Przyczyny swędzenia odbytu
Świąd odbytu określa się nieprzyjemnym uczuciem prowadzącym do drapania skóry. Przyczyny tego stanu nie są do końca jasne, choć istnieje kilka hipotez.
Co ciekawe, swędzący odbyt – według takich badaczy jak Karolina Hadasik, Grzegorz Hadasik i Ligia Brzezińska-Wcisło – dotyka czterokrotnie częściej mężczyzn niż kobiety, zwykle osoby w wieku 30-70 lat. Można więc stwierdzić, że świąd odbytu w jakimś stopniu jest uzależniony od płci oraz wieku konkretnej osoby.
Z kolei według danych Małgorzaty Kołodziejczak i Izy Jaraczewskiej, opublikowanych na łamach “Medycyny Rodzinnej”, świąd odbytu to problem, z którym boryka się około 1-5 proc. populacji.
Dlaczego swędzi odbyt? Przyczyn swędzącego odbytu jest bardzo wiele. Wymienić można np. choroby, ale też brak odpowiedniej higieny czy zakażenie bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze. Co ciekawe, jak podają Małgorzata Kołodziejczak i Iza Jaraczewska, około 75 proc. wszystkich przypadków rozpoznanych u lekarza ma podłoże idiopatyczne, a więc innymi słowy - świąd odbytu występuje bez ustalonej przyczyny.
Badaczki w interesujący sposób dzielą przyczyny występowania swędzenia odbytu na:
- pierwotne - tu zalicza się przyczyny: idiopatyczne (bez ustalonej przyczyny); reakcje uczuleniowe, np. wyprysk toksyczny wywołany proszkiem, mydłem, perfumami albo alergie kontaktowe na czopki, pokarmy, przyprawy, antybiotyki;
- wtórne - przyczyną pojawienia się swędzenia odbytu są:
- dermatozy, do których zaliczyć można łuszczyce, liszaje, chorobę Dariera;
- choroby proktologiczne, m.in. hemoroidy, szczelinę odbytu;
- nowotwory;
- choroby wywołane przez pasożyty, np. owsicę;
- choroby zakaźne;
- choroby ogólne, m.in. otyłość, choroby tarczycy czy cukrzycę;
- świąd o podłożu psychogennym, np. fobie, depresje;
- wady anatomiczne, np. przerost fałdów.
Interesujące wnioski przedstawiają także dr hab. med. Piotr Wałęga oraz lek. Michał Romaniszyn, którzy wskazują na powiązanie między swędzeniem odbytu a czynnikami pokarmowymi. Jak wskazują wspomniani badacze, wyeliminowanie z diety takich produktów jak ketchup, mleko, owoce cytrusowe, kawa, czekolada czy piwo, może zredukować objawy w ciągu 2-3 tygodni od odstawienia tych pokarmów.
Swędzenie odbytu a hemoroidy
Swędzące hemoroidy, a dokładniej guzki krwawnicze, według Karoliny Hadasik, Grzegorza Hadasika i Ligii Brzezińskiej-Wcisło, to najczęstsza przyczyna proktologiczna występowania swędzącego odbytu.
Problem dotyka aż 5 proc. całej populacji. Co ciekawe, zdaniem Karoliny Hadasik, Grzegorza Hadasika i Ligii Brzezińskiej-Wcisło, zauważa się zmniejszenie swędzenia wokół odbytu w przypadku gumkowania guzków krwawniczych.
Świąd odbytu a inne choroby
Pewnie wiele osób, gdy po raz kolejny męczy się ze świądem wokół odbytu, zadaje sobie pytanie, dlaczego swędzi mnie odbyt. Niestety, odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna.
Swędzenie odbytu może wskazywać na obecność wielu chorób. Warto zatem wskazać na takie korelacje pomiędzy chorobami a swędzeniem odbytu jak:
- refluks,
- jelito drażliwe,
- grzybica,
- alergia,
- rak – czasem zmiany nowotworowe nie są charakterystyczne i mogą objawiać się w formie swędzenia zwieracza odbytu;
- pasożyty – zwykłe swędzenie w okolicy odbytu kojarzy się z owsicą, tymczasem obserwuje się swędzenie odbytu i jednoczesny brak owsików, co może wskazywać na inne podłoże choroby pasożytniczej, innego rodzaju pasożyty;
- nerwica;
- schorzenia dermatologiczne – skóra odbytu jest mocno podatna na powstawanie zmian dermatologicznych, które mogą wywoływać swędzenie.
