Skąd się biorą suche plamy na skórze? Co oznaczają?
Suche, często piekące plamy na twarzy lub ciele to efekt zaburzenia naturalnych mechanizmów keratynizacji (rogowacenia) naskórka lub nieprawidłowej pracy tzw. płaszcza hydrolipidowego. Problemy te mogą być zarówno efektem działania czynników zewnętrznych, jak też licznych schorzeń stricte dermatologicznych oraz ogólnoustrojowych.
W trakcie cyklicznie powtarzającego się procesu keratynizacji, żywe komórki warstwy podstawnej naskórka obumierają i migrują do zewnętrznej warstwy rogowej, gdzie dochodzi do ich łuszczenia i ostatecznego usunięcia.
W tym samym czasie organizm wytwarza tzw. naturalny czynnik nawilżający (NMF), będący mieszaniną aminokwasów, mocznika, amoniaku, kreatyniny, kwasu mlekowego i innych substancji.
Szczególne znaczenie dla tych mechanizmów ma filagryna, spajająca włókna keratyny i będąca prekursorem aminokwasów stanowiących podstawę NMF. Mutacja w genie kodującym to białko stanowi predyspozycję do zachorowania na atopowe zapalenie skóry (AZS).
Niedobór naturalnego czynnika nawilżającego jest jedną z dwóch najważniejszych przyczyn niewłaściwego nawilżenia skóry, manifestującego się poprzez suche plamy na ciele. Drugi powód stanowią zaburzenia w budowie oraz funkcjonowaniu zewnątrzkomórkowego płaszcza hydrolipidowego.
Jest to wierzchnia warstwa ochronna skóry, składająca się z:
- diglicerydów,
- triglicerydów,
- wolnych kwasów tłuszczowych,
- wosków,
- cholesterolu,
- ceramidów.
Zapewniają one spoistość i szczelność naskórka, a tym samym – pomagają utrzymać właściwy poziom nawilżenia.
Ciemne, często brązowe, suche plamy na ciele mogą być z kolei przyczyną nadmiernej ekspozycji na słońce. Jeśli pojawiają się w późniejszym wieku na rękach, nogach czy stopach są to zazwyczaj plamy wątrobowe.Suche plamy na skórze jako objaw chorobowy
Niedobory NMF oraz lipidów często są efektem stosowania niewłaściwych kosmetyków czy ekspozycji na niekorzystne warunki atmosferyczne. Zwłaszcza zimą mogą pojawić się suche plamy, najczęściej na dłoniach. Skóra produkuje w tym czasie mniej sebum przez co możliwe, że z czasem zacznie pękać.
Suche plamy na ciele potencjalnie stanowić mogą jednak także symptom poważnych schorzeń i zaburzeń, w tym także warunkowanych genetycznie, takich jak:
- atopowe zapalenie skóry,
- kontaktowe zapalenie skóry,
- skaza białkowa,
- łuszczyca,
- rybia łuska,
- egzema,
- łupież pstry,
- grzybica skóry,
- niedobór witamin A, C, E oraz B,
- zaburzenia hormonalne.
Wiele wymienionych wyżej schorzeń ma ciężki przebieg, a ich terapia wymaga zastosowania silnych farmaceutyków na receptę, zaś do postawienia właściwej diagnozy niezbędne może być przeprowadzenie zaawansowanych badań. Dlatego suche plamy na ciele nie powinny być traktowane w kategoriach estetycznych, lecz typowo medycznych.
Ich diagnostyka i sposób leczenia zależy od objawów towarzyszących oraz wyglądu samych plamek. W przypadku np. egzemy, mogą być one suche o białym kolorze.
Reklama
Suche plamy na skórze dziecka. Czego mogą być objawem?
Swędzące suche plamy na skórze dziecka mogą świadczyć o alergii, a konkretnie o rozwoju atopowego zapalenia skóry. AZS jest poważnym schorzeniem, którego istotą jest genetycznie uwarunkowana skłonność do nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego na styczność z alergenem – wziewnym, kontaktowym czy pokarmowym.
Pod wpływem przeciwciał IgE dochodzi do ciężkiej reakcji zapalnej, manifestowanej w postaci zmian na ciele. Skóra staje się bardzo sucha i zaczerwieniona, a towarzyszący temu świąd może być bardzo silny.
Typowe miejsca, w których pojawiają się suche czerwone plamy na skórze, to:
- zgięcia łokci i kolan,
- twarz,
- szyja,
- kark.
AZS u dzieci jest także przyczyną zmian skórnych na nogach, ramionach i przedramionach. Czerwone suche plamy pojawić się mogą pojawić się również na powiekach i pod oczami. Często towarzyszy im opuchlizna, która sprawia jeszcze większy dyskomfort.
