Co to jest refluks żółciowy?
Refluks żółciowy jest zaburzeniem czynnościowym, które polega na patologicznym zarzucaniu treści z jelit (dwunastnicy) w górę układu pokarmowego, czyli do żołądka, a nawet przełyku.
Z tego powodu określany jest też mianem refluksu jelitowo-żołądkowego bądź dwunastniczo-żołądkowego. Przyczyną tego jest nieprawidłowe działanie tak zwanego odźwiernika, dzielącego oba narządy, a także niedostateczna perystaltyka, czyli odruch mięśniowy zapewniający przesuwanie pokarmu w dół jelit.
W większości przypadków problem dotyczy pacjentów, którzy przeszli poważną interwencję chirurgiczną w obrębie układu pokarmowego - częściową resekcję żołądka, tudzież cholecystektomię, czyli usunięcie pęcherzyka żółciowego.
Co ważne, patologicznego refluksu żółciowego nie wolno mylić z fizjologicznym, który jest naturalny, nieznaczny i niegroźny, i który występuje w okresie międzytrawiennym.
Reklama
Objawy refluksu żółciowego
Typowe objawy refluksu żółciowego to:
- ból w nadbrzuszu około 30-60 minut po posiłku,
- uczucie pełności,
- mdłości, nudności,
- wymiotowanie żółcią.
Co warto podkreślić, refluks żółciowy dwunastniczo-żołądkowy nie jest zazwyczaj tak dojmujący, jak zaburzenie występujące znacznie częściej, czyli refluks żołądkowo-przełykowy. W drugim z wymienionych przypadków, w górę zarzucana jest treść silnie zakwaszona, co powoduje poważne podrażnienia błon śluzowych.
Natomiast żółć, która jest produktem wątroby, i która przez tzw. brodawkę Vatera trafia do dwunastnicy, ma bardziej neutralne pH. Dlatego jej obecność w żołądku często udaje się zdiagnozować dopiero w gastroskopii, na co dzień zaś nie zawsze manifestuje się ona w sposób zauważalny dla pacjenta.
Reklama
Czy refluks żółciowy jest wyleczalny?
Czy refluks żółciowy jest wyleczalny? W odróżnieniu od kwaśnego refluksu żołądkowo-przełykowego, który może być skutecznie redukowany za pomocą leków należących do grupy tzw. inhibitorów pompy protonowej (IPP), w tym przypadku równie efektywna metoda farmakoterapii nie istnieje.
Do leczenia refluksu żółciowego zastosowane zostały leki prokinetyczne, przyspieszające pasaż treści pokarmowych w dół jelit, takie jak cizapryd czy metoklopramid. Jak jednak można przeczytać w literaturze naukowej, w pierwszym z wymienionych przypadków doszło do wycofania leku oryginalnego, a użycie jego zamienników ogranicza się, gdyż ich stosowanie wiąże się z dużym ryzykiem niepożądanych efektów ubocznych w obrębie układu krążenia. Z kolei metoklopramid może zaburzać działanie ośrodkowego układu nerwowego (patrz: T. Wocial).
Często pacjentom zaleca się przyjmowanie preparatów kwasu ursodezoksycholowego, które mają działanie rozrzedzające żółć. Niekiedy w terapii wykorzystywane są też preparaty wiążące kwasy żółciowe w żołądku, tak by zapobiegać ich przedostawaniu się do przełyku (cholestyramina, sukralfat). Ich skuteczność określa się jednak jako umiarkowaną.
Pacjenci mogą otrzymywać również leki IPP. Nie wpływają one na przyczynę schorzenia, ale redukują objawy związane z równoczesnym odziaływaniem kwasów żołądkowych i żółciowych na błony śluzowe przełyku.
Oprócz tego stosowane są na refluks żółciowy domowe sposoby, w tym głównie dieta i różnego rodzaju zioła.
