Przejedzenie świąteczne i nie tylko - kiedy jemy za dużo?
Jedzenie to istotna część życia ludzkiego - jego funkcja nie sprowadza się tylko do zaspokajania głodu. Różnorodne pokarmy towarzyszą ważnym wydarzeniom rodzinnym, kulturowym i religijnym.
Zauważmy, że praktycznie podczas każdej uroczystości serwowane są dania stosowne do okazji.
Przykładowo, obowiązkowym elementem urodzin w wielu domach jest tort. Z kolei, nie wyobrażamy sobie, by święta Wielkanocne odbyły się bez jajek, a święta Bożego Narodzenia bez potraw wigilijnych - barszczu czy żuru.
Oczywiście, niektórzy, z uwagi na stosowany model żywienia - np. wegański czy wegetariański albo dietę eliminacyjną - odchodzą od kultowych potraw, jednak nie rezygnują z tego, by poprzez jedzenie celebrować ważne chwile.
Zamiast karpia na ich stole pojawi się inna ryba, a w przypadku wegan czy wegetarian - seleroryba - czyli danie stworzone w całości z selera imitujące prawdziwą rybę.
Co więcej, rezygnując z jednego pokarmu, a wybierając inny tworzy się nową tradycję, która może być kultywowana przez kolejne pokolenia.
Jedzenie to ważny element kultury nie tylko dla ludzi współczesnych, ale też dla żyjących w przeszłości - wówczas przypisywano pokarmom właściwości magiczne. Przykładowo, w dawnej Grecji zjedzenie jabłka przez parę młodą w pierwszy wieczór po ślubie miało przynieść im szczęście i zgodę.
Spożywanie posiłków i ich celebracja to znaczący obszar naszego życia. Niestety, problemem, który może się pojawić, jest przejedzenie.
Łatwiejszy niż kiedykolwiek dostęp do pokarmów sprawił, że łatwo o nadmierne jedzenie, zwłaszcza, gdy miło spędza się czas w gronie biesiadników na imprezach czy uroczystościach, np. świętach, weselach czy stypach. Przejedzenie świąteczne to obecnie niejedyne zjawisko, z którym się borykamy.
Z uwagi na to, że emocje są mocno powiązane z samą czynnością jedzenia - zauważmy, jak bardzo unerwiony jest żołądek - objadanie się u niektórych osób nie jest tylko sporadyczne, związane m.in. ze świętowaniem Bożego Narodzenia czy Wielkanocy, ale zdarza się częściej niż dwa razy do roku.
Takie nadmierne sięganie po produkty spożywcze wcale jednak nie musi mieć związku z łakomstwem i nieumiarkowaniem w jedzeniu i piciu, ale może wynikać z zaburzeń pracy organizmu, np. niedoświadczaniem uczucia sytości.
Niekiedy jedzenie może towarzyszyć zaburzeniom psychicznym czy stanom nadmiernego lęku czy napięcia nerwowego.
Objadanie się ze stresu może mieć formę kompulsywnego sięgania po jedzenie i mieć związek np. z bulimią. To zaburzenie charakteryzujące się napadowym objadaniem się, gdy człowiek traci kontrolę nad tym ile i co je. Po tym czasie przechodzi on okresowe głodówki.
Przejedzenie po świętach na tym tle jest tylko chwilową niedogodnością, która nie jest z reguły w dalszej perspektywie szkodliwa.
Co ciekawe, częstym zjawiskiem jest też przejedzenie w ciąży, gdy kobieta oddaje się w pełni swoim zachciankom żywieniowym, nie zwracając uwagi na to, kiedy i ile zjada.
Uczucie przejedzenia w ciąży może też dotyczyć tych pań, które zamiast „jeść dla dwóch”, a więc aby zaspokoić w pełni potrzeby dwóch organizmów, „jedzą za dwóch”. Wszystkie te postawy wiążą się z ryzykiem nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowych i nie tylko.
