Pielęgnując wcześniaka nie należy doszukiwać się tylko nieprawidłowości. Taka postawa rodzica może nawet zaburzać pozytywny kontakt dziecka z rodzicem. A co dość istotne – stwarza niepotrzebny niepokój. Obecna nauka i medycyna stwarza ogromne możliwości do prawidłowego funkcjonowania wcześniaków. Opieka neonatologa w poradni wcześniaków daje rodzicom oparcie i wspomaga w prawidłowej pielęgnacji tak małego noworodka. Dzieci urodzone przedwcześnie, szczególnie w pierwszym okresie życia wymagają specjalistycznej opieki medycznej i wnikliwej obserwacji ze strony opiekunów. Znajomość głównych zasad opieki w ramach szeroko pojętego wcześniactwa, pozwala właściwie zdiagnozować rozwój somatyczny dziecka.
Wcześniak
Wcześniak to dziecko przedwcześnie urodzone, pomiędzy 22 a 37 tygodniem ciąży. Ta grupa obejmuje dzieci o różnym stopniu rozwoju. Niektóre są skrajnie niedojrzałe, a utrzymanie ich przy życiu jest ogromnym wyzwaniem dla lekarzy i medycyny. Te urodzone bliżej zakończenia ciąży wymagają niewielkiej hospitalizacji, a ich życiu w zasadzie nie zagraża żadne niebezpieczeństwo. Wcześniaki to grupa bardzo niejednolita. W zależności od wieku i przebiegu ciąży, te noworodki przychodzą na świat w różnym stanie zdrowotnym, od którego w głównej mierze zależy rozwój wcześniaka miesiąc po miesiącu.
Zgodnie z podstawowym medycznym podziałem, wcześniaki podzielone są na 3 główne grupy:
- bardzo skrajne wcześniactwo – pomiędzy 22 a 28 tygodniem ciąży,
- skrajne wcześniactwo – pomiędzy 28 a 32 tygodniem ciąży,
- późne wcześniactwo – pomiędzy 32 a 37 tygodniem ciąży.
Rozwój wcześniaka, a także jego masa ciała i wszystkie jego czynności życiowe uzależnione są właśnie od tego podziału i czasu porodu. Noworodki przedwcześnie urodzone są słabsze, niewydolne oddechowo i krążeniowo. Takie maluchy są dość mocno narażone na ryzyko powikłań infekcyjnych. Do najczęstszych należą zapalenia płuc. Wcześniaki znajdują się w pierwszym okresie życia pod opieką lekarzy i wymagają zastosowania specjalistycznej aparatury medycznej. Przebywają w inkubatorach, ponieważ potrzebują wyższej temperatury otoczenia i większej wilgotności powietrza. Niezależnie, czy dziecko urodziło się w 22 czy 37 tygodniem ciąży, wymaga stałej kontroli czynności życiowych. Właściwa opieka i nadzór medyczny dają pełną gwarancję normalnego rozwoju wcześniaka i jego funkcjonowania w przyszłości.
Reklama
Skrajny wcześniak
Skrajne wcześniaki to dzieci urodzone do 28 tygodnia ciąży. Stan ich życia jest od chwili porodu bezpośrednio zagrożony.
Oto podstawowe charakterystyczne cechy rozwoju skrajnego wcześniaka:
- masa urodzeniowa skrajnego wcześniaka wynosi do 1 kilograma,
- od pierwszych chwil życia wcześniak jest umieszczany w inkubatorze,
- jego organy nie są na tyle wykształcone, aby w pełni samodzielnie pracować,
- taki maluch od pierwszych godzin życia walczy z niewydolnością oddechową i krążeniową,
- od chwili narodzin potrzebuje zaintubowania i podłączenia do respiratora,
- konieczne jest zastosowanie wielu specjalistycznych urządzeń, wspierających oddychanie i zapobieganie zapadaniu się pęcherzyków płucnych,
- szczególnie mocno u tak małych noworodków należy zapobiegać tak zwanym wylewom dokomorowym, czyli wylewom krwi do mózgu,
- wymagane jest specjalistyczne karmienie i całodobowa opieka medyczna.
Zawsze należy jednak pamiętać, iż współczesna medycyna potrafi i takie maluchy utrzymać przy życiu, a ich szanse przeżycia rosną z każdym tygodniem. Wraz z chwilą wzrostu masy ich ciała, zdecydowanie zwiększa się przeżywalność skrajnych wcześniaków. W tej fazie rozwoju wymagają one jednak bardzo specjalistycznej opieki lekarskiej i ogromnego zaangażowania ze strony rodziców. Dziecko od pierwszych chwil życia pragnie porozumienia z najbliższymi. Warto rozmawiać z nim, głaskać, dawać poczucie bliskości, a będzie to procentować w całym dalszym rozwoju.
Reklama
Rozwój wcześniaka miesiąc po miesiącu
Rozwój wcześniaka miesiąc po miesiącu przejawia się przede wszystkim w powiększaniu masy ciała, wielkości, obwodu klatki piersiowej i głowy. Wyniki pomiarów dziecka są zawsze konfrontowane z siatka centylową, opracowana dla wcześniaków. Regularne nanoszenie wyników pomiaru dziecka na siatkę centylowa pozwala kontrolować jego rozwój miesiąc po miesiącu.
Aby właściwie oceniać stopniowy rozwój należy obliczyć tak zwany wiek skorygowany. Jak go prawidłowo wyliczyć? Otóż od wieku kalendarzowego dziecka należy odjąć liczbę tygodni, której brakowało w momencie przedwczesnych narodzin do pełnych 40 tygodni. Zawsze jednak należy pamiętać, iż rozwój wcześniaków jest utrudniony i ocena może być bardzo różna.
