Co to jest skaza białkowa u dorosłych?
Skaza białkowa u dorosłych, tak samo jak u dzieci, to nic innego, jak rodzaj alergii pokarmowej na białka.
Najczęściej przyjmuje się, że głównym alergenem jest mleko krowie, tymczasem okazuje się, że skazę białkową u dorosłych mogą wywołać nie tylko białka zwierzęce, ale także białka roślinne.
Białko spożywane przez osoby cierpiące na skazę białkową nie jest trawione, a organizm traktuje je jako zbędny produkt przemiany materii.
Z tego wynikają problemy ze strony układu pokarmowego oraz pojawiają się dolegliwości dermatologiczne, jak świąd, wysypka, suche plamy, czy zaczerwienienie. Ze względu na swoje objawy skórne skaza białkowa u dorosłych potrafi być mylona z atopowym zapaleniem skóry.
Skaza białkowa najczęściej pojawia się w okresie niemowlęcym, ale często około roku życia u dzieci dochodzi do przywrócenia prawidłowej tolerancji białek i dlatego skaza białkowa u dorosłych nie jest tak częstym schorzeniem, jak u młodszych pacjentów.
Reklama
Przyczyny skazy białkowej u dorosłych
Odpowiedź na pytanie, dlaczego u jednych pacjentów występuje skaza białkowa, a u innych tolerancja na białko została samoistnie przywrócona, jest bardzo trudna. Do końca bowiem przyczyny skazy białkowej nie są znane lekarzom.
Z jednej strony nie bez znaczenia są czynniki genetyczne, z drugiej środowiskowe, czyli na przykład przebyte infekcje dróg oddechowych, które nieraz prowadzą do nadwrażliwości na alergeny wziewne.
Na pewno skaza białkowa częściej występuje u osób, które mają w rodzinie osoby z różnego rodzaju alergiami. Zresztą skaza białkowa u dorosłych często współtowarzyszy innym rodzajom uczulenia (na pyłki, roztocza, sierść, pierze).
Oprócz białka mleka krowiego skazę białkową u dorosłych mogą wywołać:
- ryby,
- soja,
- gluten,
- wołowina,
- cielęcina,
- kakao,
- czekolada,
- białko jaja kurzego,
- owoce cytrusowe,
- orzechy (orzeszki ziemne, pistacje a także migdały).
Najczęściej zaczyna się w wielu niemowlęcym, jednak może pojawić się później, nawet koło 5 roku życia.
Ważną rolę w tej alergii odgrywają również czynniki genetyczne, chociaż dokładne mechanizmy nie są jeszcze do końca poznane.
Szacuje się, że alergia na białka mleka krowiego jest dziedziczona w 15%, a w wieku dorosłym kobiety stanowią aż 80% chorych (źródło: Flom, J. D., & Sicherer, S. H. (2019).
Reklama
Objawy skazy białkowej u dorosłych. Jak ją rozpoznać?
Objawy skazy białkowej u dorosłych i u dzieci nieco się różnią. U dorosłych ze skazą białkową raczej nie występują typowe dla okresu niemowlęcia symptomy, jak kolki, wymioty, biegunki z domieszką śluzu i krwi, zaburzenia w przyroście masy i wzrostu czy podwyższona temperatura.
Skaza białkowa u dorosłych może jednak objawiać się:
- bólami brzucha,
- kaszlem,
- katarem,
- świądem skóry,
- zmianami skórnymi (rumień lub krostki, zwłaszcza w okolicach łokci, kolan, szyi i na uszach).
Pojawić się mogą również swędzące plamy lub wysypka na brzuchu. Zdarza się, że skaza białkowa potęguje trądzik na twarzy
Reklama
Diagnostyka skazy białkowej u dorosłych
Zazwyczaj do rozpoznania przez lekarza dochodzi na podstawie wywiadu. Jednak często wykonuje się testy alergologiczne, by upewnić się co do przyczyny objawów.
Wyniki wymagają specjalistycznej wiedzy, gdyż większość jest czuła, ale niespecyficzna. Z tego powodu bezkrytyczne badanie dużej ilości alergenów przyniosłoby wiele wyników fałszywie dodatnich.
Wartościowe w diagnostyce alergii są punktowe testy skórne i pomiar poziomu specyficznych przeciwciał IgE (wytwarzane są przez układ odpornościowy organizmu w alergiach i chorobach pasożytniczych).
Ze względu na opóźnione reakcje rozpoznanie alergii na białko mleka krowiego jest szczególnie trudne, a testy często dają fałszywie ujemne wyniki.
W takim przypadku zaleca się dietę eliminacyjną, po której wprowadza się ponownie możliwy alergen. Jeśli objawy wrócą po jego ponownym pojawieniu się w jadłospisie, wiadomo, że to on dawał objawy.
Jak odróżnić skazę białkową od AZS?