Reklama
Czy niemowlę może się przejeść?
Przyjęcie zbyt dużej porcji pokarmu może dotyczyć nie tylko osób dorosłych, ale również małych dzieci. Zapewne niektórzy wyobrażają sobie tu przejedzenie u kilkulatka ulubionymi słodyczami, ale czy noworodek może się przejeść. Okazuje się, że tak.
Przejedzenie noworodka następuje, gdy dziecko przyjmie zbyt wiele jedzenia w stosunku do potrzeb organizmu. Czasem jednak trudno określić, jak bardzo niemowlę jest głodne. Nie należy się tu obwiniać, gdy zauważymy objawy przejedzenia u niemowlaka.
Przekarmienie niemowlaka to stan, gdy dziecko zjada więcej niż mieści się w jego żołądku. Jak może dojść do takiej sytuacji? Czy dziecko może przejść się mlekiem matki? Czy noworodek może się przejeść mlekiem modyfikowanym? Przejedzenie u noworodka występuje w obu sytuacjach.
Otóż, maluszek, który je na żądanie, domaga się jedzenia co około 3-4 godziny, czyli wtedy, gdy jest już bardzo głodny. Gdy otrzymuje mleko matki albo mleko modyfikowane, w pierwszej chwili zaczyna jeść łapczywie, przez co połyka duże ilości powietrza i przyjmuje bardzo dużo pokarmu.
Może to skutkować objawami przejedzenia u dziecka, np.:
- niemowlę wymiotuje z przejedzenia,
- ma kolkę,
- płacze,
- nie może spać,
- jest nerwowe,
- ulewa mu się.
Co można zrobić, by uniknąć przejedzenia niemowlaka? Pierwszym krokiem jest ograniczenie wielkości porcji na rzecz częstszego podawania posiłków.
Nawet gdy dziecko śpi można je wybudzać co 2-2,5 godziny, by podać mleko, w ten sposób można wyeliminować to, że dziecko wymiotuje z przejedzenia. Jeśli dolegliwości nie ustąpią, warto skontaktować się z pediatrą, który przepisze maluchowi środki łagodzące.
Przy tej okazji warto wspomnieć, czym różni się ulewanie z przejedzenia od wymiotów. Umiejętność rozróżnienia tych symptomów może mieć istotne znaczenie, bo wymioty mogą świadczyć, np. o zatruciu pokarmowym, niekoniecznie o przejedzeniu u niemowlaka.
To pierwsze zjawisko:
- pojawia się tuż po jedzeniu lub między posiłkami,
- strużka mleka jest niewielka,
- dziecko nie ma innych niepokojących objawów.
Wymioty są natomiast bardziej gwałtowne - pod znacznie większym ciśnieniem z wnętrza brzuszka przez buzię wydalana jest treść żołądkowa. U dzieci może wystąpić wówczas stan podgorączkowy oraz dolegliwości bólowe. Takie objawy należy skonsultować z lekarzem, bo mogą świadczyć np. o grypie.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Objawy przejedzenia. Ile mogą trwać?
O tym, że zjadłeś za dużo, poinformuje Cię Twój organizm. Jakie są charakterystyczne objawy przejedzenia? Zazwyczaj zaczyna się od mdłości, pogorszonego samopoczucia i bólu brzucha po przejedzeniu.
Następnie mogą wystąpić takie symptomy jak:
- wymioty,
- biegunka,
- ból żołądka,
- zgaga,
- wzdęcia,
- odbijanie,
- refluks,
- ból trzustki - warto tu wspomnieć, że ból trzustki z przejedzenia wcale nie musi wskazywać na problemy z tym organem. Niekiedy świadczy o tym, że żołądek czy jelito tak się rozciągnęły, że zaczęły naciskać na niego. Wówczas ból ma związek z naciskiem, a nie z uszkodzeniem trzustki.
Poza tym przyjęcie zbyt dużej porcji posiłku może też wpływać na duże wahania cukru w organizmie, co prowadzi do uczucia senności i zmęczenia.