Jak prawidłowo posługiwać się siatka centylową? Oto główne zasady:
- wybór siatki centylowej, odpowiedniej dla płci i wieku dziecka,
- odszukanie wieku dziecka, podanego w miesiącach,
- zaznaczanie punktów, odpowiadających pomiarowi (długość ciała, waga, obwód głowy),
- znalezienie punktu przecięcia linii wieku z linią pomiarów i określenie normy.
Ocenie podlega także rozwój psychoruchowy wcześniaków. Tworzą go układ ruchu, zdolności poznawcze, intelektualne i emocjonalne dziecka. Ten rodzaj rozwoju jest bardzo indywidualny dla każdego wcześniaka. Można oceniać rozwój psychoruchowy, porównując jego umiejętności w danym wieku skorygowanym z umiejętnościami dziecka urodzonego o czasie, odpowiadającemu wiekiem.
Zawsze jednak należy pamiętać, iż ten rozwój często zależy od czynników genetycznych i środowiskowych. Jeśli wcześniak skupia wzrok na przedmiotach, wodzi za nimi wzrokiem, przybiera na wadze, reaguje na dźwięki, jest aktywny, a kiedy potrzeba spokojny i dobrze sypia, oznacza to, iż rozwija się prawidłowo. Jeśli jednak jego ciało jest zbyt wiotkie czy nie podejmuje prób trzymania głowy, powinno to rodziców zaniepokoić. Wszelkie takie sygnały należy natychmiast skonsultować z lekarzem.
Reklama
Wcześniak w domu
Codzienna pielęgnacja noworodka w domu jest szczególnie ważna i wymaga zaangażowania, opieki już od pierwszych chwil poza szpitalem. Ma to ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju wcześniaka. Młodzi rodzice nie powinni się bać i mocno stresować. Skoro dziecko zostało wypisane ze szpitala, oznacza to, iż jest w stanie poradzić sobie poza oddziałem szpitalnym. Taką decyzje zawsze podejmują lekarze i jest ona w pełni uzasadniona medycznie. Oto kilka porad, jak zajmować się wcześniakiem w domu, aby stworzyć optymalne warunki dla jego rozwoju:
- miejscem łóżeczka dziecka powinien być pokój rodziców (ich bliskość zapewnia pełne bezpieczeństwo wcześniakowi),
- zapewnienie odpowiedniej temperatury pomieszczeń,
- szczególna dbałość podczas kąpieli, aby dziecko się nie wychłodziło,
- ochrona skóry, aby zapobiegać odparzeniom i stanom zapalnym,
- wygodne i delikatne ubranka,
- czystość i porządek w otoczeniu dziecka,
- ograniczanie do minimum wizyt osób trzecich,
- zakaz kontaktu osobom chorym z dzieckiem,
- rozsądne spacery przy sprzyjającej pogodzie, poprzedzone stopniowym werandowaniem,
- zapewnieniespokoju dziecku ,
- częste przytulanie dziecka przez rodziców.
Wcześniaki są objęte stałą opieką lekarską. Systematyczne kontrole i wizyty w poradni monitorują stan dziecka i zapewniają pomoc rodzicom w opiece i pielęgnacji nad wcześniakami.
Reklama
Karmienie wcześniaka
Przedwczesny poród i urodzenie wcześniaka stwarza konieczność podejmowania wielu trudnych decyzji, zarówno przez rodziców, jak i lekarzy. Jedną z takich decyzji jest kwestia karmienia. Ma to kluczowe znaczenie dla rozwoju wcześniaka w każdym kolejnym miesiącu życia, ale bardzo często trzeba mu w tym pomóc. Dziecko jest za słabe, aby ssać, w początkowej fazie rozwoju ma także problemy ze skoordynowaniem ssania, połykania i oddychania. Najprościej mówiąc nie potrafi jeszcze jeść.
Sposób karmienia wcześniaka uzależniony jest od tygodnia, w którym urodziło się dziecko, jego wagi i ogólnego stanu zdrowia. Przyrost wagi oznacza zawsze prawidłowy rozwój dziecka. Najlepszym pokarmem jest mleko matki i można podawać je wcześniakowi na różne sposoby. W wielu przypadkach podawane są także specjalne mieszanki, które zawierają odpowiednio dobrane przez lekarzy składniki.
Karmienie dożylne przeprowadzane jest zaraz na początku i trwa dość krótki czas. Dziecko za pomocą kroplówki przez wenflon otrzymuje niezbędna elektrolity i glukozę. Z reguły po kilku dniach lekarze wprowadzają tak zwane minimalne karmienie.
Ale najlepsza gwarancją szybkiego rozwoju jest karmienie wcześniaka piersią (zalecane przez lekarzy i organizacje prozdrowotne). Mleko matki jest swoistym lekarstwem dla przedwcześnie narodzonego malucha. W sytuacjach przedwczesnych porodów jest to tak ważny składnik dla organizmu, jak krew. Pokarm każdej mamy ma indywidualny skład, przeznaczony dla konkretnego dziecka, idealnie zaspakajając jego potrzeby. Kobiecy pokarm zawiera przede wszystkim aktywne składniki immunologiczne, które zwiększają odporność. Dodatkowo mleko mamy dostarcza witaminy, białko, żelazo, wapń, tłuszcze i hormony. W przypadku wcześniaków wzmocnienie naturalnej odporności jest szczególnie ważne pod względem rozwojowym.