Skaza białkowa jest alergią pokarmową dającą objawy skórne i często mija z wiekiem. Może ona dać początek atopowemu zapaleniu skóry, jednak nie musi. Często niewykryta skaza białkowa mylona jest właśnie z AZS.
Choć obie choroby dają objawy skórne, wyglądają one nieco inaczej. Skaza białkowa obejmuje znacznie mniejszy obszar ciała i jest mniej dokuczliwa. Zaczyna się zazwyczaj od charakterystycznych krostek, wysypki na twarzy, a dopiero później pojawiają się w zgięciach łokci, kolan oraz na małżowinach usznych.
Dodatkowo pojawić się mogą problemy z układem pokarmowym.
AZS natomiast charakteryzuje się zmianami wypryskowymi z wybitnie nasilonym świądem i lichenizacją (pogrubienie i szorstkość skóry). Wysypka nie znika tak szybko jak przy skazie. AZS może prowadzić także do zaćmy.
Skaza białkowa w przeciwieństwie do atopowego zapalenia skóry najczęściej mija z czasem, kiedy dziecko dorasta. Jeśli jednak daje o sobie znać również w dorosłości ważna jest ścisła dieta.
AZS leczy się głównie lekami przeciwhistaminowymi i odpowiednią pielęgnacją oraz wyeliminowaniem substancji uczulających.
Reklama
Czego nie jeść przy skazie białkowej?
Dorośli zmagający się z dolegliwościami skazy białkowej najczęściej zadają sobie pytanie: co jeść, a czego nie jeść? Podstawą leczenia skazy białkowej u dorosłych jest dieta eliminacyjna. Trwa ona zazwyczaj od 6 miesięcy do roku czasu.
Uciążliwe objawy mogą ustąpić po wyeliminowaniu z jadłospisu produktów, które powodują uczulenie. Z diety należy zatem wykluczyć:
- mleko krowie i produkty pochodne,
- mleko pochodzące od innych zwierząt (kozie, owcze),
- mięso wołowe,
- mięso wieprzowe,
- cielęcinę,
- jaja (przede wszystkim białko),
- orzechy,
- owoce cytrusowe,
- soja,
- ryby i owoce morza.
Bardzo ważne jest również dokładne czytanie etykiet produktów żywnościowych, bo alergizujące białka mogą być ukryte w:
- pieczywie,
- przetworach mięsnych (np. parówkach, pasztetach),
- lodach,
- batonach,
- budyniach,
- niektórych słodzikach,
- niektórych lekach (syropach i tabletkach).
Podczas stosowania diety eliminacyjnej, w miejsce uczulających, źle tolerowanych składników pokarmowych wprowadza się składniki zastępcze, o równoważnych wartościach odżywczych.
Trzeba zatem uważać, żeby dieta eliminacyjna przy skazie białkowej u dorosłych, nie spowodowała niedoborów witaminy D i wapnia, dlatego warto skonsultować z lekarzem suplementację diety, a do jadłospisu włączyć więcej produktów zawierających witaminę D i wapń.
Reakcję organizmu na ten sposób odżywiania bada się w odpowiednich odstępach czasu i stopniowo wprowadza wyeliminowane wcześniej produkty, badając jednocześnie reakcję organizmu chorego.
Nie jest więc wykluczone, że w pewnym momencie pacjent będzie mógł wrócić do spożywania niektórych produktów.
Należy także pamiętać o tym, że dieta eliminacyjna w leczeniu skazy białkowej ma sens tylko wtedy, kiedy pacjent dokładnie i konsekwentnie stosuje się do zaleceń lekarza.
Wszelkie odstępstwa od założonego jadłospisu mogą powodować nawrót choroby ze wszystkimi jej objawami.
Reklama
Co jeść przy skazie białkowej?
Wszystko zależy od indywidualnych wyników pacjenta. W większości przypadków uczuleni na białko mogą jeść:
- mięso drobiowe,
- mięso królicze,
- żółtka jaj,
- owoce z wykluczeniem cytrusów i truskawek,
- warzywa, w tym przede wszystkim kalafior, marchewkę, brukselkę, kapustę, czy brokuły,
- kasze,
- makaron,
- ryż.
Reklama
Jak leczyć skazę białkową u dorosłych?
Kluczową rolę w leczeniu skazy białkowej u dorosłych odgrywa opisana wyżej dieta eliminacyjna. Jednak w niektórych przypadkach skazy białkowej u dorosłych objawy są tak nasilone, że pacjent oprócz diety wymaga także leczenia objawowego.
Lekarz może przepisać leki przeciwhistaminowe i maści sterydowe. Czym jeszcze smarować miejsca objęte alergią?
Ulgę, zwłaszcza przy atopowej skórze, przyniesie również pielęgnacja ciała tzw. emolientami, które odtwarzają płaszcz lipidowy skóry zapobiegając jej przesuszeniu.
Nieleczona skaza białkowa może prowadzić do zaostrzenia objawów. Dlatego bardzo ważne jest przestrzeganie diety.
