Czym jest skręcenie stawu kolanowego?
Czy można skręcić kolano? Staw kolanowy jest jednym z połączeń stawowych, które u człowieka są najbardziej narażone na urazy mechaniczne. Dlaczego? Po pierwsze - łączy on dwie najdłuższe kości ludzkiego szkieletu, po drugie - kończyny dolne dźwigają cały ciężar ciała, a ponadto noga w kolanie obarczona jest dużą ruchomością.
Wśród najpowszechniejszych urazów kończyn dolnych wymienia się skręcenie kolana. Na czym ono polega? Do skręcenia dochodzi, kiedy ruch w obrębie stawu oraz działająca na niego siła przekraczają możliwości fizyczne połączenia. Przy skręconym kolanie uszkodzeniu ulega torebka stawowa, więzadła i chrząstka stawowa. Dzieje się tak przeważnie podczas uprawiania sportów lub innym intensywnym wysiłku fizycznym. Skręcenie kolana może zdarzyć się też u dziecka, które jest ruchliwe, a jego połączenia stawowe są jeszcze dość miękkie i podatne na urazy.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 urazu szukać należy w punkcie S83 - Zwichnięcie, skręcenie i naderwanie stawów i więzadeł kolana. W punkcie tym wyodrębnione są:
- S83.4 - skręcenie i naderwanie w obrębie więzadła pobocznego (strzałkowego) (piszczelowego) kolana;
- S83.5 - skręcenie i naderwanie w obrębie więzadła krzyżowego (przedniego) (tylnego) kolana;
- S83.6 - skręcenie i naderwanie innych, nieokreślonych części kolana.
To, co w Klasyfikacji ICD-10 zostało zawarte w punkcie S83, w jej nowszej wersji, czyli ICD-11 oznaczone zostało symbolem NC93. Tu również zastosowano przytoczony powyżej podział.
Kolano można skręcić w różnym stopniu:
- skręcenie 1 stopnia - uszkodzenie niedużej liczby włókien więzadła,
- skręcenie 2 stopnia - uszkodzenie większości włókien i częściowe zerwanie więzadła,
- skręcenie 3 stopnia - całkowite zerwanie więzadła, niekiedy z oddzieleniem od kości.
Od tego, jak mocno skręcony jest staw kolanowy, zależy późniejsze leczenie i proces gojenia raz odzyskiwania sprawności.
Czym różni się skręcenie od zwichnięcia i naderwania kolana?
Wykręcenie nogi w kolanie skutkować może nie tylko skręceniem stawu kolanowego, ale również jego zwichnięciem, podwichnięciem i naderwaniem więzadeł. Kolana, będące w ciągłym ruchu, narażone są na urazy różnego typu. Które są najgroźniejsze?
Otóż skręcenie od zwichnięcia różni się tym, że przy skręceniu dochodzi do przemieszczenia kości względem siebie (czemu towarzyszyć może częściowe naderwanie więzadeł - ich mniejszej lub większej ilości), ale łączność powierzchni stawowych zostaje przy nim zachowana. Przy zwichnięciu dochodzi do nieodwracalnej utraty połączenia tych powierzchni, co nie daje szans na samoistne wygojenie i zawsze wymaga interwencji medycznej celem przywrócenia sprawności stawu.
Przy podwichnięciu z kolei powierzchnie stawowe ulegają przesunięciu względem siebie, jednak nie dochodzi do ich całkowitego rozdzielenia. Skręceniu może, lecz nie musi towarzyszyć naderwanie więzadeł - pobocznego lub krzyżowego.
Jak rozpoznać, że kolano jest skręcone, a nie zwichnięte? Zwichnięcie daje często bardziej nasilone objawy, jednak zwykle, by odróżnić rodzaje urazów, potrzebne jest wykonanie badań obrazowych.
Reklama
Jakie są przyczyny skręcenia kolana?
O tym, jak łatwo jest skręcić kolano, wiedzą przede wszystkim sportowcy, ponieważ aktywność fizyczna zwiększa ryzyko wszelkich urazów w obrębie połączeń stawowych, szczególnie tych, które charakteryzuje duża ruchomość.
