Rozszczep wargi i podniebienia
Do rozszczepu twarzoczaszki dochodzi w okresie rozwoju prenatalnego, gdy tkanka górnego podniebienia lub górnej wargi nie zrośnie się prawidłowo, pozostawiając szczelinę. Rozszczep wargi następuje około 4-6 tygodnia ciąży, natomiast do rozszczepu podniebienia, (który może ale nie musi towarzyszyć rozszczepowi wargi) dochodzi między 10 a 12 tygodniem ciąży.
Specjaliści wyróżniają różne rodzaje rozszczepu twarzoczaszki:
- Rozszczep wargi jednostronny lub obustronny.
- Rozszczep wargi i wyrostka zębodołowego.
- Rozszczep podśluzówkowy.
- Rozszczep podniebienia miękkiego i twardego.
- Rozszczep podniebienia twardego i miękkiego wraz z rozszczepem wargi i wyrostka zębodołowego.
Deformacje związane z rozszczepem twarzoczaszki mogą występować niezależnie lub łączyć się ze sobą. Im większy stopień rozszczepu, tym trudniejsze leczenie, które polega na wykonaniu odpowiedniej ilości zabiegów chirurgicznych połączonych z opieką innych specjalistów, o czym piszemy szerzej w dalszej części tekstu.
Rozszczep podniebienia i/lub wargi u noworodka występuje w Europie średnio raz do dwóch razy na tysiąc dzieci. Największa częstotliwość tej wady została odnotowana w Indiach, Australii (wśród Aborygenów) oraz u rdzennych Amerykanów. Można zatem wysnuć wniosek, że zdarza się ona rzadziej w krajach wysoko rozwiniętych.
Zobacz także: Trzeci migdał u dziecka – objawy, leczenie i powikłania
Reklama
Rozszczep wargi - przyczyny
Rozszczep wargi (zajęcza warga) oraz rozszczep podniebienia to wady, które powstają w wyniku nieprawidłowego zrośnięcia się tkanki podczas rozwoju prenatalnego. Przyczyny deformacji nie są w 100% potwierdzone. Do tej pory przeprowadzono szereg testów na zwierzętach, aby zaobserwować jakie czynniki mają wpływ na wystąpienie schorzenia. Naukowcy podkreślają jednak, że nie da się odnieść wszystkich mechanizmów do organizmu ludzkiego, ponieważ rozwój człowieka przebiega inaczej niż innych ssaków. Do ustalenia przyczyn występowania rozszczepu twarzoczaszki służą także wywiady środowiskowe oraz ankiety.
Zajęcza warga i/lub rozszczep podniebienia mogą być spowodowane przez:
- czynniki genetyczne,
- czynniki zewnętrzne, takie jak:
- niedobory lub nadmiar niektórych witamin,
- niedożywienie,
- niedotlenienie płodu,
- przebyte choroby pokarmowe w czasie ciąży,
- infekcje ciężarnej,
- picie alkoholu w czasie ciąży,
- palenie tytoniu w czasie ciąży,
- choroby matki np. cukrzyca, niewydolność nerek, problemy z krążeniem, stres lub urazy,
- uszkodzenia budowy białka plemnika, wywołane np. długotrwałym zatruciem chemicznym.
Reklama
Zajęcza warga
Zajęcza warga (rozszczep wargi) może występować w różnym stopniu u różnych osób. Wyróżnia się:
- rozszczep wargi jednostronny, częściowy,
- rozszczep wargi jednostronny całkowity,
- rozszczep wargi dwustronny całkowity.
Każdy rodzaj tej wady jest wyraźnie widoczny, co może powodować kłopoty adaptacyjne dziecka zwłaszcza, jeśli leczenie nie zostanie podjęte odpowiednio wcześnie. Rozszczep wargi u noworodka utrudnia karmienie niemowlęcia, a później uniemożliwia także prawidłową naukę mówienia oraz zwiększa częstotliwość występowania infekcji. Osoby, które przeszły zabieg korygowania zajęczej wargi mają charakterystyczną, pionową bliznę (jedną lub dwie) biegnącą od wargi do góry, w stronę nosa. Odpowiednio przeprowadzone leczenie wraz ze wsparciem logopedy daje dziecku możliwość szybkiego nauczenia się prawidłowej wymowy.
