Co to jest synbiotyk i jak działa?
Najprościej rzecz ujmując, synbiotyk to termin, którego używa się do określenia połączenia probiotyku z prebiotykiem, które dostarczane do organizmu razem wykazują synergistyczne (czyli silniejsze) działanie, w celu utrzymania lub odbudowy prawidłowej mikrobioty jelit.
Pojęcie to odnosi się przede wszystkim do specjalnie skomponowanych produktów farmaceutycznych, dostępnych głównie w formie suplementów diety. Jednak zestawienia probiotyków i prebiotyków można również dokonać w oparciu o źródła naturalne, czyli produkty żywnościowe lub łącząc ze sobą specjalne preparaty probiotyczne na przykład z prebiotykami z pożywienia.
Jednak to synbiotyki skupiają w jednym preparacie funkcje probiotyków i prebiotyków. Zadaniem substancji prebiotycznej jest selektywne promowanie i wspieranie składnika probiotycznego. Oznacza to, że konkretny prebiotyk może stymulować namnażanie i aktywność poszczególnych szczepów probiotycznych, a tym samym wzmacniać ich dobroczynne działanie.
Przyjmowanie synbiotyków ma przede wszystkim związek z pożytecznymi właściwościami probiotyków, ale również z korzystnym działaniem samych prebiotyków.
Reklama
Synbiotyk a probiotyk i prebiotyk – jak rozróżnić?
Aby dobrze zrozumieć właściwości synbiotyku trzeba go tak naprawdę rozłożyć na jego dwie główne składowe. Bo chociaż łączy je wspólny cel, to jednak charakteryzuje nieco odmienny sposób działania. Czym więc są probiotyki, a czym prebiotyki?
Probiotyki to żywe, ściśle wyselekcjonowane szczepy mikroorganizmów, które dostarczane do organizmu w odpowiednich dawkach wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Należą do nich przede wszystkim konkretne dobroczynne kultury bakterii lub drożdży, takie jak m.in. szczepy bakterii Lactobacillus, Bifidobacterium, Enterococcus faecium, Lactococcus lactis, Streptococcus thermophilus oraz drożdżaki Saccharomyces boulardii.
Prebiotyki to z kolei substancje stymulujące w postaci nietrawionych składników żywności, które pozytywnie działają na organizm gospodarza poprzez pobudzanie wzrostu i aktywności dobroczynnych drobnoustrojów wchodzących w skład mikrobioty jelit.
Do prebiotyków zalicza się przede wszystkim oligosacharydy, do których należą fruktooligosacharydy, laktuloza i oligosacharydy sojowe oraz polisacharydy, wśród których na uwagę zasługują inulina, skrobia oporna, celuloza, hemicelulozy i pektyny.
Przedostając się do organizmu człowieka, zarówno prebiotyki, jak i probiotyki muszą przebyć drogę z jamy ustnej, aż do samych jelit. Co ważne, muszą tam dotrzeć w niezmienionej formie. Dla prebiotyków to żaden problem, gdyż są one z natury odporne na działanie soków żołądkowych i enzymów trawiennych. Podobną wytrzymałością muszą wykazać się probiotyki, ale należy pamiętać, że są to żywe drobnoustroje i różne czynniki mogą wpływać na ich żywotność.
W jelicie grubym, czyli w miejscu przeznaczenia obu składników, prebiotyki ulegają procesowi fermentacji, wiążą wodę i zwiększają objętość treści jelitowej. To sprawia, że stają się doskonałą pożywką dla pożytecznych mikroorganizmów.
To świetna informacja dla probiotyków, które w tym samym środowisku muszą rozpocząć aktywne namnażanie komórek i kolonizację jelita, dzięki czemu mogą uruchomić swoje funkcje ochronne, tworzyć bariery przed patogenami i skutecznie z nimi walczyć. Tworząc idealne podłoże dla wzrostu i aktywności dobroczynnych drobnoustrojów, substancje prebiotyczne stają się nieocenionym wsparciem dla działań probiotyków.
Wynika z tego, że stosowanie synbiotyku, a nie np. samego probiotyku, gwarantuje większą skuteczność działania pożytecznych mikroorganizmów, gdyż prebiotyk ułatwia ich namnażanie, przedłuża aktywność, a tym samym szybciej i sprawniej przywraca równowagę mikrobioty jelit.
