Co to jest rogowacenie słoneczne?
Rogowacenie słoneczne (actinic keratosis, AK) jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń dermatologicznych. Powodowane jest nadmierną ekspozycją na promieniowanie słoneczne (ultrafioletowe) na przestrzeni wielu lat.
Zazwyczaj objawia się w późniejszym wieku, dlatego znane jest też jako rogowacenie starcze (określenie przestarzałe, obecnie rzadziej używane w terminologii medycznej). Uważane jest za stan przedrakowy – może prowadzić do rozwoju złośliwego raka kolczystokomórkowego wywodzącego się z keratynocytów, czyli komórek naskórka.
Dlatego jego leczenie ma charakter i cel nie tylko kosmetyczny, ale też stanowi element profilaktyki antynowotworowej.
Schorzenie to zostało opisane po raz pierwszy już w roku 1869 przez niemieckiego patologa Ernsta Christiana Neumanna. Obecnie stanowi jednostkę chorobową oznaczoną w międzynarodowej klasyfikacji ICD-10 symbolem L57.0 (rogowacenie związane z promieniowaniem słonecznym). W katalogu ICD-11 znajduje się pod numerem EK90.
Reklama
Objawy rogowacenia słonecznego
Rogowacenie posłoneczne występuje przede wszystkim w tych miejscach ciała, które są nieosłonięte i na co dzień narażone na działanie promieni UV. To głównie dłonie, twarz, szyja oraz nieowłosiona skóra czaszki.
Objawy zaburzenia rozwijają się przez długie lata. W tym czasie charakter zmian ewoluuje. Obrazujące rogowacenie słoneczne zdjęcia zazwyczaj pokazują:
- grudki hiperkarotyczne, zbudowane z pogrubionej warstwy rogowej naskórka;
- łuszczące się, jasne blaszki, niekiedy obwiedzione czerwonym rumieniem;
- rogi skórne, czyli objęte silnym rogowaceniem zmiany brodawkowe.
Zmiany te często grupują się w większe ogniska o średnicy do nawet kilku centymetrów. Wokół nich obserwowane jest nasilone marszczenie i wysuszenie skóry, a także tak zwane teleangiektazje, czyli pajączki naczyniowe.
Reklama
Domowe sposoby na rogowacenie słoneczne
Domowe sposoby na rogowacenie słoneczne powinny się ograniczać przede wszystkim do działań profilaktycznych. Należy unikać nadmiernej ekspozycji na słońce, stosować kremy z filtrami ochronnymi o wysokim faktorze, czy nosić nakrycia głowy.
Nie powinno się korzystać z solariów. Zalecenia te należy wdrożyć zwłaszcza, jeśli zaobserwowane zostaną pierwsze niepokojące zmiany. Leczenie naturalne polegające na stosowaniu różnego rodzaju preparatów, olejków czy peelingów złuszczających rogowaciejący naskórek może nie być skuteczne. Co więcej, niektóre działania mogą pogłębić problem.
Próby mechanicznego usuwania grudek czy łusek często przyczyniają się do krwawienia i dalszych podrażnień. Podejrzewając rogowacenie starcze skóry dobrze jest skonsultować się z lekarzem dermatologiem, ewentualnie poddać wstępnej diagnostyce w gabinecie kosmetologicznym.
Reklama
Leczenie rogowacenia słonecznego
Leczenie rogowacenia słonecznego zależy od tego, jak bardzo zaawansowane jest schorzenie i jak rozległe są zmiany. Stosuje się terapie ukierunkowane na:
- Pojedyncze zmiany, w tym takie procedury, jak:
- krioterapia, czyli wymrażanie,
- elektrokoagulacja – niszczenie prądem,
- łyżeczkowanie – usuwanie mechaniczne.
- Obszary ciała objęte rogowaceniem:
- laseroterapia – niszczenie wiązkami emitowanym przez laser,
- dermabrazja – mechaniczne ścieranie naskórka i skóry,
- peeling średnio głęboki z użyciem substancji chemicznych.
Zabiegi te wykonuje się w gabinetach kosmetologicznych, a nawet klinikach medycyny estetycznej. Nie należy ich przeprowadzać na własną rękę zwłaszcza, że wcześniej zmiany powinny być ocenione pod kątem ewentualnego nowotworzenia.
W przypadku wykrycia raka, pacjent powinien poddać się operacji chirurgicznego wycięcia zmian. A jak leczyć rogowacenie słoneczne farmakologicznie?
Reklama
Lek na rogowacenie słoneczne
Stosowane są też na rogowacenie słoneczne leki, przeważnie maści do użytku miejscowego. Skuteczność wykazują:
- 5-fluorouracyl - zasada pirymidynowa, lek przeciwnowotworowy, który zaburza syntezę DNA i RNA;
- sól sodowa diklofenaku - niesteroidowy lek przeciwzapalny;
- kwas hialuronowy - polisacharyd potocznie nazywany eliksirem młodości, składnik budulcowy skóry właściwej, nadający jej elastyczność, jędrność, odpowiednie nawilżenie;
- imikwimod - lek modulujący działanie układu odpornościowego, stosowany w chorobach skóry;
- mebutynian ingenolu - naturalny wyciąg z rośliny leczniczej znanej jako trojeść mleczna, powodujący obumieranie komórek objętych patologicznymi zmianami.
Ze względu na liczne działania niepożądane charakterystyczne dla wielu tego typu leków, terapię należy prowadzić pod nadzorem lekarza.
Reklama
Diagnostyka rogowacenia słonecznego
Diagnostyka rogowacenia słonecznego obejmuje kilka działań, z których część można wykonać w gabinecie kosmetologicznym lub dermatologicznym, część zaś wymaga konsultacji onkologicznej. Są to:
- naoczna obserwacja objawów klinicznych. Dla doświadczonego specjalisty często stanowi ona podstawę do wydania wstępnej diagnozy;
- badanie dermatoskopowe, z użyciem urządzenia optycznego pozwalającego obejrzeć zmiany w znacznym powiększeniu;
- pobranie wycinka z podejrzaną zmianą do badań histopatologicznych, a więc mających ocenić charakter tkanek pod kątem ewentualnego nowotworu i jego złośliwości.
