Czym jest rak okrężnicy i jak często występuje?
Jelito grube to ostatni odcinek układu pokarmowego podzielony na kątnicę, okrężnicę i odbytnicę. Nowotwory jelita grubego należą do najczęściej występujących rodzajów raka, a w krajach zachodnich stanowią drugą przyczynę zgonów.
Ponieważ okrężnica jest najdłuższym odcinkiem jelita grubego, to właśnie tam najczęściej rozwijają się niebezpieczne zmiany, a nietypowe objawy sprawiają, że pacjenci bardzo często dowiadują się, gdzie jest okrężnica, dopiero diagnozując jej choroby.
Nowotwór okrężnicy, klasyfikowany w bazie ICD-10 pod oznaczeniem C18, najczęściej diagnozowany jest u osób starszych. Wiek występowania raka okrężnicy to zwykle 60-70 lat, a choroba częściej dotyka mężczyzn niż kobiety.
Typy i stadia raka okrężnicy
Rak okrężnicy może mieć postać niezłośliwego gruczolaka okrężnicy, który pod wpływem różnych czynników może przekształcić się w nowotwór złośliwy, zagrażający życiu chorego. W przypadku niejednoznacznej diagnozy, lekarz może posłużyć się także kodem D37 oznaczającym nowotwór o nieokreślonym charakterze.
Guz okrężnicy, podobnie jak inne nowotwory, po usunięciu jest poddawany badaniom, które ma na celu ustalenie jego stadium. Oznacza ono stan zaawansowania raka i ma wpływ na wybór sposobu leczenia i rokowania.
Stadia oznaczane są numerami rzymskimi od 0 do IV, gdzie 0 oznacza nieinwazyjną zmianę, ale III i IV stadium wiąże się z rozprzestrzenieniem nowotworu w postaci guzów wtórnych w jelicie grubym lub zajęcie innych narządów.
Reklama
Przyczyny raka okrężnicy
Wystąpienie raka okrężnicy wiąże się z przyczynami zależnymi i niezależnymi od chorego. Potwierdzono, że możliwe jest wystąpienie genetycznej skłonności do rozwoju nowotworu i dotyczy to około 25 proc. zdiagnozowanych przypadków.
Większe ryzyko istnieje także u osób cierpiących na takie choroby, jak:
- rodzinna polipowatość gruczolakowata,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- zespół Lyncha,
- chorobę Leśniowskiego-Crohna.
Nie można zapominać, że złe nawyki oraz czynniki środowiskowe to najważniejsze przyczyny nowotworu okrężnicy. Spożywanie dużych ilości czerwonego mięsa, niedobór błonnika w diecie, brak aktywności fizycznej i otyłość oraz palenie papierosów znacząco wpływają na zwiększenie ryzyka zachorowania.
Reklama
Objawy raka okrężnicy. Gdzie boli?
Wystąpienie objawów raka okrężnicy jest ściśle powiązane z jego umiejscowieniem. Utrudnia to rozpoznanie niepokojących symptomów; dodatkowo ze względu na dużą elastyczność ścian jelita grubego, nowotwór może długo nie dawać żadnych objawów.
Objawem chorej okrężnicy z pewnością jest wystąpienie krwawienia z przewodu pokarmowego. Nie zawsze jednak da się je zaobserwować, bo krew w stolcu może występować w niewielkich ilościach. Dlatego ważnym badaniem profilaktycznym dla osób po 45. roku życia jest badanie kału na krew utajoną.
Sygnałem rozwijającego się nowotworu może być także ból. Określenie, jak i gdzie boli okrężnica, będzie ważną informacją dla lekarza. Na początkowym etapie choroby może pojawić się ogólny dyskomfort w jamie brzusznej i pobolewanie. Dodatkowo pojawiają się zaparcia, wzdęcia i uczucie pełności po posiłku.
Wraz z rozwojem nowotworu, nasilają się dolegliwości bólowe. Rak rozwijający się w prawej części okrężnicy skutkuje pojawieniem się tępego bólu po prawej stronie podbrzusza. Ponadto chorzy mogą zaobserwować ciemne stolce.
Mniej charakterystyczne będą objawy nowotworu okrężnicy usytuowanego po lewej stronie, bo dotyczą głównie zmiany rytmu wypróżnień i występowaniem naprzemiennie biegunek i zaparć. Problemy te mogą ostatecznie doprowadzić nawet do niedrożności jelita.
Poważnym sygnałem alarmowym jest także gwałtowna utrata wagi, która może świadczyć o zaawansowanej chorobie i wystąpieniu przerzutów do innych narządów. Towarzyszy jej zwykle niedokrwistość.
Reklama
Diagnostyka raka okrężnicy, czyli jakie badania wykonać
Wystąpienie niepokojących objawów, powinno skłonić do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu, który wskaże, jakie badania wykonuje się przy raku okrężnicy oraz skieruje do specjalisty gastroenterologa.
Początkiem diagnostyki jest zawsze szczegółowy wywiad lekarski, badanie na krew utajoną w kale oraz badanie per rectum przez odbyt.