Pamiętaj, że każdy ma odmienne nawyki żywieniowe i uczucie przejedzenia u konkretnych osób pojawia się w innych momentach.
Przykładowo osoba przyzwyczajona do jedzenia dużych porcji ma - w uproszczeniu - tak rozciągnięty żołądek, że bez większych problemów poradzi sobie z jedzeniem wszystkich dań na Wigilii z dokładkami.
Natomiast ktoś, kto na co dzień stara się jeść małe porcje, poczuje się gorzej, gdy w jednym momencie zje więcej. Dolegliwości mogą pojawić się u niej dużo szybciej.
Objawy przejedzenia u dorosłych są tożsame do tych, które odczuwają dzieci. Maluchy z racji tego, że mają mniejsze żołądki i niższe zapotrzebowanie kaloryczne, są najedzone znacznie szybciej, przez co objawy przejedzenia mogą pojawić się u nich prędzej niż u dorosłych.
Ile trwa przejedzenie? Zastanawiasz się, kiedy przykre dolegliwości miną? Wszystko zależy od szybkości trawienia posiłku, ale także np. tego, jak szybko zostanie wydalone jedzenie z organizmu poprzez np. oddanie stolca czy wymioty.
U niektórych uczucie przejedzenia może trwać nawet kilkanaście godzin. Czy to oznacza, że gdy przejesz się np. na wigilijnej kolacji to możesz zapomnieć już o radości z bożonarodzeniowego śniadania czy obiadu? Absolutnie nie, wówczas warto sięgać po preparaty, które przyśpieszają trawienie.
Czy żołądek może pęknąć z powodu przejedzenia? Okazuje się, że tak. Ta dolegliwość nosi nawet nazwę perforacji żołądkowo-jelitowej. Pojawia się ona nie tylko z powodu przyjęcia w krótkim czasie zbyt dużej ilości pokarmu, ale też z wielu innych przyczyn.
Pęknięty żołądek z przejedzenia to problem, który zwykle pojawia się po zjedzeniu ok. 4-5 l jedzenia, jednak u niektórych osób nieprzyzwyczajonych do dużych porcji - jak np. pewna 23-latka z Korei, która zjadła kilka batatów i miskę ryżu - może wystąpić wcześniej.
Przypadek został opisany przez Sunga-Ui Junga z Kosin University College of Medicine. Kobieta po operacji wróciła do zdrowia.
Na czym polega pęknięcie żołądka? Wówczas ściana tego narządu może zostać uszkodzona i dochodzi do perforacji. Jednocześnie prof. Rachel Vreeman z Indiana University School of Medicine podkreśla, że to bardzo rzadko pojawiające się zjawisko.
Dodatkowo perforacja nie pojawi się po zjedzeniu bardzo obfitego obiadu, ale raczej po skonsumowaniu bardzo dużych ilości jedzenia, których raczej nie jest w stanie przyjąć osoba, u której zdrowo funkcjonuje ośrodek sytości i głodu. Zatem, z reguły, gdy poczujesz gniecenie w żołądku to po prostu niestrawność, a nie objaw pękniętego żołądka.
Reklama
Efekt przejedzenia, czyli czym grozi nadmierne jedzenie
Jeżeli przejadasz się „od święta” to przykre dolegliwości towarzyszą Ci tylko wtedy. Znacznie poważniejsze dla Twojego zdrowia jest systematyczne przejadanie się, a więc przyjmowanie na co dzień posiłków o większej liczbie kalorii niż wynosi Twoje dzienne zapotrzebowanie.
Czym grozi przejedzenie? Długofalowy efekt przejedzenia to przede wszystkim rozwój wielu chorób w organizmie.
Częste skutki przejedzenia to:
- otyłość,
- cukrzyca typu 2,
- choroby układu krążenia, w tym problemy z sercem,
- stłuszczenie wątroby,
- rozwój nowotworów, np. nowotworu przełyku,
- wrzody żołądka.