Reklama
Rozszczep wargi na USG
Rozszczep wargi jest możliwy do wykrycia podczas badania ultrasonograficznego (USG) w drugim trymestrze ciąży. Uzyskanie prawidłowego, pełnego obrazu jest zależne od jakości sprzętu medycznego, umiejętności osoby, która wykonuje badanie, pozycji płodu oraz stopnia otyłości ciężarnej. Jeśli podczas badania USG lekarz zauważy rozszczep, jako badanie uzupełniające może zalecić USG trójwymiarowe lub dopplerowskie.
Polecamy: Badania prenatalne - kiedy należy zrobić i na czym polegają?
Reklama
Rozszczep podniebienia
Rozszczep podniebienia u noworodka zostaje stwierdzony, gdy podniebienie twarde składające się z dwóch płyt podniebiennych, nie zostanie połączone podczas rozwoju prenatalnego. W ten sposób dochodzi do powstania szczeliny, która łączy jamę nosową z jamą ustną. Wyróżnia się:
- obustronny, całkowity rozszczep wargi i podniebienia (dwie szczeliny, biegnące z obu przegród nosowych przez wargę aż do języczka),
- jednostronny całkowity rozszczep wargi i podniebienia (szczelina biegnie z jednej przegrody nosowej, przez wargę aż do języczka),
- częściowy rozszczep podniebienia (szczelina biegnie od podniebienia twardego, do języczka),
- podśluzowy rozszczep podniebienia (rozszczepienie podniebienia miękkiego i rozszczepienie języczka).
Rozszczepienie podniebienia sprawia, że wdychane powietrze inaczej rozchodzi się w jamie ustnej, głos jest przez to nosowy, pojawiają się problemy z artykulacją, dochodzi do częstych infekcji.
Dzieci z rozszczepem podniebienia powinny przejść zabiegi chirurgiczne, dzięki którym tkanki podniebienia zostaną połączone i przywrócona zostanie ciągłość tkanki kostnej (brak ciągłości wynika ze szczeliny w miejscu zębodołu). Pierwsza operacja zostaje zwykle przeprowadzona około 6 miesiąca życia, natomiast ostatnia w wieku przedszkolnym. Część producentów akcesoriów dla niemowląt oferuje specjalne, wykonane indywidualnie smoczki dla dzieci z rozszczepem podniebienia. Takie smoczki mają kształt, który odpowiednio zakrywa szczelinę w wardze, ułatwiając przyjmowanie pokarmu.
Reklama
Rozszczep podniebienia - operacja
Operacja rozszczepu podniebienia nie ogranicza się tylko do jednego zabiegu. Korygowanie tak dużych deformacji (zwłaszcza w przypadku rozszczepu obustronnego, całkowitego) wymaga współpracy lekarzy kilku specjalizacji oraz systematycznego poprawiania tkanek twarzoczaszki.
Już przed pierwszą operacją rodzice powinni przejść konsultacje ze specjalistami zajmującymi się leczenie rozszczepów. Około 3 miesiąca życia dziecka, zazwyczaj przeprowadzane są badania mające na celu stwierdzenie, czy słyszy ono prawidłowo. Pierwszy zabieg chirurgiczny wykonuje się około 6 miesiąca życia dziecka; polega on na odtworzeniu tkanek miękkich. Kolejna operacja odbywa się dopiero w wieku 2-3 lat. W tym czasie dziecko musi regularnie pracować z logopedą oraz odbywać wizyty kontrolne u ortodonty oraz specjalisty zajmującego się słuchem. Drugi zabieg polega na przeszczepie tkanki kostnej do wyrostka zębodołowego, przez który “przechodzi” szczelina. Ostatnia operacja jest przeprowadzana gdy dziecko ma 4-5 lat. Chirurg koryguje wtedy przegrodę nosową. Przez cały ten czas dziecko powinno być pod stałą opieką logopedy, ortodonty oraz audiologa.