Niektóre osoby aktywne ruchowo borykają się ze skręceniami nawykowymi, czyli powtarzającymi się w obrębie tego samego stawu, np. kolanowego. Sportem, który słynie wręcz z kontuzji kolan są narty. Skręcone kolano to najczęstszy uraz, jakiego doznać można na nartach, ze względu na bardzo wysokie obciążenie tego stawu oraz ułożenie nóg podczas zjeżdżania. Duże przeciążenia z jednoczesnymi nagłymi zmianami kierunku ułożenia kończyny to najczęstsza przyczyna skręcenia kolana.
Sytuacja taka występuje również w sportach takich jak koszykówka, piłka nożna czy hokej. Do urazu dojść może jednak nie tylko podczas intensywnych treningów, ale i w sytuacjach codziennych - np. przy wykręceniu nogi na obcasach.
Reklama
Jak długo boli skręcone kolano? Objawy
Jak wygląda skręcone kolano? Najczęstsze objawy doznanego urazu to:
- ból kolana - przy skręceniu z reguły występuje on nagle i ma charakter ostry, opisywany jest jako silny i przeszywający; to, jak długo boli, zależy głównie od stopnia doznanego urazu;
- opuchlizna - skręcenie kolana może przebiegać bez opuchlizny, jednak często towarzyszy mu duży obrzęk; to, ile się utrzymuje, zależy od postępowania terapeutycznego i rozległości urazu;
- zasinienie - niekiedy w kolanie na skutek uszkodzenia naczyń krwionośnych rozlewa się krew, co skutkuje wyraźnym zasinieniem skóry;
- płyn w kolanie - w efekcie powstałych uszkodzeń i nieprawidłowej pracy tkanek w obrębie stawu może zgromadzić się nadmiar płynu, jego obecność nie jest odczuwalna i zwykle wychodzi dopiero w badaniach.
Objawy skręcenia kolana u dziecka są podobne, ale często ustępują szybciej niż u osoby dorosłej. Tkanki w fazie rozwoju są jeszcze bardziej miękkie i elastyczne, a ich uszkodzenia goją się szybciej. Nasilenie symptomów zależy też od rozległości i stopnia urazu. Lekkie skręcenie może powodować jedynie łagodny ból, jeśli jednak pacjent zgłasza problemy w rodzaju „nie mogę zgiąć lub wyprostować nogi”, a przy tym dolegliwości bólowe są bardzo silne, a obrzęk duży - można podejrzewać głęboki uraz z naderwaniem więzadeł.
Przy skręceniu stawu kolanowego III stopnia długo nie można chodzić czy też obciążać poszkodowanej kończyny. Objawy ustępują powoli, a kolano pozostaje niestabilne nawet po kilku miesiącach od wypadku.
Reklama
Diagnostyka skręcenia kolana
Objawów skręconego kolana nie wolno lekceważyć. Zaniechanie leczenia i obciążanie nogi mimo pojawiających się dolegliwości może je potęgować i pogłębiać uraz. W najcięższych przypadkach należy udać się na SOR, przy lekkim skręceniu natomiast - niezwłocznie skonsultować problem z lekarzem rodzinnym lub specjalistą ortopedii. Im szybsze rozpoznanie, tym większa szansa na rychły powrót do pełnej sprawności stawu.
Diagnostyka skręcenia stawu kolanowego opiera się na badaniach obrazowych. Zwykle najpierw wykonuje się RTG, czyli popularne prześwietlenie. Za pomocą rentgena udaje się przeważnie wykluczyć lub potwierdzić, że doszło do urazu, metoda ta jednak może być zbyt mało dokładna, by określić jego stopień, rozległość i ocenić liczbę naderwanych więzadeł. Dokładniejszymi badaniami, stosowanymi w tego typu sytuacjach są rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa.
Reklama
Leczenie skręcenia kolana
Jak leczyć skręcone kolano? Z reguły leczenie stawu kolanowego po takim urazie obejmuje jego czasowe unieruchomienie, odciążenie kończyny, rehabilitację oraz postępowanie przeciwbólowe. To, ile trwa leczenie, zależy przede wszystkim od rozległości i stopnia urazu, ale też wieku pacjenta i - poniekąd - jego ogólnej kondycji fizycznej.
Skręcenie leczy się tyle czasu, ile trwa przywracanie połączenia stawowego do pełnej sprawności. Rozpoczyna się je zazwyczaj od usztywnienia nogi w kolanie zaleconym przez lekarza stabilizatorem takim jak orteza czy gips (choć tego częściej używa się przy złamaniach).