O czym jeszcze może świadczyć swędzenie odbytu?
Swędzenie odbytu może wystąpić:
- po antybiotyku,
- po alkoholu,
- po stosunku,
- po kąpieli,
- przed miesiączką.
Czasem jednak taki objaw może wskazywać na:
- wstydliwe choroby, np. choroby weneryczne;
- zapalenie pęcherza;
- nieodpowiedni styl życia, tzn. swędzenie odbytu pojawia się po depilacji lub od zbyt długiego siedzenia.
Swędzenie odbytu może iść w parze z zapaleniem. Nierzadko to objaw:
- łuszczycy;
- zakażenia candidą;
- chlamydii.
Swędzenie, nieprzyjemny zapach z odbytu oraz biały nalot mogą świadczyć o wystąpieniu grzybicy.
Reklama
Swędzenie odbytu a grzybica
Spadek odporności czy otyłość mogą powodować wystąpienie grzybicy odbytu. Jej objawy to oprócz świądu, także pieczenie. Jak wygląda grzybica odbytu?
Kandydoza to nie tylko swędzenie, ale też pojawiające się zmiany skórne. Niekiedy na błonie śluzowej odbytu pojawiają się również rany, np. wywołane drapaniem miejsca, gdzie występuje świąd w odbycie.
Swędzeniu w odbycie towarzyszy również wiecznie mokra, macerująca śluzówka. Wilgoć i ciepła pogoda mogą zaostrzyć kandydozę i zwiększyć uporczywą dolegliwość. Ogromnym problemem jest np. pojawienie się biegunki w trakcie przechodzenia choroby, wówczas świąd może być bardzo silny.
Zwykle do wystąpienia grzybicy odbytu przyczynia się noszenie niewłaściwej bielizny z włókien syntetycznych, która zwiększa możliwość zakażenia się, a także niewłaściwa higiena - nie chodzi tu jedynie o brak higieny, ale np. zbyt częste stosowanie mydeł antybakteryjnych, które niszczą naturalną barierę ochronną skóry i przyczyniają się do zwiększenia podatności na zakażenia.
Reklama
Swędzenie odbytu i objawy towarzyszące
Jak twierdzą specjaliści, dr hab. med. Piotr Wałęga, lek. Michał Romaniszyn, autorzy publikacji “Szczelina i świąd odbytu”, opublikowanej na łamach “Medycyny Praktycznej”, uczuciu swędzenia w odbycie może towarzyszyć szereg innych dolegliwości.
Nierzadko wspólnie występują pieczenie i swędzenie odbytu. Niestety, kiedy piecze i swędzi odbyt trudno skupić się na innych sprawach. Natomiast, gdy silne swędzenie odbytu pojawia się w miejscach publicznych, z powodu skrępowania, trudno jest zrealizować swoją intensywną potrzebę drapania.
Warto zwrócić uwagę na tzw. klasyfikację według Gordona, która pozwala na ocenę stanu miejscowego skóry według czterech klinicznych stopni:
- stopień 3. - występowanie lichenizacji z przerośniętymi obrzękniętymi bruzdami, owrzodzenia jako wynik nadmiernego drapania;
- stopień 2. - lichenizacja i towarzyszące jej białe zabarwienie skóry;
- stopień 1. - skóra z zaczerwieniem i ze zmianami zapalnymi;
- stopień 0. - świądowi nie towarzyszą jeszcze żadne zmiany skórne.
Swędzące krostki przy odbycie
Niekiedy współwystępują ze sobą swędzenie i ból odbytu. Dzieje się tak, gdy np. w okolicach odbytu rozpoznawane są swędzące krostki - ich rozdrapanie może prowadzić do wystąpienia ran. Swędzenie odbytu to wówczas nie jedyny problem, ponieważ musimy zmagać się również ze skaleczeniem.
Swędzenie odbytu a krwawienia
Innym objawem współistniejącym ze swędzeniem odbytu jest lekkie krwawienie. Może to być związane z chorobą hemoroidów. Tego rodzaju problem rozpoznaje się po swędzącym guzku w okolicy odbytu.
Swędzenie i krew z odbytu albo obecność śluzu w kale nie powinny być lekceważone, ponieważ nieleczone krwawienia z hemoroidów mogą się pogłębiać.
Swędzenie odbytu a szczelina odbytu
Swędzenie skóry przy odbycie może być związane z obecnością tzw. szczeliny odbytu, czyli małych bolesnych wrzodów, które są zlokalizowane w dolnej części odbytu. Mogą kojarzyć się z odmrożeniami obecnymi, np. na wargach albo dłoniach.
