Co to jest rezonans magnetyczny?
Rezonans magnetyczny (MR lub MRI od ang.: megnetic resonanance imaging) jest jedną z najnowocześniejszych, najbezpieczniejszych i najbardziej precyzyjnych metod obrazowania narządów wewnętrznych oraz wszelkiego rodzaju tkanek ludzkiego organizmu.
Badanie to wykonywane jest w diagnostyce schorzeń i zaburzeń m.in.:
- ośrodkowego układu nerwowego, czyli mózgu i rdzenia (np. stwardnienie rozsiane, choroby Alzheimera i Parkinsona);
- układu kostno-stawowego oraz mięśniowego (zwyrodnienia kręgosłupa, przepukliny, dyskopatii, rozszczepu, choroby Scheuermanna;
- naczyniowych, np. udar mózgu, choroby serca;
- onkologicznych, np. guzy, glejaki, torbiele etc.
Jak wygląda rezonans magnetyczny i na czym polega badanie? Po ułożeniu się na specjalnej leżance i przyjęciu postawy nieruchomej, pacjent jest wprowadzany do specjalnej tuby wyposażonej w zaawansowaną aparaturę, wytwarzającą pole magnetyczne oraz emitującą fale radiowe.
Fale te oddziałują na protony, czyli maleńkie, naładowane dodatnio cząstki atomów wodoru znajdujące się w tkankach organizmu. Umieszczone w silnym polu protony ulegają namagnesowaniu, a następnie oddają (rezonują) przyjęte fale, te zaś są przetwarzane przez komputer i zamieniane na obraz.
Reklama
Jak się przygotować na rezonansu magnetycznego?
Rezonans jest procedurą nieinwazyjną i bezbolesną, jeśli nie liczyć ukłucia związanego z dożylnym podaniem, tzw. kontrastu, czyli substancji chemicznej oddziałującej na tkanki i poprawiającej szczegółowość obrazu.
Należy przy tym pamiętać, że użycie kontrastu nie jest wskazane w każdej sytuacji – decyduje o tym lekarz bądź technik obsługujący urządzenie, biorąc pod uwagę wskazania medyczne i cel diagnostyki.
Przygotowanie do badania, jakim jest rezonans magnetyczny, zależy od kilku czynników, nie mniej ogólnie zakłada się, że:
- jeśli wykonywany jest rezonans z kontrastem, pacjent nie powinien wcześniej nic jeść ani pić przez 2 do 6 godzin (różne pracownie mają różne wytyczne, dlatego wcześniej dobrze jest skontaktować się z placówką, w której będzie przeprowadzane badanie). W sytuacji, gdy badanie wykonywane jest rano, de facto oznacza to, że należy być na czczo;
- jeśli ma być podany kontrast, zaleca się uprzednie oznaczenie poziomu kreatyniny – związku azotowego wytwarzanego w wątrobie, przetwarzanego w mięśniach, wydalanego przez układ moczowy. Jego stężenie świadczy o prawidłowości pracy nerek. Badając ten parametr stwierdza się pośrednio, czy nerki są wystarczająco sprawne, aby usunąć substancję kontrastującą;
- przed przystąpieniem do badania, należy wyjąć z kieszeni wszystkie przedmioty metalowe oraz urządzenia elektroniczne (np. smartfon), należy też zdjąć biżuterię. Przedmioty te mogłyby zakłócać działanie aparatury;
- warto ubrać się lekko i przewiewnie lub wziąć coś na przebranie. Wewnątrz tuby panuje stosunkowo wysoka temperatura.
Reklama
Ile trwa rezonans magnetyczny?
Jak długo trwa rezonans magnetyczny? Badanie jest długie. W zależności od tego, jaka część ciała jest obrazowana, pacjent może przebywać w tubie od około 20 do nawet 60 minut.
Niekiedy niezbędne jest wykonanie więcej, niż jednego badania (na przykład w celu diagnostyki wszystkich odcinków kręgosłupa – szyjnego, piersiowego i lędźwiowego).
Czas trwania rezonansu dłuży się wielu pacjentom, ponieważ są oni całkowicie unieruchomieni i odcięci od bodźców zewnętrznych. Część osób, zwłaszcza cierpiących na klaustrofobię, nie czuje się komfortowo w tak ciasnej przestrzeni.
Zwłaszcza, że w tubie jest ciepło, a dobywające się z urządzenia dźwięki nie należą do najprzyjemniejszych. Są mechaniczne, głośne, niekiedy niespodziewane – mogą więc wystraszyć. Nie mniej, po uprzednim mentalnym przygotowaniu, całą procedurę można przejść bez większych emocji.
