Czym jest ropień odbytu?
Ropień odbytu (nazywany też okołoodbytniczym), definiowany jest jako ostry stan zapalny tkanek miękkich tej części ciała, w następstwie którego dochodzi do wytworzenia zamkniętych przestrzeni, wypełnionych ropną treścią. W zależności od lokalizacji wyróżnia się:
- ropień okołoodbytowy (łac. abscessus perianalis), umiejscowiony w bezpośrednim sąsiedztwie dolnych partii kanału odbytu. Pojawia się między zwieraczem wewnętrznym i zewnętrznym i dochodzi aż do skóry;
- ropień międzyzwieraczowy (intersphinteric abscessus), ulokowany w podobnym miejscu, lecz nie obejmujący skóry;
- ropień kulszowo - odbytniczy (abscessus ischiorectalis), przebijający mięsień zwieracza zewnętrznego, jedno- lub dwustronnie;
- ropień nadźwigaczowy (supralevator abscessus), umiejscowiony nad mięśniem dźwigaczem.
Ropień odbytu często jest traktowany jako stosunkowo niegroźny. Tymczasem aż w 40 proc. przypadków może stanowić zalążek niebezpiecznej i przewlekłej przetoki (otwarty kanał między odbytem, a powierzchnią skóry).
Inne możliwe konsekwencje, to uszkodzenie zwieraczy, martwica tkanek krocza, a w skrajnych przypadkach nawet potencjalnie śmiertelna sepsa (M. Kołodziejczak, P. Ciesielski, Ropień odbytu…). Dlatego dolegliwość ta wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Wskazane jest też poddanie się szczegółowym badaniom w celu określenia przyczyn wystąpienia ropnia.
Reklama
Przyczyny ropnia odbytu
Przyczyny ropnia odbytu są bardzo zróżnicowane. Najczęściej dolegliwość ta jest następstwem infekcji rozwijającej się od strony tzw. gruczołów Hermana, znajdujących ujście w kryptach odbytu. Bakteryjne zakażenie gruczołów prowadzi do ich zatkania, a następnie gromadzenia się wydzieliny zamkniętej w coraz większym i coraz bardziej bolesnym guzku.
Choroba może mieć charakter izolowany, ale często współwystępuje lub jest następstwem innych schorzeń. Powstawaniu ropni okołoodbytniczych sprzyjają stany zapalne jelit. Wymienić w tym kontekście można przede wszystkim takie problemy zdrowotne, jak:
- choroba Leśniowskiego Crohna,
- wrzodziejące zapalenie jelita.
Rzadziej przyczyną ropnia są takie czynniki, jak:
- zaleganie ciała obcego w dolnej części układu trawiennego,
- bezpośredni uraz lub powikłanie po operacji odbytu,
- choroba nowotworowa,
- upośledzenie odporności,
- gruźlica, promienica, cukrzyca.
Reklama
Jakie daje objawy ropień odbytu?
Objawy ropnia odbytu w dużej mierze zależą od jego lokalizacji. Płytko położone guzki manifestują się poprzez:
- dokuczliwy ból,
- widoczne uwypuklenie,
- obrzęk, zaczerwienienie,
- stwardnienie skóry i tkanki podskórnej,
- miejscowe podwyższenie ciepłoty ciała.
Ropnie głębokie, oprócz silnego bólu, dostarczają dodatkowo takich symptomów, jak:
- gorączka lub stan podgorączkowy,
- osłabienie, złe samopoczucie,
- uczucie parcia, rozpychania w głębi kanału odbytnicy.
Reklama
Ropień odbytu i przetoka w chorobie LeśniowskiegoCrohna
Ropień odbytu i przetoka to częste objawy choroby Leśniowskiego-Crohna (ChL-C). Jest to groźne, przewlekłe schorzenie, obejmujące najczęściej dolny odcinek jelita cienkiego oraz fragmenty jelita grubego, rzadziej inne fragmenty przewodu pokarmowego. Oprócz wyżej wymienionych symptomów, manifestuje się też poprzez ból brzucha, biegunki, krew w stolcu, spadek masy ciała.
Przyczyny tej dolegliwości do dziś nie zostały jednoznacznie określone. Podejrzewa się jedynie, ż może ona mieć związek m.in. z mutacjami genetycznymi, aktywnością niektórych bakterii czy poszerzeniem połączeń między komórkami wchodzącymi w skład błon śluzowych jelita.
