Czym jest retinopatia cukrzycowa?
Osoby chore na cukrzycę narażone są nie tylko na typowe objawy tej choroby, ale - szczególnie przy braku odpowiedniego leczenia - również szereg powikłań obejmujących swym zasięgiem różne narządy i układy. Wśród nich wymienia się retinopatię cukrzycową.
Co to takiego? Otóż jest to powikłanie okulistyczne i dlatego bywa też nazywane cukrzycową chorobą oczu. Sam termin retinopatia wskazuje, że patologiczne zmiany pojawiają się w obrębie siatkówki (z łac. retina), będącej najważniejszą częścią gałki, odpowiedzialną za odbieranie bodźców wzrokowych.
Kiedy retinopatia oka obejmuje obszar umiejscowionej w centralnej części siatkówki plamki żółtej (z łac. macula), mówi się o makulopatii, zatem w niektórych przypadkach zaburzenia te występują równocześnie.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 retinopatia cukrzycowa oznaczona została symbolem H36.0, z kolei w jej nowszej wersji, czyli ICD-11 ujęta jest w punkcie 9B71.0 i podzielona na kilka podpunktów:
- 9B71.0Z - Retinopatia cukrzycowa nieokreślona
- 9B71.01 - Retinopatia cukrzycowa proliferacyjna
- 9B71.00 - Retinopatia cukrzycowa nieproliferacyjna
Warto wiedzieć, że zaburzenie to nie jest jedyną chorobą okulistyczną, na którą częściej zapadają pacjenci z cukrzycą. Zaburzenia cukrzycowe zwiększają również ryzyko występowania jaskry i zaćmy.
Retinopatia proliferacyjna i nieproliferacyjna
Wyróżnia się dwa główne typy retinopatii cukrzycowej - proliferacyjną i nieproliferacyjną, jednak wyodrębnić można aż 5 rodzajów, czy też stopni tego schorzenia:
- nieproliferacyjną bez makulopatii,
- nieproliferacyjną z makulopatią,
- przedproliferacyjną,
- proliferacyjną,
- proliferacyjną z powikłaniami.
Retinopatia nieproliferacyjna, nazywana dawniej prostą, jest mniej groźna, mniej zaawansowana i nie grozi utratą wzroku. Warto jednak pamiętać, że przy braku odpowiedniego postępowania, może się rozwijać i przekształcać w kolejne stadia, łącznie z tymi, które grożą całkowitą ślepotą.
Przy retinopatii proliferacyjnej dochodzi do powstawania nowych naczyń krwionośnych o nieprawidłowej budowie, a w konsekwencji - częstych wylewów w obrębie siatkówki i powstawania blizn ograniczających widzenie.
To, jak szybko powikłanie się rozwija, zależy w dużym stopniu od stopnia zaawansowania samej cukrzycy i postępowania podjętego celem wyrównania poziomu glukozy we krwi.
Reklama
Przyczyny retinopatii cukrzycowej
Cukrzycowa choroba oczu polega na powstawaniu patologicznych zmian w obrębie naczyń krwionośnych obecnych w siatkówce i ich destrukcji, na skutek zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi.
Ze względu na mechanizm powstawania schorzenia zalicza się je do mikroangiopatii cukrzycowych, czyli właśnie zmian w obrębie układu naczyniowego. Przyczyną retinopatii cukrzycowej jest przeważnie choroba nieleczona, czy to z powodu zaniedbania, czy też mało charakterystycznych objawów, przeoczonych przez pacjenta.
Oprócz samego wysokiego stężenia glukozy, czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju retinopatii cukrzycowej są:
- okres dojrzewania,
- wysokie ciśnienie tętnicze,
- wysokie stężenie lipidów we krwi (głównie cholesterolu i trójglicerydów),
- nefropatia cukrzycowa,
- operacja zaćmy,
- ciąża (u kobiet z cukrzycą zdiagnozowaną wcześniej).
Warto zaznaczyć, że przyczyną retinopatii może być zarówno cukrzyca typu 1, jak i 2. W obu przypadkach niewyrównywane stężenie glukozy źle wpływa na kondycję naczyń w obrębie gałki ocznej, a niekiedy przyczynia się do ich patologicznych zmian.
Źródło: Opracowanie własne
Reklama
Objawy retinopatii cukrzycowej
Sama cukrzyca jest chorobą, która niekiedy rozwija się latami, nie dając wystarczająco charakterystycznych objawów, by w łatwy sposób ją rozpoznać.
Zdarza się, że w momencie stawiania diagnozy, jest ona już na zaawansowanym etapie i występują pewne jej powikłania, np. retinopatia cukrzycowa.
Objawy samej retinopatii oka też nie są bardzo typowe i wywoływać je mogą rozmaite choroby narządu wzroku.
Do pierwszych symptomów należą:
- pogorszenie ostrości widzenia,
- pogorszenie widzenia w słabym świetle,
- nadwrażliwość na ostre światło,
- występowanie w polu widzenia ciemnych plamek.
To, jak widzi osoba z retinopatią cukrzycową, zależy od stopnia zaawansowania tego powikłania. Gdy rozwija się ono dłużej, obraz może być silnie rozmazany, a w polu widzenia pojawiają się liczne plamy, punkty, linie.
Widzenie w ciemności może nastręczać duże trudności, a w przypadkach skrajnych dochodzi do całkowitej utraty wzroku.
Reklama
Badanie na retinopatię cukrzycową
Pojawienia się jakichkolwiek zaburzeń widzenia nie należy zatem lekceważyć i należy przeprowadzić odpowiednią diagnostykę, różnicującą retinopatię cukrzycową od innych chorób oczu, wywołujących podobne symptomy, takich jak jaskra czy zaćma.