Swędzenie pachwin i odbytu
Świąd w okolicach pachwin to kolejny objaw towarzyszący. Wówczas można podejrzewać, że swędzenie odbytu to np. efekt uczulenia lub alergii na perfumy, mydła czy inne kosmetyki.
W przypadku uczuleń może pojawić się też jednoczesne swędzenie odbytu i oczu.
Bóle brzucha i swędzenie odbytu
Tego rodzaju symptomy pojawiają się w przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego czy np. zakażeń pasożytniczych. W ten sposób ujawnia się przykładowo owsica.
Inne objawy, które towarzyszą swędzeniu odbytu to:
- gazy,
- wyciek z odbytu,
- suchy swędzący odbyt.
Świąd odbytu na tle nerwowym
Nierzadko świąd to efekt stresującego stylu życia. Swędzeniu odbytu mogą towarzyszyć również zgrzytanie zębami.
Menopauza a swędzenie odbytu
To kolejna przyczyna występowania świądu, która - jak wskazują dr hab. med. Piotr Wałęga i lek. Michał Romaniszyn jest konsekwencją braku wydzieliny z pochwy w trakcie przebiegu menopauzy.
Reklama
Leczenie swędzenia odbytu
Choć częste swędzenie odbytu dla wielu osób jest bardzo wstydliwym tematem, to jednak dolegliwość tę można i trzeba leczyć.
Do jakiego lekarza warto udać się ze swędzeniem odbytu? Pierwsze symptomy należy zgłosić najpierw lekarzowi rodzinnemu, który może skierować do proktologa, a nawet do chirurga.
W leczeniu świądu odbytu bardzo istotne jest ustalenie przyczyny dolegliwości. To na tej podstawie można zaproponować pacjentowi odpowiednią terapię.
W przypadku, gdy swędzenie odbytu jest wywołane takimi czynnikami, jak np. alergia czy choroba typu grzybica leczenie przyczyny pozwala na wyeliminowanie swędzenia tej części ciała.
Sposób leczenia przyjęty w praktyce lekarskiej i opisany przez specjalistów w tym zakresie tj. przez dr hab. med. Piotra Wałęgę oraz lek. Michała Romaniszyna opiera się na trzech, równoległych etapach:
- Wyeliminowaniu czynnika drażniącego - np. rezygnacja z mydeł, płynów oraz pokarmów, które mogą wywoływać świąd,
- Przedstawieniu sposobu dbania o odbyt - po skorzystaniu z toalety należy przemyć go ciepłą wodą bez dodatku mydła i dokładnie osuszyć ręcznikiem bawełnianym. Na koniec należy nałożyć odpowiedni krem, np. maść cynkową na odbyt.
- Wdrożeniu leczenia farmakologicznego, np. leczenie antygrzybicze, zastosowanie antybiotyku w przypadku zakażenia bakteryjnego, zabieg na guzki krwawnicze i inne sposoby, które mogą wyeliminować czynnik sprzyjający występowaniu świądu odbytu.
Co ciekawe, tacy badacze jak Lysy i jego współpracownicy sugerują, że wstrzyknięcie steroidów w miejsce zmian, przynosi ulgę choremu leczonemu bez efektów od roku.
Reklama
Co na swędzenie odbytu? Leki, kremy, maści
Gdy pojawia się problem tego typu, zaczynamy się zastanawiać czym smarować swędzący odbyt lub w jaki inny sposób pozbyć się problemu. Niektórzy poszukują skutecznej maści na swędzenie odbytu, inni natomiast przyczyny, która wywołała dolegliwość.
Obie metody mogą przynieść ulgę, trzeba jednak pamiętać, że maści na świąd i inne leki mogą zwalczać jedynie objaw, a nie przyczynę. Tym samym problem może powrócić. Lepiej więc zadbać o wyeliminowanie przyczyny swędzenia.
Interesujących doniesień dostarcza nam grupa badawcza pod przewodnictwem Lysy’ego, która wskazuje, że stosowanie miejscowe preparatów z kapsaicyną, a więc składnikiem papryczki chilli odpowiadającej za intensywne uczucie pieczenia po jej zjedzeniu, przynosi ulgę w przypadku świądu na długi, nawet trzymiesięczny okres.
