Przyczyny swędzenia pod pachami
Swędzenie pod pachami może być świadectwem zaniedbań higienicznych, podrażnień chemicznych i mechanicznych (składniki dezodorantu, golenie, depilacja), ale też objawem groźnych chorób, w tym także onkologicznych i hematologicznych.
Receptorami świądu są zakończenia włókien nerwowych typu C, które ulegają pobudzeniu pod wpływem substancji syntezowanych w nadmiarze przez organizm ludzki w przebiegu rozlicznych schorzeń i zaburzeń.
Do potencjalnych mediatorów świądu należą między innymi:
- hormony aminowe (histamina, serotonina, dopamina, melatonina, adrenalina, noradrenalina);
- cytokiny prozapalne (IL-1 do IL-11, TNF-a i TNF-b).
Substancje te wydzielane są w przypadku reakcji alergicznych, w stanach zapalnych, w związku z rozwojem chorób nowotworowych.
Reklama
Swędzące pachy jako objaw raka
Swędzące pachy mogą być manifestacją lub zwiastunem nowotworu. Świąd utrzymujący się chronicznie powyżej 6 tygodni uznawany jest za jeden z objawów tzw. zespołu paraneoplastycznego, stanowiącego efekt nadpodaży hormonów oraz cytokin w organizmie u osób cierpiących na raka.
W takim przypadku objawy skórne w danym miejscu nie są związane z przerzutem, nie muszą też wynikać z bezpośredniego sąsiedztwa guza. Możliwe jest, że świąd pojawia się wówczas nawet na wiele lat przed postawieniem właściwej diagnozy. Najczęściej swędzenie skóry pod pachami występuje w przebiegu chłoniaków (nowotworów układu limfatycznego), zarówno ziarniczego (Hodgkina), jak też nieziarniczego.
Niejednokrotnie w ten sposób objawia się też rak piersi. We wszystkich tych przypadkach odnotowuje się znaczną aktywność ulokowanych pod pachami węzłów chłonnych, odpowiedzialnych za produkcję cytokin.
Oprócz objawów zaliczanych do zespołu paraneoplastycznego, możliwe jest też wystąpienie świądu będącego bezpośrednim symptomem zmian rozrostowych, zazwyczaj nacieków nowotworu na różnego typu struktury wewnętrzne. Także i w tym przypadku swędząca skóra pod pachami jest konsekwencją przede wszystkim postępującego raka piersi.
Reklama
Swędzące plamy pod pachami w przebiegu grzybicy
O ile opisane wyżej objawy chorób nowotworowych nie wiążą się zazwyczaj z widocznymi zmianami skórnymi, o tyle w przypadku innych schorzeń świąd może współwystępować z różnego typu wypryskami, rumieniem, nadmiernym złuszczaniem naskórka etc.
Swędzące plamy pod pachami często oznaczają rozwój grzybicy skórnej. Jest to przewlekła i niezwykle trudna w leczeniu choroba wywoływana przez dermatofity (Trichophyton i Microsporum), drożdżaki (Candida albicans) albo pleśnie. Fałdy skórne pach stanowią idealne środowisko dla rozwoju grzybów – jest tam ciepło, wilgotno i nie zawsze idealnie czysto, a skóra często jest zmacerowana (rozmiękczona, uszkodzona).
Problem ten najczęściej występuje u osób, które:
- nadmiernie się pocą, nie stosują dezodorantów, nie myją się starannie lub nie osuszają świeżym ręcznikiem po kąpieli, noszą ciasną, nieprzewiewną odzież wykonaną z tworzyw sztucznych;
- są osłabione po infekcji, po antybiotykoterapii, w przebiegu chorób hematologicznych, a także HIV i AIDS.
Warto zapamiętać, że sporadycznie świąd występować może w związku ze schorzeniem zwanym grzybicą włosów pachowych. Wbrew mylącej nazwie nie jest ona wywoływana przez grzyby, lecz bakterie Gram dodatnie Corynebacterium tenuis (maczugowece).
Choroba jest efektem głównie zaniedbań higienicznych oraz nadmiernej potliwości. W przeważającej części dotyka mężczyzn, u kobiet golących lub depilujących pachy praktycznie nie występuje.