W związku z niepewną etiologią i patogenezą, leczenie w dużej mierze sprowadza się do łagodzenia objawów oraz prowokowania remisji choroby. Celem jest niedopuszczenie do stanu, w którym niezbędna będzie interwencja chirurgiczna. Nie wynaleziono natomiast jak dotąd skutecznych metod leczenia przyczynowego choroby Leśniowskiego-Crohna.
Reklama
Leczenie ropnia odbytu
Leczenie ropnia odbytu ma charakter interwencyjny i chirurgiczny. Zaleca się, aby natychmiast po rozpoznaniu, pacjent trafił na salę zabiegową. Ropień jest nacinany, a następnie drenowany.
Jeśli guzek ma postać okołoodbytową, zabieg wykonuje się ambulatoryjnie, w znieczuleniu miejscowym. W przypadku pozostałych typów ropnia, zazwyczaj niezbędne jest skorzystanie z sali operacyjnej i zastosowanie znieczulenia ogólnego.
W zależności od lokalizacji, drenaż odbywa się przez skórę lub przez odbyt/odbytnicę. Konieczne może być rozcięcie mięśnia zwieracza.
Dodatkowo pacjent może otrzymać antybiotyk, jest to wskazane w przypadku występowania określonych okoliczności dodatkowych, takich jak przyjmowanie leków immunosupresyjnych (obniżających odporność), cukrzyca czy rozległy cellulit.
Reklama
Co na pęknięcie ropnia okołoodbytniczego?
Możliwe jest, że ropień pęknie samoistnie. Jeśli ropna treść wydostanie się na zewnątrz, a stan zapalny ulegnie wyciszeniu i problem nie będzie nawracać, wystarczy odpowiednia pielęgnacja newralgicznego miejsca z użyciem środków antyseptycznych oraz plastrów opatrunkowych.
Tak czy inaczej należy jednak bezzwłocznie zasięgnąć porady lekarskiej. Możliwe jest również to, że pęknięcie ropnia okołoodbytniczego w istocie związane jest z wytworzeniem przetoki. Jest ona uznawana za przewlekłą kontynuację stanu ostrego, jakim jest ropień. W tej sytuacji kanał odbytu/odbytnicy znajduje bezpośrednie połączenie z powierzchnią ciała. Schorzenie to również wymaga interwencji chirurgicznej.
Reklama
Jakie badania wykonać na ropień w odbycie?
W przypadku ropni okołoodbytowych, położonych płytko i widocznych z zewnątrz, szybkie rozpoznanie dla doświadczonego proktologa lub chirurga nie nastręcza większych trudności. Oceny dokonuje się wówczas na podstawie standardowego badania palcem oraz obserwacji naocznej.
Jednak diagnostyka głębszych ropni kulszowo-odbytniczych czy nadźwigaczowych może wymagać wykonania badań dodatkowych, takich jak USG odbytu i odbytnicy (tzw. transrektalne) czy tomografia komputerowa miednicy.
W takim przypadku warto też potwierdzić lub wykluczyć ewentualne schorzenia, które mogą być przyczyną ropnia, jak choćby choroba Leśniowskiego-Crohna. Podstawą w tym przypadku jest endoskopia (kolonoskopia) z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego.
Jeśli nie pozwala ono na precyzyjną ocenę stanu przewodu trawiennego, wykonać można też badanie radiologiczne, na przykład tzw. pasaż jelita cienkiego, będący klasycznym prześwietleniem rentgenowskim.
Alternatywną dla niego są tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Dodatkowo wykonuje się testy laboratoryjne z krwi, określając takie parametry, jak:
- Białko C-reaktywne (CPR)
- Odczyn Biernackiego (OB)
Ponadto badanie serologiczne określa profil przeciwciał nazwanych ASCA i pANCA, których układ może być typowy dla choroby Leśniowskiego-Crohna. Przydatnych informacji dostarcza również analiza kału (oznaczanie markerów takich, jak m.in. kalprotektyna, laktoferyna, lizozym).
Ponieważ choroba Leśniowskiego-Crohna przebiega w cyklu powtarzających się zaostrzeń i remisji, do oceny stanu pacjenta oraz skuteczności leczenia wykorzystywany jest tzw. wskaźnik aktywności (Crohn’s Disease Activity Index), który uwzględnia dane dotyczące ilości luźnych stolców, bólu brzucha czy ogólnego samopoczucia.
Czytaj też:
