Istnieje wiele technik rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego inaczej ACL (łac. ligamentum cruciatum anterius) i wiele programów usprawniania zróżnicowanych ze względu na różne oczekiwania pacjentów związanych przede wszystkim z pożądanym poziomem aktywności w przyszłości. Jednak następstwem każdej z opreracji jest konieczność rehabilitacji.
Faza I (pooperacyjna) - wczesna faza pooperacyjna (od 1 do 14 dni)
Kliniczne cele tej fazy to zmniejszenie obrzęku, uzyskanie zgięcia min. 110o i pełnego wyprostu kolana. Pacjent powinien wyposażyć się w stabilizator wyprostny kolana, z którego korzystać będzie przez okres 4-6 tygodni po zabiegu podczas chodzenia oraz spania.
Aby minimalizować ból i obrzęk kierujemy się ponownie zasadami RICE (odpoczynek, schładzanie, kompresja i elewacja, czyli uniesienie operowanej nogi). W trakcie leżenia noga operowana powinna być maksymalnie wyprostowana i uniesiona tak, by poziom kolana był powyżej serca. Wyprost można zabezpieczyć ortezą wyprostną lub stabilizatorem ustawiając właściwie „zegar”.
Zaleca się schładzanie kolana co 2 godziny przez 10 minut oraz za każdym razem po ćwiczeniach. Ćwiczenia dla odzyskania pełnego zakresu ruchu rozpoczyna się najszybciej jak to możliwe. Może do tego posłużyć szyna CPM, której mechanizm biernie porusza stawem kolanowym. Ćwiczyć bierne zgięcie kolana należy nawet do 6 razy dziennie, tak by pod koniec drugiego tygodnia uzyskać 110o zgięcia i pełny wyprost.
W tym okresie pacjent może również samodzielnie wykonywać ćwiczenia zabezpieczając kolano stabilizatorem w wyproście.
- połóż się na plecach, zegnij kolano nogi przeciwnej tak by płasko oprzeć stopę o podłoże, unieś nogę po zabiegu w górę, przytrzymaj, a następnie opuść na podłoże.
Liczba powtórzeń 12x 3 serie , przerwa między seriami 2-3 minuty.
- połóż się na zdrowym boku zegnij kolano, unieś nogę w stabilizatorze, a następnie powoli opuść.
Liczba powtórzeń 12x 3 serie , przerwa między seriami 2-3 minuty.
- połóż się na boku zdrowiejącym, trzymaj nogę wyprostowaną, nogę na górze zegnij w stawie biodrowym i kolanowym. Powoli unieś dolną nogę w kierunku sufitu, utrzymaj, a następnie powoli opuść nogę do pozycji wyjściowej:
Liczba powtórzeń 12x 3 serie , przerwa między seriami 2-3 minuty.
- usiądź na brzegu stołu, zwieś swobodnie obie nogi nogę po zabiegu podtrzymaj drugą nogą. Zdrową nogą prowadź ruch aż do osiągnięcia pełnego wyprostu a następnie powoli obniż nogę do możliwego zgięcia.
Powtórz to ćwiczenie 10 razy.
W celu poprawy kontroli motorycznej kolana na początku stosujemy napięcia izometryczne m. czworogłowego. Dzięki temu polepszamy śródmięśniową koordynację jak również zapobiegamy zanikom masy mięśniowej.
Podczas pierwszego tygodnia po zabiegu pacjenci powinni pozostać jak najczęściej w pozycji leżącej, jednak, jeśli trzeba wstać np. po to by przejść do łazienki, to należy obciążać nogę
i umieścić najwięcej jak się da ciężaru własnego ciała do granicy tolerancji bólu. W pierwszych dniach kule mogą być pomocne w ułatwieniu normalnego wzorca chodu. Poprzez wczesne rozpoczęcie chodzenia pacjent jest w stanie, w miarę szybko, odzyskać dobre napięcie mięśnia czworogłowego, a tym samym kontrolę kolana.
Reklama
Faza II Okres powrotu do funkcji (2-9tydzień)
Kliniczne cele tej fazy to powiększenie zakresu ruchu (130o), przywrócenie prawidłowego stereotypu chodu, powrót do pracy i aktywności dnia codziennego.
Należy kontrolować wysięk i ból stawu przez schładzanie stawu kilka razy dziennie i za każdym razem po ćwiczeniach.
Zwiększanie zakresu ruchu w stawie kolanowym poprzez ćwiczenia bierne, samowspomagane, mobilizację rzepki i troczków bocznych oraz blizn pooperacyjnych.
Warto także rozciągać mięśnie tylnej grupy, uda, miesień biodrowo–lędźwiowy, miesień łydki i pasmo biodrowo-piszczelowe.
Należy wdrożyć ćwiczenia poprawiające propriocepcję /tzw. „czucie głębokie”/ poprzez ćwiczenia równoważne w staniu obunóż, jednonóż, staniu na niestabilnym podłożu. Można też ćwiczyć propriocepcję za pomocą piłek gimnastycznych w siadzie lub leżeniu na plecach.
Można już wdrożyć przysiady z pochyleniem tułowia w przód lecz uginać kolana można w zakresie do 60o. Należy zwrócić baczną uwagę na techniczną poprawność wykonywania ćwiczeń tak by nie dochodziło do koślawienia kolan lub nadmiernej rotacji wewnętrznej uda i zewnętrznej podudzia. Pod koniec tego okresu można wprowadzić ćwiczenia rytmicznej stabilizacji w pozycji stojącej na różnym - twardym ,miękkim i chwiejnym podłożu.
Wprowadzamy trening siły mięśniowej. Na początku w zamkniętych a później również w otwartych łańcuchach kinematycznych. Należy wprowadzić aktywność na rowerze stacjonarnym pamiętając o tym, że rozpoczynamy na wysokim ustawieniu siodełka , obniżając je wraz z zwiększającym się zakresem w stawie kolanowym.
Reklama
Faza III Przygotowanie do aktywności rekreacyjnej i uprawiania sportu (9-16 tydzień)
Klinicznie celem tej fazy jest osiągnięcie pełnego zakresu ruchu w stawie kolanowym, zwiększenie intensywności ćwiczeń fizycznych, wprowadzamy elementy ćwiczeń charakterystycznych dla aktywności rekreacyjnej lub dyscypliny sportowej.
Reklama
Faza IV Stopniowy powrót do aktywności rekreacyjnej i sportowej (powyżej 16 tygodnia)
Na tym etapie wprowadzamy specjalistyczny trening sportowy lub też trening aktywności rekreacyjnej w oparciu o testy funkcjonalne. Następuje dalsza kontynuacja ćwiczeń propriocepcji i koordynacji także treningi siłowego i wytrzymałościowego. Wprowadzamy trening biegowy. Bieg tyłem, dostawny skip, biegi w terenie, hamowanie i zwroty w czasie biegu.
Powrót do pełnej aktywności sportowej po operacyjnej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego powinien nastąpić nie później niż po upływie6 do 9 miesięcy i głównie zależy od rodzaju aktywności sportowej. Warunkiem powrotu jest pewny, stabilny staw, pełen bezbolesny zakres ruchu dający możliwość wykonywania wszystkich ruchów bez jakichkolwiek objawów ze strony stawu kolanowego.
