Reklama
Jak wygląda smardz jadalny?
Smardz jadalny (łac. Morchella esculenta), znany także jako smardz zwyczajny, to grzyb, którego występowanie potwierdzono na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Można spotkać go w Polsce, jednak zaliczany jest do gatunków rzadkich. Jak wygląda smardz jadalny? Wyróżnia go dość nietypowa budowa.
- Ma biały trzon z pomarszczoną, chropowatą powierzchnią i stożkowatą owocnię o średnicy ok. 7 cm i maksymalnej wysokości 10 cm.
- Kapelusz swoim wyglądem przypomina plaster miodu w kształcie jaja. Wynika to z obecności głębokich wypustek poprzedzielanych żeberkowatymi przegródkami.
- Ma kolor beżowy, szary lub nawet czarny.
- Co ciekawe, grzyb smardz jest pusty w środku.
Mimo że jest zdecydowanie mniej popularny niż inne jadalne gatunki grzybów, wiele osób ceni go za walory smakowe i możliwość szerokiego zastosowania kulinarnego. Smardz jadalny ma delikatny, lekko korzenny smak, a jednocześnie jest źródłem niektórych cennych witamin i minerałów. Można spożywać go jednak wyłącznie po obróbce.
Odmiany i rodzaje smardza jadalnego
W obrębie gatunku, jakim są smardze jadalne, wyróżniono kilka odmian, które różnią się między sobą kolorem i kształtem owocnika. Przedstawiamy je poniżej:
- smardz jadalny biały - ma bardzo jasną, niemal białą główkę,
- smardz jadalny okrągły - główka jest zaokrąglona a żeberka słabo wykształcone,
- smardz jadalny ciemny - ma jasne żeberka i kontrastujące, ciemne otwory w kapeluszu.
Wśród smardzów występuje również smardz wyniosły i stożkowaty, które różnią się szerokością główki. Oba gatunki są jadalne i charakteryzują się podobnymi wartościami odżywczymi i walorami smakowymi co typowy smardz jadalny.
Kiedy i gdzie rośnie smardz jadalny?
Smardz jadalny w Polsce występuje niezwykle rzadko. Co więcej, znajduje się pod ochroną ze względu na zagrożenie wyginięciem. Osoby wprawione w grzybobranie często wybierają się po niego aż do Czech lub na Słowacje. Smardz jadalny rośnie od marca do lipca i wtedy najlepiej go zbierać. Zaliczany jest więc do grzybów majowych i wiosennych. Można znaleźć go w lasach iglastych i liściastych, głównie po obfitych deszczach. Smardze często rosną w gromadzie w bliskiej odległości od jesionów lub drzew owocowych.
Z czym może być mylony smardz jadalny?
Smardz jadalny bywa mylony z innymi grzybami, zwłaszcza przez osoby niedoświadczone i nieobeznane w tym temacie. Łatwo pomylić go ze smardzem wyniosłym, który jest nieco większy lub smardzem stożkowatym, wyróżniającym się bardziej regularnymi wypustkami na kapeluszu.
Szczególnie niebezpieczne jest jednak pomylenie smardza jadalnego z piestrzenicą kasztanowatą, która jest silnie trująca i niejadalna. Główną różnicą i znakiem ostrzegawczym, na który należy zwrócić uwagę jest owocnik o brązowo-czerwonej barwie i bardzo pofałdowanej strukturze. Piestrzenica kasztanowata ma również krótszy i pełny w środku trzon. W lasach pojawia się zazwyczaj dużo później niż smardze.
Reklama
Wartości odżywcze i właściwości smardza jadalnego
Smardz jadalny znany jest ze swoich walorów odżywczych i smakowych. Wśród jego właściwości warto wymienić sporą ilość białka oraz błonnika. Dostarcza ważnych aminokwasów m.in. argininy, alaniny, glicyny i cysteiny. Zawiera też niewielkie ilości potasu i żelaza.
Przypuszcza się, że niektóre zawarte w nim substancje mogą działać antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Jego zaletą jest też niska kaloryczność i indeks glikemiczny, dzięki czemu może być spożywany przez osoby z nadmierną masą ciała i chorobami metabolicznymi.
Smak smardza jadalnego jest delikatny, lekko korzenny. Najczęściej podaje się go w formie smażonej lub duszonej. W wielu sklepach można znaleźć też smardze suszone. Bezwzględnie należy poddać go obróbce termicznej, ponieważ na surowo ma toksyczne działanie. Smak smardza jadalnego dobrze komponuje się z daniami mięsnymi, a także wegetariańskimi.
Reklama
Przepisy ze smardzem. Jak go przyrządzić?
Przyrządzanie smardza jadalnego jest dość łatwe i może być on ciekawym urozmaiceniem diety wielu osób. Przedstawiamy przykładowe przepisy na smaczne i zdrowe potrawy.
Smardze duszone w śmietanie
- Smardze jadalne - 700 g
- Cebula - 1 sztuka
- Masło klarowane - 1 łyżka
- Mąka pszenna - 1 łyżka
- Śmietana 18% - 4 łyżki
- Przyprawy: sól, pieprz czarny mielony
- Koperek i natka pietruszki do posypania
Grzyby dokładnie opłukać, najlepiej na sitku pod bieżącą wodą. Pokroić w mniejsze kawałki. W garnku zagotować wodę i podgotować w niej smardze. Cebulkę drobno posiekać i zeszklić na maśle. Dodać grzyby, 2-3 łyżki wody i dusić pod przykryciem. Doprawić, dodać zaprawioną mąkę i wymieszać. Na koniec dodać zahartowaną śmietanę i posypać zieleniną.
Zupa grzybowa ze smardzami
- Bulion domowy warzywny - 1 litr
- Włoszczyzna - 1 porcja
- Smardze jadalne - 12 sztuk
- Masło klarowane - 2 łyżki
- Cebula - 1 sztuka
- Czosnek - 1 ząbki
- Śmietana 18% - 3 łyżki
- Mąka pszenna - 1 łyżka
- Przyprawy: sól i pieprz czarny
- Natka pietruszki do posypania
Warzywa z włoszczyzny pokroić na mniejsze kawałki. Dodać do garnka, zalać bulionem i gotować do miękkości warzyw. Cebulę i czosnek obrać, posiekać i zeszklić na maśle. Smardze dokładnie umyć i opłukać na sitku pod bieżącą wodą. Pokroić na kawałki i dodać na patelnię. Dusić wszystko razem ok. 3-4 minut. Całość przełożyć do garnka z bulionem i warzywami. Doprawić. Zaprawić zahartowaną śmietaną z dodatkiem mąki. Podawać z natką pietruszki.
Reklama
Cena smardza jadalnego
W sklepach smardze można dostać głównie w formie suszonej. Aby je dostać najlepiej udać się do większych sklepów ze zdrową żywnością lub lokalnych sklepów prowadzonych przez grzybiarzy. Zazwyczaj smardz jadalny sprzedawany jest w opakowaniach po 20 g, 50 g lub 100 g. Cena jest bardzo zróżnicowana i waha się od ok. 40 do nawet 300 zł. Świeże grzyby są jeszcze droższe i mniej dostępne. Często konieczne jest ich zamówienie przez internet od lokalnych hodowców, a ceny mogą wynosić nawet 400-500 zł.