Co ciekawe, badacze próbowali zastąpić kapsaicynę mentolem, ale oprócz uczucia ochłodzenia, nie zauważyli żadnych efektów.
Maść na swędzenie odbytu
Praktycznie w każdej aptece można dostać maść na swędzenie odbytu bez recepty. Jaka może się sprawdzić? Otóż, wedle przedstawionych powyżej sposobów leczenia świądu, polecanym rozwiązaniem na tę dolegliwość, jest maść cynkowa.
Maść należy zaaplikować dopiero po wypróżnieniu, wymyciu skóry i jej osuszeniu. Przy jej wyborze warto kierować się też opiniami ekspertów.
Leki bez recepty na swędzenie pochwy i odbytu
Niestety, świąd tych dwóch części ciała może iść ze sobą w parze. Dlatego warto zadbać o to, by lek na swędzenie odbytu mógł być stosowany również do leczenia pochwy.
Można sięgnąć również, np. po żele intymne, które także stosuje się na swędzenie odbytu.
Pamiętaj jednak, aby zawsze powiadomić o takich dolegliwościach swojego lekarza.
Bez recepty możesz otrzymać takie leki na swędzenie odbytu jak:
- krem na swędzenie odbytu;
- czopki na swędzenie odbytu;
- żel na swędzenie odbytu.
Leki na świąd odbytu
Warto również się przebadać, bo być może swędzenie odbytu to sygnał wskazujący na różne choroby. Istnieją bowiem związki pomiędzy świądem odbytu a:
- cukrzycą;
- tarczycą.
Swędzenie odbytu mogą wywoływać także:
- zaparcia;
- lamblie.
Rozpoznaje się też swędzenie odbytu przy glistnicy. Tylko dobranie odpowiedniego leczenia może wyeliminować ten problem.
Wybierając preparat warto mieć na uwadze objawy towarzyszące. Inne leki zastosujemy, gdy występuje tylko swędzenie odbytu, a inne, gdy swędzeniu towarzyszy również pękanie skóry.
Aby nie podrażniać dodatkowo pupy, rozwiązaniem mogą być zioła na swędzenie odbytu, np.: wywary z rumianku albo kory dębu.
Tak jak wskazaliśmy na początku artykułu wyeliminować swędzenie odbytu może również odpowiednia dieta.
Reklama
Domowe sposoby na swędzenie odbytu
Gdy swędzi odbyt, a Ty nie masz pomysłu, jak poradzić sobie ze swoim problemem, możesz sięgnąć po rozwiązania doraźne
Co robić, gdy dokucza swędzenie odbytu? Najpopularniejsze domowe sposoby to m.in.:
- nasiadówki - możesz wyeliminować uporczywe swędzenie odbytu spędzając nad ciepłą wodą z dodatkiem rumianku lub kory dębu około 15 minut;
- sięganie po zioła i picie naparów - postaw np. na pokrzywę;
- rezygnacja z ostrych przypraw, kawy czy alkoholu - jak wskazaliśmy, ulga powinna przyjść po 2-3 tygodniach od zmiany diety;
- obłożenie swędzącego miejsca lodem.
Innym domowym sposobem na swędzenie odbytu jest zastosowanie soku z cytryny. Wystarczy, że nasączysz wacik i przyłożysz go do swędzącego miejsca - początkowo będzie piec, ale po chwili nieprzyjemne uczucie powinno minąć.
Uważaj na takie domowe sposoby, jak np. czosnek aplikowany do odbytu. Możesz w ten sposób sobie bardzo zaszkodzić.
Reklama
Swędzenie odbytu w nocy
Warto wiedzieć, że pora swędzenia pupy może być też specyficznym objawem, wskazującym na konkretną przypadłość.
Dlaczego odbyt swędzi wieczorem? Całkiem możliwe, że cierpisz z powodu owsicy albo kandydozy. To właśnie w porze nocnej owsiki “budzą się” i zaczynają działać.
Gdy zauważasz u siebie swędzenie odbytu wieczorem, mogą to być właśnie pasożyty lub grzyby. Nocne swędzenie odbytu jest na tyle uciążliwe, że może przeszkadzać w normalnym śnie.
Swędzenie odbytu w nocy u dorosłego powinno zostać jak najszybciej omówione z lekarzem, ponieważ tylko specjalista może zapisać odpowiednie leki np. na owsicę.
Swędzenie odbytu po wypróżnieniu
Jeżeli zauważasz, że swędzenie odbytu pojawia się tylko po wypróżnieniu to najprawdopodobniej może mieć to związek ze zjedzonymi przez Ciebie wcześniej potrawami.