Kolejny etap to wykonanie kolonoskopii, w trakcie której możliwe jest usunięcie niewielkich polipów lub pobranie materiału do badanie histopatologicznego. Alternatywą dla kolonoskopii u osób z dużym ryzykiem powikłań po badaniu jest wykonanie kolonografii tomografii komputerowej. Daje ona obraz jelita grubego, jednak nie pozwala na pobranie wycinków do dalszych badań.
Aby ocenić stan zaawansowania nowotworu oraz wykluczyć wystąpienie przerzutów, wykonuje się dodatkowo szereg badań ogólnych.
Do zalecanych przy raku okrężnicy należą:
- USG lub TK jamy brzusznej i miednicy,
- RTG klatki piersiowej.
Reklama
Leczenie raka okrężnicy. Czy jest uleczalny?
Słysząc diagnozę nowotworu, chorzy przede wszystkim zadają sobie pytanie, czy rak okrężnicy jest uleczalny. Efekty terapii zależą przede wszystkim od stopnia zaawansowania nowotworu, a podstawową metodą leczenia jest operacyjne usunięcie guza.
W zależności od kwalifikacji lekarskiej może być ono wykonane w laparotomii, czyli z otwarciem brzucha, lub mniej inwazyjnie z wykorzystaniem laparoskopii, poprzez niewielkie otwory w jamie brzusznej.
W okresie między drugim a czwartym tygodniem od operacji, chory jest kwalifikowany do kolejnego etapu leczenia, czyli chemioterapii. Jest ona również stosowana w przypadku nowotworów nieoperacyjnych, aby zmniejszyć rozmiar nacieków i po 2-3 miesiącach dokonać ponownej oceny pod kątem możliwości przeprowadzenia operacji.
W najtrudniejszych przypadkach nowotworów rozsianych, może być konieczne wyłonienie stomii, usunięcie fragmentu guza czy poszerzenie zwężonego jelita.
W zależności od indywidualnej sytuacji i zastosowanych metod leczenia, terapia może trwać wiele miesięcy, dlatego tak ważne jest wsparcie nie tylko specjalistów z zakresu onkologii, ale także bliskich. Powstaje również coraz więcej fundacji, które oferują wsparcie psychologiczne pacjentom onkologicznym.
Reklama
Dieta przy raku okrężnicy
Leczenie onkologiczne wiąże się z szeregiem zaleceń, wśród nich znajdują się także wskazania, co jeść przy raku. Leczenie chirurgiczne i chemioterapia mogą nasilać dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a w efekcie skutkować niedożywieniem i utratą wagi, doprowadzając do wyniszczenia organizmu, zwanego kacheksją. Dlatego tak ważne jest, by dieta chorych była bardzo odżywcza, a jednocześnie lekkostrawna.
Szczegółowe zalecenia będą uwzględniać stan pacjenta, etap leczenia oraz stopień wydolności przewodu pokarmowego.
Zagadnienie dieta a rak jest bardzo szerokie, ale wśród najważniejszych zaleceń można wymienić:
- ograniczenie spożycia czerwonego mięsa, cukrów oraz produktów wysokoprzetworzonych,
- gotowanie, duszenie lub pieczenie potraw zamiast ich smażenia,
- wyeliminowanie ostrych, intensywnych przypraw, które mogłyby podrażniać jelita,
- rezygnację z alkoholu i ograniczenie spożywania kawy,
- wybieranie produktów o niskim indeksie glikemicznym.
Jeśli pacjent nie jest w stanie dostarczyć organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych w codziennej diecie, szczególnie w trakcie chemioterapii, warto rozważyć uzupełnienie jadłospisu o produkty określane jako żywność specjalnego przeznaczenia medycznego.
Reklama
Rokowania przy raku okrężnicy. Czy często daje przerzuty?
Rokowania przy raku okrężnicy zależą od wielu czynników, takich jak:
- stadium zaawansowania choroby w momencie diagnozy,
- lokalizacja guza,
- ogólny stan zdrowia pacjenta,
- odpowiedź na leczenie.
Im późniejsza diagnoza, tym rokowania są gorsze, bo w III i IV stadium dochodzi do przerzutów do węzłów chłonnych lub innych narządów. Rak okrężnicy daje przerzuty przede wszystkim do wątroby, płuc i kości. Szacuje się, że dotyczy to nawet 30-40% chorych.
Wśród pacjentów po operacji i chemioterapii średnie pięcioletnie przeżycie wynosi 45%. Szczegółowe statystyki American Cancer Society wskazują jednak, że w przypadku nowotworu bez przerzutów, czyli w początkowych stadiach, odsetek ten sięga aż 72%.
Po wejściu chorego w etap remisji bardzo ważne są badania kontrolne - co trzy miesiące powinno być kontrolowane stężenie CEA (antygen rakowo-płodowy) we krwi.
Dodatkowo wykonuje się również kolonoskopię, badanie rentgenowskie klatki piersiowej oraz USG lub tomografię komputerową brzucha.