Orteza na skręcone kolano działa stabilizująco i tym samym zapobiega pogłębianiu urazu. Po ustąpieniu dolegliwości bólowych i obrzęku stopniowo uruchamia się staw, zgodnie z zaleceniami ortopedy lub fizjoterapeuty.
Co robić, kiedy ból jest bardzo nasilony? Stosuje się wówczas leki przeciwbólowe, głównie z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofen) lub środki miejscowe w postaci żelu lub maści na skręcone kolano, niwelujące ból i zmniejszające opuchliznę.
Czas leczenia po skręceniu stawu kolanowego jest zwykle krótszy niż w po zwichnięciu. Wydłuża się, kiedy towarzyszy mu znaczące naderwanie więzadeł.
Reklama
Domowe sposoby na skręcone kolano
Co można zastosować na skręcone kolano, zanim pacjent dostanie się do lekarza? Istnieją domowe sposoby, które w pewnym stopniu niwelują ból i zmniejszają obrzęk pourazowy. Metodą „pierwszego rzutu” są zimne okłady, np. z kostek lodu owiniętych w ręcznik. Lód znacząco obkurcza naczynia krwionośne, co miejscowo zmniejsza czucie i opuchliznę. Podobny efekt uzyskać można, wykonując okłady z octu lub smarować uszkodzone miejsce maścią na stłuczenia dostępną bez recepty.
Na późniejszym etapie gojenia aplikować można również olejki roślinne o działaniu przeciwzapalnym, np. na bazie imbiru lub lawendy. Zawsze jednak należy pamiętać, że skręcenie stawu kolanowego wymaga specjalistycznego leczenia, a przede wszystkim dokładnej diagnostyki przeprowadzonej zgodnie z zaleceniami lekarza.
Leczenie domowe może jedynie wspierać terapię lub działać doraźnie przed wizytą u specjalisty. Samo niwelowanie objawów skręcenia kolana jest niewystarczające, by odzyskać sprawność fizyczną.
Reklama
Ćwiczenia na skręcenie kolana. Jak wygląda rehabilitacja?
Rehabilitacja kolana po skręceniu powinna odbywać się pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty, który określi, ile przerwy od wysiłku potrzebuje staw kolanowy, jakie ćwiczenia wykonywać najwcześniej i jakim zabiegom się poddać. Zwykle zaczyna się od ćwiczeń bierno-czynnych (np. na szelkach lub gumach oporowych), by później stopniowo je intensyfikować i zwiększać ich częstotliwość.
Często na skręcone kolano stosuje się ćwiczenia izometryczne, wzmacniające mięśnie stabilizujące uszkodzony staw oraz ćwiczenia rozciągające, zwiększające jego elastyczność. Aby przywrócić pełen zakres ruchu i całkiem zniwelować dolegliwości bólowe, oprócz ćwiczeń specjalista może zalecić jednocześnie zabiegi takie jak:
- lasery,
- ultradźwięki,
- fala uderzeniowa,
- elektrostymulacja,
- jonoforeza,
- pole magnetyczne,
- krioterapia.
Działają one przeciwbólowo i przeciwzapalnie, przyspieszając gojenie uszkodzonej tkanki.
Zwolnienie i odszkodowanie po skręceniu kolana
Skręcenie kolana jest urazem, który w wielu przypadkach na jakiś czas wyłącza pacjenta z codziennych aktywności. Jeśli osoba poszkodowana nie jest zdolna do pracy, lekarz powinien wystawić jej zwolnienie. O tym, ile dni wynosi L4 przesądzają rokowania dotyczące rekonwalescencji.
Jeśli kolano jest skręcone w dużym stopniu, ten stan może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni. Pacjent powinien pozostać na zwolnieniu lekarskim na cały czas trwania leczenia, ponieważ obciążanie uszkodzonego stawu grozi powikłaniami, wśród których możliwa jest nawet trwała częściowa utrata sprawności kolana.
Czy za skręcenie kolana należy się odszkodowanie? Tak - zarówno dziecku, które uległo wypadkowi w szkole, jak i osobie dorosłej. O zadośćuczynienie można starać się zarówno w ZUS, jak i w firmie ubezpieczeniowej, jeśli poszkodowany ma wykupioną polisę.
To, ile procent sumy ubezpieczenia zostanie wypłacone, zależy głównie od stopnia urazu i tego, czy skręcenie jest trwałym uszczerbkiem na zdrowiu.