Reklama
Przeciwwskazania do rezonansu magnetycznego
Choć MRI jest badaniem bardzo dokładnym i zalecanym w szczegółowej diagnostyce, nie każdy może z niego skorzystać. Istnieją liczne przeciwwskazania do rezonansu. Bezwzględnie należą do nich:
- wszczepione implanty ślimakowe, stosowane u osób z głębokim ubytkiem słuchu,
- wszczepiony rozrusznik serca,
- zaimplantowane neurostymulatory mózgu oraz inne urządzenia elektroniczne.
W powyższych sytuacjach zdecydowana większość poradni powinna odmówić przeprowadzenia badania. Oprócz tego istnieje bardzo szeroka gama okoliczności, które stanowią względne przeciwwskazania do wykonania rezonansu magnetycznego, co oznacza że każdorazowo decyzję o możliwości umieszczenia pacjenta w tubie podejmuje lekarz. Na przeszkodzie stanąć mogą między innymi:
- sztuczne zastawki serca,
- metalowe implanty ortopedyczne i stomatologiczne,
- druty, śruby i stabilizatory używane w ortopedii.
Badaniu MRI nie powinni być przez pewien czas poddawani pacjenci, którzy przeszli operację serca – okres karencji wynosi z reguły kilkanaście tygodni.
Poszczególne pracownie różnie podchodzą do pytania czy przeciwwskazaniem do MRI jest ciąża. Część z nich wykonuje badanie po uprzedniej kwalifikacji, dla innych nie jest to problem, który mógłby wykluczyć pacjentkę z badania.
Jeśli ma zostać wykorzystany kontrast, kryterium które decyduje o dopuszczeniu do diagnostyki jest poziom kreatyniny. Odrębną kwestią jest wspomniana wyżej klaustrofobia oraz inne mniej lub bardziej poważne zaburzenia lękowe.
Nie są one przeciwwskazaniem do badania, mogą jednak implikować konieczność zastosowania specjalnej procedury.
Reklama
Rezonans magnetyczny w sedacji
Ową procedurą jest rezonans magnetyczny w sedacji. Pod pojęciem tym rozumie się wprowadzenie pacjenta w stan głębokiego wyciszenia i uspokojenia psychoruchowego.
Stosowane są do tego celu środki farmakologiczne, które silnie tonują aktywność układu nerwowego, znoszą uczucie lęku oraz umożliwiają szybkie zaśnięcie.
Nie należy tego mylić z narkozą (głębokim znieczuleniem ogólnym), za sprawą której pacjent całkowicie traci świadomość i czucie – taka procedura również bywa stosowana w przypadku badania MRI. Wskazaniem do zastosowania sedacji lub znieczulenia ogólnego są:
- klaustrofobia, czyli lęk przed ciasną, zamkniętą przestrzenią,
- nadpobudliwość ruchowa,
- wiek – często zastosowanie tego środka jest konieczne u małych dzieci.
Reklama
Rezonans magnetyczny dzieci
Szczególnym wyzwaniem jest rezonans magnetyczny dzieci, zwłaszcza tych najmłodszych. Maluchy w wieku kilku lat, a tym bardziej młodsze, nie są w stanie wytrwać w bezruchu przez kilkadziesiąt minut. Do tego należy dodać lęk przed badaniem, czy strach, który może się pojawić po zamknięciu w tubie.
Dlatego niemal powszechnie wykonuje się rezonans magnetyczny dziecka w narkozie lub sedacji. Pozwala to zaoszczędzić dziecku (a dodatkowo także rodzicom) niepotrzebnego stresu.
Od jakiego wieku dziecko może być poddane tego typu procedurze diagnostycznej? Wytwarzane przez urządzenie pole magnetyczne nie jest szkodliwe dla człowieka, w razie potrzeby może więc być wykonany rezonans magnetyczny u niemowlaka przed ukończeniem 1. roku, a nawet u noworodka, w pierwszym miesiącu życia.
Reklama
Rezonans magnetyczny a tomografia komputerowa
Rezonans czy tomograf? Choć wielu pacjentów utożsamia bądź myli te badania ze sobą, należy pamiętać, że między tomografią komputerową a rezonansem magnetycznym są istotne różnice.
Przede wszystkim warto podkreślić, że MRI wykorzystuje działanie fal elektromagnetycznych, obojętnych dla organizmu człowieka.
Dla odmiany tomograf (TK) emituje promieniowanie rentgenowskie, które w większych dawkach lub stosowane zbyt często może być szkodliwe. Dlatego badania tego nie wolno powtarzać w krótkich odstępach.
Czym jeszcze różni się rezonans od tomografii? Co jest dokładniejsze? W obu przypadkach pacjent umieszczany jest w tubie, jednak badanie MR trwa dłużej i jest mniej przyjemne ze względu na emitowane przez aparaturę głośne dźwięki.
TK wolny jest od tych niedogodności. Rezonans magnetyczny jest też nieco droższy. Jednak niekwestionowaną jego zaletą jest szczegółowość otrzymywanych obrazów – znacznie wyższa, niż w przypadku tomografu.
