Co to jest splot słoneczny?
Splot słoneczny (łac. plexus solaris) to potoczna nazwa dużej grupy zwojów nerwowych, w fachowej nomenklaturze nazywanych splotem trzewnym (łac. plexus coeliacus). W tym właśnie miejscu zbiegają się włókna odpowiadające na unerwienie organów wewnętrznych znajdujących się w jamie brzusznej (szczegóły poniżej).
Dlatego splot słoneczny u człowieka jest strukturą niezwykle wrażliwą. Doskonale o tym wie każdy, kto choć raz doświadczył uderzenia w to miejsce i następującego chwilę potem obezwładniającego bólu.
Z anatomicznego punktu widzenia, wyróżnia się właściwie dwa sploty trzewne – prawy i lewy, ściśle ze sobą zrośnięte. Należą one do autonomicznego układu nerwowego, odpowiedzialnego za odruchy niezależne od woli, takie jak wydzielanie soków trawiennych, naturalne ruchy jelit czy syntezowanie hormonów.
Splot przenosi impulsy odpowiadające za pobudzenie aktywności narządów (układ współczulny) oraz jej hamowanie (przywspółczulny).
Reklama
Gdzie jest splot słoneczny?
Gdzie jest splot słoneczny? Położony jest w górnej części jamy brzusznej, na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego (L1). Znajduje się pod przeponą, czyli mięśniem odpowiedzialnym za oddychanie, oddzielającym brzuch od klatki piersiowej. Z tyłu ograniczony jest przez kręgosłup oraz tętnice nerkowe, zaś z przodu przez aortę brzuszną.
Po jego lewej i prawej stronie znajdują się nadnercza, niewielkie gruczoły wydzielające hormony, przylegające do nerek. Z każdej niemal strony dochodzą do niego wiązki nerwowe, których ułożenie przypomina promienie słońca (stąd nazwa).
Część z nich dochodzi do splotu, inne z niego wychodzą.
Reklama
Za co odpowiada splot słoneczny?
Splot trzewny w dużym stopniu odpowiada za funkcjonowanie licznej grupy narządów wewnętrznych.
Za co konkretnie? Wśród splotów nerwowych odchodzących od niego parzyście wymienić należy:
- nerkowy;
- nadnerczowy;
- przeponowy;
- jądrowy (u mężczyzn);
Zapewniają one unerwienie tych struktur. Oprócz tego liczna jest grupa wychodzących włókien nieparzystych, w tym sploty:
- żołądkowy;
- wątrobowy;
- trzustkowy;
- śledzionowy;
- krezkowy;
- aorty brzusznej;
Splot trzewny bierze udział w procesach regulacji takich procesów życiowych, jak wydzielanie soków żołądkowych i trzustkowych, działanie odźwiernika żołądka oraz zwieraczy pęcherza moczowego i odbytu, perystaltyka jelit, funkcjonowanie narządów płciowych, oddychanie, bicie serca i wiele innych. Dlatego też często splot ten nazywany jest mózgiem brzusznym bądź trzewnym.
Reklama
Ból w splocie słonecznym
Ból w splocie słonecznym jest dojmujący. Najczęściej określany jest jako bardzo silny, promieniście rozchodzący się po całej jamie brzusznej i klatce piersiowej, a jednocześnie jakby lekko przytłumiony, zduszony.
Należy przy tym zaznaczyć, że nie każda bolesność odczuwana w tym właśnie miejscu, rzeczywiście ma związek z tą właśnie strukturą nerwową. Przykładowo, ból w splocie słonecznym po jedzeniu, zwłaszcza po obfitym posiłku, może być spowodowany uciskiem powiększonego żołądka na przeponę i otaczające go nerwy, ale często też jest efektem refluksu – zaburzenia związanego z niesprawnym działaniem dolnego zwieracza przełyku.
W drugim z wymienionych przypadków dolegliwości również są odczuwane w miejscu, gdzie jama brzuszna przechodzi w klatkę piersiową. Niewątpliwie, jeśli ból w okolicy splotu słonecznego utrzymuje się dłużej, czy powtarza systematycznie, stanowi to wskazanie do wykonania pogłębionej diagnostyki.
Choć splot sam w sobie praktycznie nie choruje, w sposób może się objawiać ogromna ilość schorzeń i zaburzeń każdego niemal z narządów i systemów, z którymi jest połączony. Wymienić w tym kontekście można zarówno stany zapalne, jak też niebezpieczne nowotwory, a także choroby ogólnoustrojowe, na przykład miażdżycę, powodującą zwężenie światła tętnic i niedotlenienie komórek organizmu.
Reklama
Uderzenie w splot słoneczny
Uderzenie w splot słoneczny jest jednym z najbardziej bolesnych, jakich może doświadczyć człowiek. W dodatku jest bardzo niebezpieczne, co ma związek z mnogością narządów, które unerwia i procesów, które reguluje.
Po otrzymaniu silnego ciosu w splot (w praktyce najczęściej dochodzi do tego w czasie bójek lub gry w piłkę nożną) ofiara zostaje niemal obezwładniona. Oprócz rozlewającego się bólu, bardzo częstą konsekwencją jest niemożność złapania oddechu.
W skrajnych przypadkach możliwe są:
- uduszenie się;
- zatrzymanie akcji serca;
- uszkodzenie narządów wewnętrznych;
Osobie, która doświadczyła uderzenia w splot słoneczny, należy udzielić pierwszej pomocy. Jeśli dolegliwości są silne i nie ustępują po kilku sekundach, poszkodowanego trzeba ułożyć w wygodnej pozycji bocznej, co ułatwi oddychanie.
Konieczne może być wykonania masażu serca i sztucznego oddychania. W takie sytuacji bezzwłocznie wzywa się pogotowie. Niezbędna jest bowiem fachowa pomoc, a niekiedy – diagnostyka i leczenie w warunkach szpitalnych, z operacją włącznie (zależnie od charakteru obrażeń wewnętrznych).
Reklama
Splot słoneczny a nerwica
Omawiany splot nerwowy bierze też prawdopodobnie udział w skomplikowanym mechanizmie reakcji emocjonalnych człowieka, aczkolwiek nie jest to dokładnie zbadane i potwierdzone na gruncie naukowym.
Z jednej strony zwolennicy medycyny naturalnej przekonują o możliwości przenoszenia stresu poprzez splot na liczne organy wewnętrzne, co powodować ma dysfunkcje w ich działaniu. Z drugiej strony często łączony jest splot słoneczny z nerwicą.
Ból na styku jamy brzusznej i klatki piersiowej może towarzyszyć zaburzeniom nerwicowo-lękowym wegetatywnym, czyli takim, które manifestują się poprzez objawy somatyczne. Należą do nich m.in nerwica serca czy żołądka. W ich przebiegu pacjenci mogą odczuwać silne bóle w okolicy splotu, a także ataki paniki, napady duszności, pocenie się, fale gorąca, kołatanie serca itd.
Uwaga – symptomy te mogą świadczyć o nerwicy, ale też poważniejszych problemach zdrowotnych, z zawałem włącznie.