Zdarza się też, że AZS atakuje całą powierzchnię ciała. Choroba zazwyczaj zaczyna się rozwijać około 3-6 miesiąca życia, pierwsze poważniejsze jej objawy występują jednak dopiero pod koniec okresu niemowlęcego (około 1 roku życia), a z całą siłą rozkwita ona u dzieci w wieku 2-3 lat.
Reklama
Suche plamki na skórze niemowlaka
Suche plamy na skórze niemowlaka mogą stanowić wczesne objawy AZS lub łuszczycy. Mogą jednak także być manifestacją jednej z chorób rzadszych, a objawiających się już na bardzo wczesnym etapie życia.
Jedną z nich jest rybia łuska. Jest to choroba genetyczna, której symptomy występują już w okresie noworodkowym (niekiedy od urodzenia) i mogą się utrzymywać przez całe życie. Schorzenie to przypomina łuszczycę, jako że jego istotą jest zaburzenie procesu rogowacenia komórek naskórka i nadmierne jego łuszczenie się.
Wtedy także występują suche łuszczące się plamy na skórze. W tym jednak przypadku objawy są jeszcze bardziej dojmujące - łuski ściśle do siebie przylegają i szczelnie pokrywają znaczne części ciała, w tym twarzy, kończyn, klatki piersiowej czy pleców.
Innym problemem zdrowotnym, który występuje u niemowląt, a w wyniku którego występują czerwone plamy na skórze jest skaza białkowa, czyli uczulenie na ten właśnie składnik pokarmowy. Najczęściej dzieci cierpią z powodu alergii na mleko krowie.
Uwaga: skazę należy różnicować z nietolerancją białka – w pierwszym przypadku wystąpienie odczynów na skórze ma związek z reakcją układu immunologicznego. Skaza białkowa jest alergią, która powinna samoczynnie zanikać między pierwszym a drugim rokiem życia.
Suche czerwone plamy lub krostki na pupie dziecka mogą natomiast być potówkami. Powstają one przez przegrzanie, które często wynika z noszenia pieluszki w upalne dni.
Z kolei jeśli plamki na skórze niemowlaka są żółte, mogą być one wynikiem nieprawidłowej pracy gruczołów. Grudki te nazywane są prosakami i znikają raczej samoistnie.
Reklama
Suche plamy na ciele u dorosłych
Szorstkie, chropowate plamy na skórze u dorosłych bardzo często są objawem łuszczycy. Jest to groźna i przewlekła choroba zapalna, często rozwijająca się na skutek mutacji określonych genów. Jednym z głównych jej patomechanizmów jest zaburzenie procesów keratynizacji (następuje skrócenie cyklu rogowacenia naskórka z 28 do około 4 dni), w wyniku czego dochodzi do gwałtownego, nadmiernego rogowacenia i złuszczania się naskórka.
Wyróżnia się kilkanaście odmian łuszczycy. Dla większości z nich (łącznie z najczęściej występującą łuszczycą pospolitą) wspólnym mianownikiem są suche czerwone grudki występujące na powierzchni skóry, pokryte białymi łuskami.
Z czasem małe plamy zlewają się w coraz większe liszaje. Na powierzchni ciała mogą się tworzyć twarde skorupy. Skóra w tych miejscach staje się bardzo sucha, szorstka i nieprzyjemna w dotyku.
Klasycznym objawem towarzyszącym jest bardzo silny świąd, czasem także bolesność. W zależności od postaci choroby, suche zmiany na skórze pojawić się mogą na rękach, nogach, głowie, tułowiu (szczególnie w dolnych partiach pleców), a także na podeszwach stóp i wewnętrznych stronach dłoni.Suche plamy na ciele lub inne zmiany skórne często pojawiają się w ciąży. Są one wynikiem zmian hormonalnych, do których w tym okresie dochodzi.
U kobiet często pojawiają się także czerwone suche plamy pod pachami. Świadczą one o niewłaściwej depilacji lub alergii np. na nikiel, który znajduje się w maszynce do golenia. U mężczyzn z kolei pojawić się mogą takie plamy na brodzie.
Czerwone suche plamy zlokalizowane w kącikach ust są natomiast objawem przewlekłej infekcji, niedoboru witaminy B czy mrozu. Pojawić się mogą zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
Reklama
Jak leczyć suche plamy na skórze?
Jeśli przyczyną suchych plam jest zaburzenie bariery hydrolipidowej, można poprawić jej stan odpowiednią pielęgnacją. W tym wypadku często odpowiedni żel do mycia i maść pomogą na suche plamy na ciele. Najważniejsze są jednak działania profilaktyczne. Zaleca się stosować, m.in.:
- kwas hialuronowy,
- glicerynę,
- witaminę C,
- niacynamid.
Ważne jest również mycie twarzy delikatnymi płynami, a następnie nawilżenie kremami. Jeśli takie sposoby nie przyniosą upragnionego rezultatu, udać należy się do lekarza. Konieczne może być wdrożenie leczenia odpowiedniego do zdiagnozowanego schorzenia.