Istotne jest również to, czym na co dzień się przejadasz. Jeżeli np. to przejedzenie słodyczami, musisz się liczyć z szybszym rozwojem próchnicy, a także zaburzeniami związanymi z poziomem cukru we krwi. Z kolei jedzenie nadmiernej ilości mięsa czerwonego to większe ryzyko rozwoju raka jelita grubego.
Czy możliwa jest śmierć z przejedzenia?
Gdy mówimy o śmierci z przejedzenia, to pojawiają się u niektórych skojarzenia związane z chorobami cywilizacyjnymi, np. otyłością, cukrzycą czy nadciśnieniem, które mogą być śmiertelne w skutkach. Warto jednak pamiętać, że przejadanie się może przynieść natychmiastowy efekt w postaci zgonu - oczywiście, nie każde przejedzenie jest tak tragiczne w skutkach.
Poza tym organizmy zdecydowanej większości ludzi mają naturalne mechanizmy obronne chroniące przed takimi konsekwencjami, m.in.:
- utratę apetytu,
- mdłości,
- wymioty,
- ból brzucha.
Takie dolegliwości sprawiają, że nie chcemy więcej jeść. Jednocześnie historia pokazuje, że śmierć z przejedzenia jest jak najbardziej możliwa. Niechlubne przykłady dotyczą ludzi z kręgów władzy. W taki sposób zmarł Adolf Fryderyk, dawny król Szwecji. Mężczyzna przejadł się na śmierć bardzo obfitą wieczerzą i deserem, na który składało się kilkanaście porcji słodkich bułek z gorącym mlekiem.
Czasy współczesne przynoszą nam również informacje o takich sytuacjach. Klient baru „Heart Attack Grill”, restauracji słynącej z serwowania bardzo kalorycznych dań, a przy tym reklamującej się sloganem: „smak, dla którego warto umrzeć”, doznał ataku serca przy jedzeniu potrójnego hamburgera.
Reklama
Domowe sposoby na przejedzenie. Jak przyspieszyć trawienie?
Czujesz, że zjadłeś za dużo? Jesteś ociężały i pierwsze, na co masz teraz ochotę, to po prostu odpocząć? W takich sytuacjach warto wiedzieć, co zrobić po przejedzeniu.
Jak oczyścić organizm po przejedzeniu? Przede wszystkim przyjrzyj się sobie, jakich objawów doświadczasz i staraj się je łagodzić. To pierwszy krok do tego, by poczuć się lepiej.
Nie musisz od razu sięgać po domową apteczkę i cały arsenał leków na refluks czy ból brzucha. Możesz natomiast poznać tradycyjne metody na to, jak przyspieszyć trawienie po przejedzeniu. To pozwoli Ci dojść do siebie i cieszyć się dalej magią świąt czy innej uroczystości rodzinnej.
Jakie są domowe sposoby na przejedzenie? Oto kilka wskazówek, które będą tym, co warto zastosować na ból brzucha z przejedzenia oraz na wzdęcia czy nadmierną ilość gazów:
- sięgnij po zioła - działanie rozkurczowe, żółciopędne i przyspieszające trawienie wykazuje napar z mięty, dzikiej róży, melisy, dziurawca.
- wypij gorzką herbatę - jaka herbata na przejedzenie będzie najlepsza? Wydzielenie soków trawiennych wspomaga zarówno czarna, jak i zielona herbata. Złagodzić wymioty i nudności pomoże Ci też herbata z dodatkiem imbiru.
Co jeszcze może pomóc na przejedzenie świąteczne? Pamiętaj, że nie musisz ograniczać się tylko do przyjmowania określonych substancji, płynów czy preparatów. Inny sposób na przejedzenie to też ruch. Przyjęcie postawy wyprostowanej ułatwia przedostanie się posiłku niżej. Perystaltykę jelit pobudzą spacer i bieganie.
