Co to jest stomia?
Wiele osób nadal utożsamia stomię z dolegliwościami chorobowymi, ale stomia nie jest chorobą. Słowo stomia pochodzi z języka greckiego, w którym oznacza „otwór”. W medycynie tym pojęciem określa się sztucznie połączenie pomiędzy jelitem a powierzchnią ciała (zazwyczaj brzuchem).
Wykonuje się je w trakcie zabiegu chirurgicznego. W Polsce każdego roku zabieg stomii jest wykonywany u 6-8 tys. pacjentów.
Stomia jelitowa (inaczej przetoka lub brzuszny odbyt) jest to fragment jelita cienkiego lub grubego, które zostało wyprowadzone na zewnątrz. Stomia jest okrągła, ma kolor różowy bądź czerwony i wyglądem przypomina błonę śluzową jamy ustnej.
Dzięki stomii możliwe jest odprowadzenie resztek jedzenia i kału z jelita cienkiego lub jelita grubego na zewnątrz jamy brzusznej, gdzie przyczepiony jest specjalny worek, tzw. worek stomijny.
Takie rozwiązanie stosuje się u osób z uszkodzonym przewodem pokarmowym, np. w wyniku wypadku komunikacyjnego, ran postrzałowych, chorób jelit oraz nowotworów. Główne przyczyny wyłonienia stomii to:
- rak jelita grubego,
- choroby zapalne jelit,
- polipowatość jelita grubego,
- choroba Leśniowskiego-Crohna.
Stomia może dotyczyć nie tylko przewodu pokarmowego ale i układu moczowego.
Sławne osoby ze stomią to m.in.: tancerz Fred Astaire, aktor Jan Kobuszewski, aktorka Marianna Kowalewska, modelka Paulina Kaszuba. Najpopularniejszą osobą w historii, która nosiła worek stomijny, był prezydent USA i bohater II wojny światowej - gen. Dwight Eisenhower.
Reklama
Jak wygląda stomia?
Stomia jest określana mianem sztucznego odbytu, bo po zabiegu właśnie taką pełni funkcję. A jak dokładnie wygląda stomia jelitowa?
Najprościej stomię porównać do zaczerwienionej narośli na skórze. Ma ona rozmiar od 2 do 5 cm średnicy i wystaje kilka centromerów nad powierzchnię skóry brzucha. Błona śluzowa jelita jest delikatna w dotyku, ale nie jest unerwiona, dlatego silnie dotykając stomii nie odczuwa się bólu, ale może pojawić się jej krwawienie.
Wygląd stomii można też porównać też do kikuta pępowiny u noworodka.
Reklama
Rodzaje stomii
Stomia ma różne rodzaje. Występują trzy typy stomii w zależności od zmian chorobowych, które spowodowały jej wyłonienie.
Stomię ze względu na sposób wydalania można podzielić na:
- ileostomia - przetoka na jelicie cienkim, która wyłania się najczęściej po prawej stronie brzucha. Stosuje się ją w przypadkach rozległych zmian na jelicie grubym;
- kolostomia - przetoka na jelicie grubym, wyłaniana jest zazwyczaj po lewej stronie brzucha. Tworzona jest wtedy, gdy konieczne jest usunięcie części jelita grubego i/lub odbytnicy. W trakcie zabiegu jelito grube zostaje wyłonione na powierzchnię brzucha, by utworzyć z niego stomię;
- urostomia - przetoka moczowa, umiejscowiona po prawej bądź lewej strony brzucha. Zabieg urostomii polega na utworzeniu nowej drogi oddawania moczu z pominięciem pęcherza moczowego. W czasie operacji chirurg wszczepia moczowody do wyizolowanego odcinka jelita. Jego jeden koniec zostaje zaszyty, a drugi wprowadzony na powierzchnię brzucha.
Stomię można też podzielić uwzględniając czas jej funkcjonowania:
- stomia czasowa – zakładana na określony czas, ponieważ u pacjenta istnieje możliwość przywrócenia prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego. Po pomyślnej operacji możliwa jest jej likwidacja;
- stomia stała – określana też jako definitywna lub ostateczna. Ten rodzaj stomii zostaje z pacjentem na zawsze.
Ostatnim sposobem podziału stomii jest anatomia. W zależności od jej anatomii, stomię dzielimy na:
- stomia jednolufowa - określana też jako końcowa, ponieważ przewód pokarmowy kończy się na jamie brzusznej, a pozostałe części układu pokarmowego są wycięte lub zaszyte;
- stomia dwulufowa - określana też jako boczna. W tym przypadku jeden otwór jest końcowym odcinkiem jelita grubego, a drugi otwór to naturalna droga do odbytu.
Reklama
Jak żyć ze stomią?
Życie ze stomią może z początku wydawać się bardzo trudne, jednak z upływem czasu pacjent przyzwyczaja się do jej obecności i normalnie wykonuje codzienne zadania.
Trudne są głównie początki, kiedy stomia wzbudza przerażenie i negatywnie oddziałuje na ludzką psychikę. Pacjenci nie mogą pogodzić się z tym, że muszą żyć z workiem przyklejonym na brzuchu. Żyjąc ze stomią nie ma możliwości kontroli wypróżnień i wydalania gazów.