Daje on możliwość obrazowania także tkanek miękkich, a nawet przepływu płynów ustrojowych, dlatego sprawdza się w diagnostyce poważnych, skomplikowanych schorzeń i zaburzeń.
Specjaliści podkreślają, że MR może stanowić uzupełnienie, uszczegółowienie wyników TK, natomiast wykonywanie badań w odwrotnej kolejności mija się z celem – tomograf nie wniesie nic nowego do obrazu uzyskanego w rezonansie.
Cena rezonansu magnetycznego
Ile kosztuje rezonans magnetyczny? Tak jak zostało wspomniane wyżej, jest to badanie drogie, jedno z droższych wśród tych wykonywanych na skalę masową.
Cena rezonansu prywatnie różni się w zależności od miasta i konkretnej pracowni, ale przede wszystkim od tego, jaki obszar ciała jest diagnozowany i jaki jest zakres badania.
Generalnie należy liczyć się z wydatkiem rzędu 400-900 zł za pojedynczą część ciała. Z reguły obrazowanie głowy, twarzoczaszki, oczodołów, przysadki czy szyi jest około 100-200 złotych droższe, niż w przypadku kończyn dolnych i górnych, ale nieco tańsze, niż MR jamy brzusznej.
Uwagę należy zwrócić na ceny rezonansu kręgosłupa – zazwyczaj stawka wyjściowa odnosi się do jednego odcinka. Jeśli badane mają być dwa lub trzy odcinki, koszt będzie znacznie większy – około 800-1200 zł.
Do tego należy dodać około 120-150 złotych, w sytuacji, gdy podany ma być kontrast.
Największy wydatek stanowi diagnostyka kompleksowa, zalecana w przypadku m.in. chorób reumatologicznych, neurologicznych, onkologicznych, problemów z krążeniem czy stanów zapalnych o niewiadomej lokalizacji.
Ile kosztuje rezonans magnetyczny całego organizmu? Cena jest szacowana od 1 do nawet 2 tysięcy złotych.
Rezonans magnetyczny prywatnie
Wysokie koszty badania sprawiają, że wykonanie rezonansu magnetycznego prywatnie może znacznie obciążyć domowy budżet. Zwłaszcza, jeśli obrazowanych ma być więcej, niż jedna część ciała (a tak często jest w praktyce) albo badanie ma być powtarzane wielokrotnie.
W takiej sytuacji koszty mogą wzrosnąć nawet do kilku tysięcy złotych. Dlaczego warto zrobić prywatny rezonans magnetyczny? Przede wszystkim ze względu na czas, który w przypadku wielu schorzeń może mieć fundamentalne znaczenie.
W większości przypadków diagnostykę MR bez skierowania i za odpowiednim wynagrodzeniem można wykonać z dnia na dzień lub w najgorszym przypadku na przestrzeni 1-2 tygodni.
A jak to wygląda w sytuacji, gdy pacjent nie wystarczających funduszy, bądź nie chce ich wydawać na leczenie?
Rezonans magnetyczny NFZ
Istnieje możliwość wykonania rezonansu magnetycznego na NFZ. Fundusz pokryje koszty diagnostyki, pacjent nie wyda zatem ani złotówki. Problemem jest czas oczekiwania, który może wynosić od kilku dni do nawet kilku miesięcy.
W szczególności w renomowanych ośrodkach, często mieszczących się przy szpitalach specjalistycznych, terminy są odległe – według danych na listopad 2021 r., w wielu takich miejscach pacjenci są umawiani dopiero na kwiecień-lipiec 2022.
Pomimo tego, że w przypadkach kwalifikowanych jako pilne, czas oczekiwania może się skrócić o kilka tygodni, dla wielu chorych wiąże się to ze zbyt dużym ryzykiem pogorszenia stanu zdrowia. Dodatkowo należy pamiętać, że chcąc wykonać rezonans na NFZ trzeba mieć skierowanie.
Skierowanie na rezonans magnetyczny
Kto może dać skierowanie na rezonans? Nie może to być lekarz pierwszego kontaktu. Uprawnienia takie posiadają jedynie specjaliści różnego typu, na przykład w zakresie neurologii, onkologii, reumatologii etc.
Oznacza to, że chcąc uzyskać skierowanie, pacjent musi albo wydać dodatkowe pieniądze na prywatną wizytę (od 100 do nawet 400 złotych), albo ustawić się w kolejce do lekarza na NFZ, co w przypadku niektórych specjalizacji znów może oznaczać kilka tygodni a nawet miesięcy zwłoki.
W tym miejscu warto jeszcze wyjaśnić, ile jest ważne skierowanie na rezonans magnetyczny. Odpowiedź brzmi - tak długo, jak istnieją przesłanki do jego wykonania (podejrzenie danego schorzenia, występowanie objawów, potrzeba monitorowania stanu zdrowia pod tym właśnie kątem itd.).
