wentylację i ochronę przez kurzem, medykamenty powinno się przechowywać z dala od podłóg i ścian.

Ważne, by osobno trzymać leki do zastosowań wewnętrznych i zewnętrznych, a także środki o bardzo silnym działaniu. Przygotowywane w aptece leki recepturowe muszą być opatrzone etykietą, na które zostanie opisany m.in. skład, sposób użycia, data sporządzenia, termin ważności oraz zalecany sposób przechowywania.

Reklama

Przechowywanie leków w lodówce. Czy tylko w upały?

W okresie letnim spełnienie warunków dotyczących temperatury i wilgotności może być trudne. Jak przechowywać leki w czasie upałów? 

Należy znaleźć miejsce w domu, gdzie temperatura nie przekracza 25 stopni, a jeśli nie ma takiej możliwości, można farmaceutyki czasowo umieścić w lodówce.

Warto jednak mieć w pamięci ogólną zasadę - leki nie lubią warunków skrajnych i częstej zmiany temperatury czy wilgotności. Dlatego też rozwiązania tego nie powinno się nadużywać. Dobrze jest zadbać o to, by chłodziarka nie działała w tym czasie z maksymalną mocą.

W praktyce ważna jest też odpowiedź na pytanie, gdzie w lodówce przechowywać leki? Najlepiej jest umieścić je na środkowej półce, za daleka od ścian chłodziarki. Zapewnia to największą stabilność i minimalizuje ryzyko zamrożenia lub zawilgocenia.

Co bardzo ważne - nie należy trzymać lekarstw na drzwiach lodówki. Ponieważ są one często otwierane, farmaceutyki są narażone na duże wahania temperatur, co nigdy nie jest korzystne.

W praktyce wiele osób tam właśnie umieszcza leki, ponieważ dzięki temu znajdują się one w oddaleniu od żywności - nie powinno się jednak tak robić. Innym błędem jest trzymanie w lodówce wszystkich leków, także tych które tego nie potrzebują.

Warto więc wiedzieć, że wymagania takie dotyczą tylko określonych specyfików. A są to:

• zawiesiny zawierające antybiotyki,
• niektóre krople do oczu, maści, kremy, globulki i czopki (jeśli taka informacja znajduje się w ulotce),
• insulina,
• szczepionki,
• część probiotyków.

Jeśli nie ma bardziej szczegółowych wskazań, optymalny zakres temperatur w takich przypadkach to 2-8 stopni Celsjusza. Jeżeli leki te są zabierane w podróż, czasowo powinny być umieszczone w torbie termoizolacyjnej, a po przybyciu na miejsce ponownie umieszczone w lodówce.

Reklama

Pomysł na przechowywanie leków. Specjalne pojemniki?

W czym przechowywać leki w domu? Doskonale sprawdzają się specjalne pojemniki, pełniące też funkcję organizera, pozwalając zachować porządek w domowej apteczce.

Jest to doskonały pomysł na przechowywanie leków zwłaszcza dla osób, które przyjmują wiele specyfików na raz.

W takich przypadkach wskazana jest bowiem szczególna dbałość o porządek. Oczywiście, farmaceutyki można też trzymać w specjalnej szafce, zwykłych pudełkach czy kuferkach.

Ważne, by w miarę możliwości znajdowały się one w jednym miejscu, tam gdzie nie sięgają ręce i oczy dzieci.