Reklama
Swędzące krostki pod pachami
Swędzące krostki pod pachami stanowić mogą objaw łuszczycy odwróconej (psoriasis inversa), a rozpoznanie takie uprawdopodabnia jednoczesne występowanie podobnych symptomów w innych miejscach ciała, takich jak: pachwiny, zgięcia łokciowe i kolanowe oraz wszelkiego rodzaju fałdy skórne.
W odróżnieniu od łuszczycy pospolitej, w tym przypadku wykwity są silnie zaczerwienione, a na ich powierzchni z rzadka tylko pojawiają się srebrne łuski złuszczonego naskórka. Skóra pod pachami i w innych objętych chorobą miejscach jest skłonna do podrażnień, a krostki i grudki z łatwością pękają.
Pacjenci uskarżają się w związku z tym na dojmujący ból oraz świąd. Łuszczyca odwrócona jest chorobą zapalną, występującą na podłożu genetycznym i immunologicznym, w przebiegu której dochodzi do wzmożonej keratynizacji naskórka oraz nasilonej produkcji cytokin zapalnych.
Dodatkowymi czynnikami ryzyka (środowiskowymi), sprzyjającymi jej rozwojowi, są:
- otyła budowa ciała i związane z tym przegrzewanie, zawilgocenie i ocieranie się skóry w zagłębieniach fałdów;
- obniżona odporność, zły ogólny stan zdrowia, występowanie innych chorób przewlekłych;
- niewłaściwa dieta (tłuszcze nasycone, cukry proste) oraz używki (papierosy, alkohol);
- stres, zmęczenie, depresja, zaburzenia nerwicowo-lękowe.
Reklama
Świąd pod pachami po goleniu i depilacji
Świąd pod pachami najczęściej jednak ma związek z usuwaniem owłosienia z tej części ciała. Podrażnienie niemal zawsze powoduje użycie depilatora, także zwykła maszynka do golenia może uszkadzać powierzchnię naskórka, zwłaszcza jeśli jest świeżo wyjęta z opakowania lub przeciwnie – bardzo stara i stępiona.
Zdarzają się również przypadki uczulenia na któryś ze składników pianki do golenia, a także wosku lub kremu do depilacji. Na tej samej zasadzie drażnić mogą składniki dezodorantu oraz inne środki przeznaczone do higieny ciała. Dlatego odczuwając swędzenie w tej części ciała w pierwszej kolejności należy zweryfikować skład używanych kosmetyków, a dopiero w dalszej szukać przyczyn chorobowych.
Reklama
Jak łagodzić i leczyć uporczywe swędzenie pod pachami?
Uporczywe swędzenie pod pachami w prosty sposób wyeliminować można tylko wtedy, gdy nie jest ono związane z żadnym schorzeniem, a jedynie niewłaściwą higieną ciała.
W takiej sytuacji wystarczającymi środkami zaradczymi są:
- stosowanie kosmetyków i proszków do prania o możliwie naturalnym, hipoalergicznym składzie;
- utrzymywanie ciała w czystości, wycieranie pach do sucha po kąpieli, nie korzystanie ze wspólnych ręczników z innymi osobami;
- przemywanie pach łagodnymi roztworami ziołowymi o działaniu kojącym (np. ekstrakt z rumianku), używanie maści i kremów na bazie substancji łagodzących, takich jak alantoina czy b-pantenol;
- golenie lub depilacja pach bezpośrednio po kąpieli lub prysznicu; nieużywanie dezodorantu z alkoholem bezpośrednio po „zabiegu”; częsta wymiana maszynek.
Jeżeli chodzi o poważniejsze schorzenia, leczenie polega przede wszystkim na terapii przyczynowej, dobranej adekwatnie do określonej jednostki chorobowej. Przykładowo, w łuszczycy odwróconej stosuje się glikokortykosteroidy przeciwzapalne, pochodne witaminy D oraz cygnolinę, ewentualnie także cyklosporynę oraz metotreksat.
W leczeniu grzybicy z kolei podstawę stanowią środki z grupy azoli, takie jak ketokonazol czy itrakonazol. Doraźnie i czysto objawowo na świąd w tych i innych schorzeniach podaje się też leki antyhistaminowe.