Reklama
Dieta na refluks żółciowy
Prawidłowo zbilansowana dieta na refluks żółciowy powinna być:
- lekkostrawna – zaleca się, by w z menu wykreślić wszelkie potrawy ciężkostrawne, długo zalegające w układzie pokarmowym, takie jak smażone mięsa, wyroby ciastkarskie (zwłaszcza z bitą śmietaną), grzyby, rośliny strączkowe;
- zawierająca ograniczoną ilość tłuszczów i węglowodanów, za to z nadreprezentacją białek. Dobrym źródłem tych ostatnich są chude mięso i nabiał, niewskazanym zaś wspomniane wyżej rośliny strączkowe;
- regularna – posiłki należy spożywać w niewielkich ilościach, za to systematycznie, 5 razy dziennie, co 2-3 godziny.
Przepisy w diecie na refluks żółciowych powinny uwzględniać dużą ilość potraw przygotowanych na parze, ewentualnie duszonych lub pieczonych, na pewno nie smażonych.
Co jeść przy refluksie żółciowym? W głównej mierze:
- chude mięsa: kurczak, indyk, cielęcina,
- chude wędliny drobiowe,
- chude ryby, nie zatopione w oleju,
- chude mleko i jego przetwory,
- warzywa na parze,
- pieczywo typu graham.
Reklama
Siemię lniane na refluks żółciowy
Często stosuje się na refluks żółciowy siemię lniane. Nasiona lnu w postaci kisielu bądź wywaru przybierają wodnistą, lecz gęstą konsystencję, tworząc kleisty żel, który szczelną warstwą pokrywa błony śluzowe żołądka i przełyku.
Tworzy w ten sposób warstwę ochronną, zabezpieczającą przez działaniem kwasów żółciowych i żołądkowych. Dodatkowo należy wspomnieć, że siemię lniane zawiera bardzo duże ilości błonnika pokarmowego, który przyspiesza przesuwanie strawionego pokarmu przez jelita, ma więc działanie zbliżone do tego, które wykazują niektóre leki stosowane w terapii refluksu żółciowego.
Natomiast wbrew dawnym poglądom, siemię nie ma działania odkwaszającego, nie zmienia pH przewodu pokarmowego. Co jeszcze pomaga na refluks żółciowy?
Reklama
Zioła na refluks żółciowy
Różnego rodzaju zioła na refluks żółciowy mają za zadanie przede wszystkim usprawniać motorykę przewodu pokarmowego, zmniejszać produkcję żółci oraz działać osłonowo na ściany żołądka i przewodu pokarmowego.
W leczeniu naturalnym refluksu żółciowego, oprócz wspomnianego wyżej siemienia, stosować można także:
- prawoślaz lekarski,
- podbiał pospolity,
- rumianek,
- nagietek lekarski.
Reklama
Leki bez recepty na refluks żółciowy
Jeśli chodzi o leki na refluks żółciowy dostępne bez recepty, wymienić wśród nich można:
- kwas ursodezoksycholowy, będący naturalnym kwasem żółciowym, pomagającym w metabolizmie kwasów tłuszczowych, rozrzedzającym żółć produkowaną przez organizm ludzki;
- inhibitory pompy protonowej, takie jak omeprazol i jemu podobne, które hamują mechanizm wydzielania soków żołądkowych. Nie działają one bezpośrednio na sam refluks żółciowy, ale zmniejszają efekt synergii związany ze wspólnym działaniem żółci i kwasu z żołądka na błony przełyku.
Z leków wymienionych wcześniej, metoklopramid dostępny jest na receptę, podobnie jak sukralfat, zaś cholestyramina w ogóle nie jest dopuszczona do obrotu w Polsce (pacjenci często kupują ją w Niemczech).
Pamiętaj – niezależnie od tego, jakie leki na refluks żółciowy będziesz przyjmować, dobrze jest wcześniej zasięgnąć porady specjalisty w zakresie gastrologii oraz wykonać zalecone badania. Objawy schorzenia nie są wystarczająco specyficzne, by wyłącznie na ich podstawie postawić jednoznaczną i wiążącą diagnozę, zwłaszcza na własną rękę.