Pacjentom towarzyszy uczucie wstydu i zażenowania, szczególnie u osób w młodym i średnim wieku. Warto wtedy skorzystać z pomocy psychloga.
A co ile zmienia się worek stomijny? Worki wymienia się codziennie lub co 3-4 dni. Różnica wynika z typu worka jaki stosuje pacjent. Worek stomijny jednoczęściowy należy zmienić codziennie, kiedy już będzie wypełniony, a worek stomijny dwuczęściowy może zgromadzić więcej materiału, dzięki czemu wymienia się go co kilka dni.
Reklama
Pielęgnacja stomii
Stomicy szczególnie powinni dbać o higienę. Skóra wokół stomii musi być zawsze czysta i sucha. Ma to na celu uniknięcie nieprzyjemnych powikłań.
Pacjent powinien zaopatrzyć się w odpowiedni sprzęt i środki pielęgnacyjne. Niezbędny jest dostęp do ciepłej wody, łagodne mydło, papier toaletowy lub ręcznik papierowy, nożyczki, worek stomijny wraz z miarką do mierzenia obwodu stomii oraz lustro, w którym można dokładnie obejrzeć jak wygląda stomia.
Zdejmując wypełniony worek trzeba odklejać do ostrożnie z góry do dołu, następnie konieczne jest umycie skóry wodą z mydłem (można użyć gąbki lub myjki) oraz jej odpowiednie osuszenie, np. ręcznikiem papierowym, który dobrze wchłania wodę. Nie należy stosować żadnych kremów lub balsamów, ani środków odkażających na bazie alkoholu.
Reklama
Czy stomia śmierdzi?
W momencie kiedy kał lub mocz trafia do worka przyczepionego do brzucha, u pacjenta pojawiają się pytania czy stomia śmierdzi?
Jest to uzasadnione pytanie, zwłaszcza jeśli pacjent ma duże grono znajomych, chodzi do pracy gdzie przebywa w kilkuosobowej grupie i nie chce być postawiony w kłopotliwej sytuacji, że to od niego pochodzą nieprzyjemne zapachy.
Worki stomijne są tak skonstruowane, żeby pochłaniamy cały nieprzyjemny zapach, ale nie zawsze się to udaje. W momencie, gdy woreczki są niskiej jakości mogą przeciekać, zapach może się też pojawiać kiedy worki są zmieniane zbyt rzadko, a także kiedy filtr worka jes uszkodzony lub zapchany.
Reklama
Dieta przy stomii
Po zabiegu stomii nie trzeba stosować specjalistycznej diety. Warto jednak dostarczać organizmowi niezbędnych składników odżywczych a także witaminy i minerały, jak: witamina B12, witamina K, sód, potas, kwas foliowy.
Odpowiednio zbilansowana dieta przy stomii pozwoli zachować prawidłową pracę układu trawiennego. Jadłospis diety w stomii powinien obejmować warzywa i owoce. Trzeba pamiętać także o produktach wysokobiałkowych, jak: mięso, ryby, jajka, ser, jogurty. Połowę wszystkich spożywanych produktów powinny stanowić węglowodany.
Są też takie produkty, których lepiej unikać. Kalafior, kapusta, fasola, napoje gazowane, ostre przyprawy, groszek, cebula sprzyjają tworzeniu się gazów jelitowych.
Przyczyną biegunek przy stomii natomiast często jest alkohol, czekolada, suszone śliwki, napoje zawierające kofeinę a także soki z owoców cytrusowych.
Stomia a sport
Posiadanie stomii nie wyklucza powrotu do aktywności fizycznej sprzed operacji. Sport pozwala pacjentowi nie tylko odzyskać równowagę fizyczną, ale i psychiczną.
Okres rekonwalescencji po zabiegu trwa zwykle około 3 miesiące, kiedy pacjent uczy się żyć ze stomią – jak się z nią poruszać, jak prawidłowo oddychać oraz wzmocnienie mięśni brzucha. Po tym okresie można wrócić do tego samego stopnia aktywności fizycznej, jaką miało się przed operacją.
W przypadku stomii niezalecane jest uprawienia sportów walki - MMA, boksu czy karate. Zaleca się natomiast ćwiczenia na siłowni, bieganie, jazdę na rowerze czy uczestnictwo w grach zespołowych.
Ważne jest, aby przed treningiem wymienić worek na nowy.
Jak długo żyje się ze stomią?
Wielu pacjentów zastanawia się czy stomia jest na całe życie? Wszystko zależy od stanu zdrowia danej osoby.
Stomia w wielu przypadkach jest na zawsze, a czasem wyłania się ją na krótszy czas, aby jelita miały czas na regenerację i powrót do normalnej pracy (np. po wypadku komunikacyjnym). Stomia czasowa jest likwidowana zazwyczaj po 3 miesiącach.
Jak długo żyje się ze stomią? Choć zabieg wyłonienia stomii znacząco zmienia sposób funkcjonowania, to nie ma on wpływu na długość życia pacjenta.