Jakie badania wykonuje się w tym celu? Zwykle pacjent kierowany jest zarówno na badania okulistyczne, jak i badania krwi, pozwalające ustalić, czy przyczyną zaburzeń rzeczywiście jest wysokie stężenie glukozy.
W przypadku diagnostyki okulistycznej istotnym jej elementem jest badanie dna oka. Pomaga ono wykryć zmiany, zanim pojawia się jakiekolwiek ich objawy. Do najczęściej zlecanych badań ogólnych należą:
- glukoza z krwi na czczo,
- test obciążenia glukozą,
- pomiar stężenia glukozy w moczu.
Na badania okulistyczne powinien zostać skierowany właściwie każdy pacjent, u którego rozpoznana zostanie cukrzyca (czy to typu 1 czy 2). Wczesne wykrycie powikłań pozwala na podjęcie odpowiednich kroków zatrzymujących ich rozwój.
Reklama
Leczenie retinopatii cukrzycowej
Czy retinopatia cukrzycowa w ogóle jest uleczalna? To, czy da się ją wyleczyć, czy nie, zależy w największym stopniu od postępowania terapeutycznego podjętego celem wyrównania metabolicznego cukrzycy.
Aby poziom glukozy powrócił w granice normy, w przypadku choroby zaawansowanej, zwykle nie wystarcza sama dieta (choć jest ona bardzo istotna na każdym etapie leczenia diabetologicznego), ale konieczne jest stosowanie specjalistycznych leków. Jeśli ich przyjmowanie skutecznie obniża poziom cukru, objawy retinopatii z reguły zostają zahamowane.
Leczenie tych, które już zdążyły się pojawić, polega przede wszystkim na fotokoagulacji, czyli „naprawy" siatkówki laserem. Metoda ta pomaga likwidować blizny, obszary niedokrwienia i wysięki, przywracając prawidłową ostrość widzenia.
Wskazaniem do laseroterapii jest retinopatia proliferacyjna i makulopatia z możliwym obrzękiem plamki oka.
W leczeniu zaawansowanej retinopatii cukrzycowej niekiedy stosuje się też witrektomię, czyli operację usunięcia ciała szklistego, lub zastrzyki do ciała szklistego zapobiegające wzrostowi naczyń. Niektórzy pacjenci przy zmianach tego rodzaju stosują okulary filtrujące, które zmniejszają wrażliwość oczu na światło i poprawiają kontrast widzenia, nie usuwają jednak przyczyny zaburzeń.
Gdzie leczyć retinopatię cukrzycową? Po pomoc należy zgłosić się do okulisty, który nie tylko diagnozuje problem, ale również decyduje jak go leczyć w konkretnym przypadku. Jeśli chodzi o samo wyrównywanie poziomu cukru we krwi, naturalne leczenie cukrzycy (dietą, ziołami) może wspierać fachowe metody zalecone przez lekarza, jednak nie powinno ich zastępować.
Reklama
Życie przy retinopatii cukrzycowej
Komfort życia z retinopatią cukrzycową zależy od wielu czynników, takich jak:
- stopień zaawansowania i typ zaburzenia,
- podjęte leczenie,
- wiek pacjenta i jego stan ogólny,
- współwystępowanie innych powikłań cukrzycy.
Jeśli zmiany zostaną wcześnie rozpoznane i dają łagodne objawy lub nie wywołują ich w ogóle, retinopatia cukrzycowa może wcale nie pogarszać komfortu życia czy też wpływać na niego w nieznacznym stopniu. Jeśli jednak widzenie jest znacząco zaburzone, pacjent może odczuwać wiele ograniczeń, nawet w funkcjonowaniu codziennym. Problemem może okazać się uzyskanie prawa jazdy lub wykonywanie obowiązków zawodowych.
Pacjentom, którzy w związku z cukrzycą całkowicie utracili wzrok, przysługuje renta, ponieważ w większości przypadków nie są oni w stanie pracować. Warto też zawsze pamiętać o zaleceniach związanych z obecnością samej cukrzycy.
Każdy diabetyk powinien stosować odpowiednią dietę wyrównującą nie tylko poziom glukozy, ale też poprawiającą lipidogram, zrezygnować z alkoholu, a także pozostawać pod stałą opieką specjalisty i regularnie wykonywać zlecane przez niego badania.
Reklama
Zapobieganie retinopatii cukrzycowej
Zapobieganie wszelkim powikłaniom cukrzycy - w tym również retinopatii cukrzycowej - polega przede wszystkim na właściwym leczeniu tej podstępnej choroby. Zanim w organizmie zacznie się dziać cokolwiek niepokojącego, warto postawić na profilaktykę samej cukrzycy, która jako pierwsza choroba niezakaźna uzyskała miano epidemii, ze względu na wciąż rosnącą liczbę diagnozowanych przypadków.
Aby poziom cukru utrzymywać w normie, należy przede wszystkim:
- zdrowo się odżywiać,
- zrezygnować z palenia papierosów i picia większych ilości alkoholu,
- dbać o regularną aktywność fizyczną,
- systematycznie się badać.
Na poziomie stanu przedcukrzycowego często wystarcza odpowiednia dieta, by uniknąć zachorowania i późniejszych jego konsekwencji.
Pacjenci, u których retinopatia cukrzycowa już występuje, mogą natomiast zapobiegać jej rozwojowi i doprowadzeniu do całkowitej ślepoty.
Osoby ze stwierdzonymi zmianami powinny przede wszystkim postępować zgodnie z zaleceniami okulisty i diabetologa, wdrożyć zalecone przez nich postępowanie terapeutyczne i systematycznie (minimum raz do roku) poddawać się badaniom okulistycznym.
