Czym jest samobadanie piersi?
Samobadanie piersi jest podstawowym działaniem w codziennej profilaktyce raka piersi, najczęściej występującego ze wszystkich nowotworów kobiecych i drugiego pod względem śmiertelności (po raku płuc).
Choroba ta jest wprawdzie w pełni wyleczalna, ale jedynie pod warunkiem bardzo wczesnego wykrycia zmian. Im później, tym rokowania są gorsze. Dlatego zaleca się wykonywać samodzielne palpacyjne badanie piersi raz na miesiąc, w regularnych odstępach czasowych.
Dodatkowo co rok lub co dwa lata należy identyczną kontrolę przeprowadzić w gabinecie ginekologicznym. Ze względu na rosnącą skalę zachorowań u coraz młodszych kobiet, diagnostykę tego typu powinno się wdrożyć już po dwudziestych urodzinach.
Samodzielne badanie piersi pozwala wykryć guzek o średnicy około 1 centymetra. Nie jest ono więc metodą szczególnie czułą, ale jeśli jest wykonywane regularnie, w wielu przypadkach okazuje się mieć największą wartość.
Reklama
Jak badać piersi?
Badanie piersi na własną rękę jest tylko jedną z zalecanych procedur. Oprócz tego należy wykonywać również:
- Badanie mammograficzne z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego (RTG) co rok lub co dwa lata, od 40. roku życia począwszy, bądź wcześniej w przypadku pacjentek należących do grup podwyższonego ryzyka.
- Badanie ultrasonograficzne (USG) co 2 lata po rozpoczęciu współżycia seksualnego i co rok po 30 urodzinach. Wykazuje ono większą czułość u kobiet młodych, o mniej wydatnych piersiach, z mniejszą ilością tkanki tłuszczowej.
Oprócz tych podstawowych, dostępne są też badania bardziej specjalistyczne, takie jak mammografia 3d (aparat RTG przesuwa się po powierzchni piersi, obrazując je z wielu stron), mammografia metodą rezonansu magnetycznego (wykorzystanie fal radiowych, zamiast promieniowania rentgenowskiego), czy biopsja (działanie inwazyjne polegające na pobraniu tkanek do analizy histopatologicznej).
Nie mniej, podstawą pozostaje samobadanie. Na czym ono polega, czyli jak badać piersi?
Reklama
Na czym polega samodzielne badanie piersi?
W czasie pierwszej wizyty u ginekologa lub na internetowych forach pacjentki często pytają, jak samodzielnie badać piersi, na czym polega tego typu diagnostyka. Zadanie, które należy wykonywać raz w miesiącu, jest niezwykle proste. Instrukcja krok po kroku wygląda następująco:
- Stań nago przed dużym lustrem, a następnie unieś obie ręce ku górze, zakładając dłonie za głowę.
- Obejrzyj dokładnie piersi, sprawdź czy nic nie przykuwa twojej uwagi, czy nic nie zmieniło się od ostatniego badania. Powodem do zaniepokojenia mogą być widoczne guzki, zmiana kształtu sutków, wyciek płynu z brodawki oraz jej „wciągnięcie”, tak zwana pomarańczowa skórka, uwidocznienie żył na piersi.
- Identyczną obserwację przeprowadź w nieco zmienionej pozycji, z rękoma symetrycznie wspartymi na biodrach.
- Unieś lewą rękę i załóż ją za głowę, a na lewej piersi umieść trzy złączone palce prawej dłoni. Zacznij wykonywać koliste ruchy od środka na zewnątrz, od góry w dół. Staraj się ocenić, czy pod delikatnym naciskiem nie wyczuwasz nienaturalnych wyniosłości.
- Identycznie zbadaj drugą ręką prawą pierś. Następnie badanie wykonaj jeszcze raz w pozycji leżącej na wznak z ręką pod głową.
Źródło: Opracowanie własne
Reklama
Kiedy samobadanie piersi?
Kiedy przeprowadzać samobadanie piersi? W przypadku kobiet w wieku rozrodczym kluczowe znaczenie ma dzień cyklu miesięcznego. Nie należy tego robić zwłaszcza przed miesiączką i w czasie jej trwania, sutki są bowiem wówczas opuchnięte, nabrzmiałe oraz nadwrażliwe.
Dlatego zaleca się, aby samokontrolę piersi wykonywać 3-7 dni po ustaniu krwawienia menstruacyjnego. Wszelkie niepokojące zmiany są wówczas najlepiej widoczne.
Jeśli natomiast chodzi o kobiety, które nie miesiączkują (w ciąży lub po menopauzie), dokładny termin nie ma znaczenia, zadbać należy jedynie o regularność. Można wyznaczyć sobie na przykład pierwszy dzień każdego miesiąca, określony dzień tygodnia, np. co 28 dni itd.
Tak jak zostało wspomniane wyżej, badać należy się już po ukończeniu 20. roku życia.
Reklama
Rak piersi a samobadanie
Rak piersi jest nowotworem złośliwym. Występuje niemal wyłącznie u kobiet. W Polsce jest diagnozowany u około 18 tysięcy pacjentek rocznie. Bardzo sporadyczne są zachorowania wśród mężczyzn (około 100 przypadków w skali roku).
Rocznie umiera na ten nowotwór ok. 6 tysięcy kobiet. Przyczyny choroby nie są do końca znane. Wiadomo jednak, że głównymi czynnikami predestynującymi są:
- starszy wiek,
- nadwaga i otyłość,
- uwarunkowania rodzinne,
- mutacja w obrębie niektórych genów, zwłaszcza BRCA1 i BRCA2,
- bardzo wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki,
- menopauza w bardzo późnym wieku,
- późny wiek pierwszego porodu,
- długotrwałe stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ),
- wieloletnie używanie antykoncepcji hormonalnej,
- radioterapia klatki piersiowej przed 30. rokiem życia.
Zachorować może każdy, nie mniej istnieje szereg działań profilaktycznych, które pomagają zminimalizować ryzyko, tudzież pozwalają wykryć chorobę we wczesnym stadium (pierwszym lub drugim z czterech).
Są to w przypadku raka piersi: samobadanie, kontrola masy ciała, aktywność fizyczna, nie palenie papierosów i nie picie alkoholu, ograniczenie HTZ do niezbędnego minimum.
Jeśli masz wątpliwości, jeśli chcesz wiedzieć więcej, na czym polega samodzielne badanie piersi przez kobietę, będące profilaktyką raka, zasięgnij porady w czasie wizyty u ginekologa. I pamiętaj, by odwiedzać gabinet specjalisty nie rzadziej niż raz na dwa lata.