Swędzenie odbytu po oddaniu kału może wystąpić, gdy spożyjesz:
- kawę,
- alkohol,
- czekoladę,
- ostre przyprawy.
Jeżeli swędzi odbyt po oddaniu stolca to może to oznaczać także podrażnienie np. guzków krwawniczych. Podobne zjawisko często pojawia się przy podcieraniu.
Gdy dostrzegasz u siebie np. swędzenie odbytu i czarne kropki w kale nierzadko wskazuje to np. na obecność pasożytów.
Swędzący odbyt po oddaniu kału zdarza się również w przypadku grzybicy odbytu. Szczególnie trudne do wytrzymania może być swędzenie odbytu po biegunce.
Swędzenie odbytu u dziecka
Jeżeli Twoja pociecha skarży się na tego rodzaju problem, to być może ma owsiki. W przebiegu tej choroby dziecko swędzi odbyt zwykle wieczorem, kiedy owsiki budzą się do życia. Może też pojawić się swędzenie odbytu po słodyczach.
Co więcej, przyczyny występowania świądu odbytu u dziecka zazwyczaj są tożsame z powodami swędzenia odbytu u dorosłych.
Ta dolegliwość u dziecka może świadczyć również o grzybicy oraz wskazywać na szereg innych chorób, np. cukrzycę.
Warto zwrócić uwagę na wygląd odbytu u dziecka - zaczerwieniony i swędzący - wskazuje, że stan zapalny postępuje i należy udać się do lekarza.
Swędzenie odbytu w ciąży
Ciąża to czas, gdy żyły w odbycie nadmiernie się rozszerzają, dlatego jeżeli odczuwasz swędzący odbyt w ciąży całkiem możliwe, że pojawiły się u Ciebie problemy z hemoroidami.
To także częsta przyczyna swędzenia odbytu po porodzie. Poza tym, taka dolegliwość w ciąży może świadczyć o grzybicy i innych stanach zapalnych.
Podobnie swędzenie pochwy i odbytu w ciąży może być związane np. z cukrzycą lub po prostu nieodpowiednią higieną - przykładowo zbyt częstym stosowaniem płynów antybakteryjnych.
Swędzenie odbytu u mężczyzn
Jak już wskazaliśmy na początku artykułu, problem swędzenia dotyczy 4 razy częściej mężczyzn niż kobiety.
Swędzący odbyt u mężczyzn może współwystępować również ze świądem narządów płciowych. Zwykle przyczyną mogą być infekcje bakteryjne, grzybicze lub pasożytnicze, które objawiają się m.in. swędzeniem:
- między odbytem a jądrami,
- jąder i odbytu,
- w okolicy odbytu i jąder,
- napletka i odbytu,
- odbytu i prostaty,
- odbytu i moszny.
Swędzenie w okolicach odbytu u mężczyzn może świadczyć np. o świerzbie, grzybicy czy opryszczce narządów płciowych.
Co więcej, swędzenie odbytu i penisa może być efektem noszenia nieprzewiewnej bielizny czy nieodpowiedniej higieny.
Swędzenie odbytu u kobiet
Zazwyczaj swędzenie odbytu i okolic intymnych występuje - jak przedstawiliśmy powyżej - znacznie rzadziej u kobiet niż u mężczyzn.
Oczywiście problem świądu sromu i odbytu może wynikać z nieodpowiedniej higieny, noszenia bielizny z mało oddychającego materiału, a także chorób na tle pasożytniczym, grzybiczym czy bakteryjnym.
Warto również zwrócić uwagę na kwestię swędzenia pochwy i odbytu w przypadku kobiet w wieku menopauzalnym. Okazuje się, że wówczas za objaw, jakim jest swędzenie krocza i odbytu może odpowiadać suchość pochwy.
Zjawiskiem, które sprzyja swędzeniu odbytu i warg sromowych jest też nadmierne nawilżenie pochwy.
Świąd odbytu może pojawić się także na skutek, np. zbyt rzadkiego zmieniania środków higienicznych podczas okresu.
Z kolei dyskomfort między odbytem a pochwą można skutecznie wyeliminować, np. stosując odpowiednie kremy oraz czopki dopochwowe.
Świąd odbytu to problem, u którego podłoża może leżeć wiele przyczyn. Aby poznać tę właściwą, warto skorzystać ze wsparcia lekarza, który zaproponuje skuteczną ścieżkę leczenia.