Reklama
Leki na przejedzenie
Co zrobić, gdy boli brzuch z przejedzenia, a np. gorzka herbata nie przynosi rezultatu? Wówczas warto sięgnąć po apteczne preparaty, w tym tabletki na przejedzenie.
Wiele środków, nawet leków na przejedzenie dostępnych jest bez recepty, dlatego można zawczasu zaopatrzyć się w nie. Po takie preparaty można udać się też do apteki dopiero wtedy, gdy problem się ujawnił.
Konkretnie, co można zastosować na przejedzenie? Przede wszystkim postaw na preparat rozkurczający. Takie właściwości wykazują m.in. produkty zawierające takie substancje jak:
- drotaweryna,
- hioscyna,
- trimebutyna.
Zrezygnuj z klasycznych środków przeciwbólowych - zwykle nie eliminują przyczyny bólu, a jedynie ją wyciszają.
Co robić w przypadku przejedzenia, któremu towarzyszą wzdęcia? Tu pomocne będą środki z:
- dimetikonem,
- simetikonem.
Z kolei nudności i wymioty załagodzisz z dimenhydrynatu. Jeżeli daje Ci się we znaki trudne do pokonania rozwolnienie, sięgnij po preparaty z racekadotrylem albo loperamidem.
Takie środki zmniejszają aktywność jelit, co przekłada się na mniejszą liczbę wypróżnień. Gdy borykasz się z wymiotami albo biegunką, nie zapomnij o porządnym nawodnieniu. To pozwoli Ci uniknąć odwodnienia.
Reklama
Jak się nie przejadać?
Serniczek ukochanej babci wręcz uśmiecha się do Ciebie z pięknie przystrojonego świątecznego stołu, a do zjedzenia jeszcze pierogi, barszcz, uszka z grzybami, żur, ryba, chałka i wiele innych łakoci?
Wiesz już, że nie skończy się to dobrze, jednak przynajmniej w święta nie chcesz odmawiać sobie tych kulinarnych przyjemności?
Jak w takich warunkach się nie przejadać? Przede wszystkim postaw na mniejsze porcje. Warto spróbować wszystkiego, jednak postawić na to, by próbować, a nie najadać się wszystkim.
Poza tym, uważaj na wahania cukru, które sprawią, że będziesz śpiący i zmęczony, co utrudni dalsze biesiadowanie.
Jak je ograniczyć? Na początek zjedz coś, co zawiera sporo tłuszczu i białka - może to być, np. ryba. Tego typu przystawka sprawi, że wolniej Twój organizm będzie przyswajał węglowodany, np. zawarte w cieście, co przełoży się na mniejsze ryzyko np. hipoglikemii poposiłkowej.
Staraj się też później niż inni nakładać posiłek na swój talerz. Delektuj się potrawą, jedz wolno i dokładnie. Dzięki temu organizm szybciej poczuje się syty.
Sięgaj po posiłki zawierające błonnik, który pobudza perystaltykę jelit. Możesz też wypróbować znacznie zdrowsze i mniej kaloryczne wersje tradycyjnych dań, co przełoży się na Twoje lepsze samopoczucie.
Jeżeli poczujesz się najedzony, przerwij przyjmowanie posiłków. Zrób sobie przerwę, napij się wody lub wina, które wspomoże trawienie.
Podczas spotkań przy rodzinnym czy przyjacielskim stole nie skupiaj się tylko na jedzeniu i obawach przed tym, że się przejesz, postaw na naturalność, rozmowę i podążanie za tym, co podpowiada Ci organizm.
Istnieje wiele sposobów na świąteczne przejedzenie. Warto jednak pamiętać, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Zadbaj więc o to, by jeść tyle lub tak skomponowane posiłki, by nadmiernie nie obciążały Twojego układu pokarmowego.
Przyjemność związana z jedzeniem trwa krótko, a dolegliwości trawienne mogą towarzyszyć Ci nawet kilkanaście godzin.