Takie połączenie sił w jednym preparacie przyczynia się również do wspólnego prozdrowotnego wpływu na organizm i wychodzi daleko poza układ pokarmowy. Oznacza to, że synbiotyki spełniają szereg istotnych funkcji, w tym przede wszystkim:
- dbają o utrzymanie lub odbudowę odpowiedniej mikrobioty jelit,
- wzmacniają układ odpornościowy,
- łagodzą negatywne skutki antybiotykoterapii,
- wspierają leczenie i profilaktykę biegunek o różnej etiologii,
- obniżają poziom złego cholesterolu,
- zwiększają przyswajanie witamin, pierwiastków i składników odżywczych,
- korzystnie wpływają na działanie enzymów wątrobowych,
- wpływają na właściwe pH w jelitach,
- łagodzą symptomy wrzodów żołądka i dwunastnicy,
- osłabiają działanie alergenów,
- zwalczają patogeny i hamują ich rozwój,
- ułatwiają leczenie i profilaktykę zaparć,
- pomagają niwelować wzdęcia,
- pobudzają perystaltykę jelit,
- wspomagają terapię zespołu jelita drażliwego, różnych odmian zapalenia jelit i innych dolegliwości ze strony jelit,
- podwyższają skuteczność leczenia zakażenia Helicobacter pylori,
- zmniejszają objawy nietolerancji laktozy,
- podwyższają komfort życia osób cierpiących na celiakię,
- biorą czynny udział w procesach regeneracji nabłonka jelit,
- przyspieszają eliminację substancji toksycznych z organizmu,
- wspierają leczenie i profilaktykę infekcji pochwy,
- wpływają na poprawę samopoczucia osób zmagających się z lękami i depresją,
- mogą wspomagać leczenie i zapobieganie otyłości,
- zmniejszają ryzyko rozwoju raka jelita grubego.
Reklama
Jak wybrać dobry synbiotyk? Na co zwrócić uwagę?
Dobry synbiotyk to taki, który będzie zawierał w sobie konkretne szczepy probiotyczne oraz odpowiednio skomponowaną i wystarczającą dawkę prebiotyków, które będą idealnym wsparciem dla dobroczynnych mikroorganizmów.
O wartości synbiotyku w pierwszej kolejności będzie świadczyć jakość probiotyku. Na nic zda się bowiem obecność nawet najlepszych substancji prebiotycznych, jeśli w konkretnym preparacie znajdą się nieskuteczne drobnoustroje. W składzie synbiotyku należy zatem szukać szczepów probiotycznych, które mają udowodniony, poparty badaniami naukowymi i stosowną dokumentacją, korzystny wpływ na ludzki organizm.
Ponadto, każdy mikroorganizm probiotyczny musi mieć precyzyjnie zdefiniowany profil działania. Warto przy tym pamiętać, że konkretny dobroczynny szczep charakteryzuje się indywidualnymi właściwościami, których nie należy przypisywać innym drobnoustrojom, nawet tym należącym do tego samego gatunku.
Oznacza to, że poszczególne pożyteczne bakterie czy drożdże mogą np. okazać się doskonałe w leczeniu biegunek infekcyjnych, ale nie sprawdzą się w trakcie antybiotykoterapii.
W celu sprawdzenia skuteczności konkretnego synbiotyku należy zapoznać się z informacjami widniejącymi na etykiecie i w ulotce informacyjnej dołączonej do opakowania. Należy w tym przypadku zwrócić szczególną uwagę na opis dotyczący probiotyków. Bez względu na zakres działania, probiotyczne mikroorganizmy powinny mieć wyszczególnione:
- klasyfikację rodzaju i gatunku szczepu,
- pełną charakterystykę szczepu lub szczepów,
- liczbę żywych kolonii mikroorganizmów (w jednostkach CFU), która powinna być odpowiednio wysoka, najlepiej około 15-20 miliardów,
- dokładne wskazania do stosowania,
- zalecane dawkowanie,
- sposób przechowywania,
- datę ważności.
Warto się również przyjrzeć charakterystycznemu nazewnictwu probiotycznych szczepów, które mają odgórnie ustaloną przynależność taksonomiczną. Oznacza to, że nazwa danego probiotyku powinna składać się z trzech elementów: rodzaju drobnoustroju (np. Lactobacillus), gatunku (np. rhamnosus) i specjalnego oznaczenia literowo-cyfrowego (np. FloraActive 19070-2).
W opisie synbiotyku powinna również zostać wyszczególniona nazwa składnika odżywczego, czyli prebiotyku.
Reklama
Synbiotyki – preparaty oraz naturalne źródła
Synbiotyki można z jednej strony dostarczać do organizmu wraz z pożywieniem, a z drugiej w formie suplementów diety. Chcąc skorzystać z mocy naturalnych synbiotyków można je skomponować samodzielnie i włączyć do codziennego jadłospisu.
Do naturalnych źródeł probiotyków można zaliczyć fermentowane przetwory mleczne, kiszonki, czy napoje probiotyczne. To przede wszystkim jogurty naturalne, kefiry, zsiadłe mleko, maślanka, niepasteryzowane sery, kiszona kapusta, kiszone ogórki, kiszone buraki, kimchi, tofu, miso, natto, mleko sojowe, czy kwas chlebowy.
Z kolei wśród naturalnych produktów prebiotycznych wymienić można owoce i warzywa, ziarna zbóż otręby, czy rośliny strączkowe, takie jak cykoria, szparagi, cebula, czosnek, ziemniaki, banany, miód, owies, pszenica, jęczmień, karczochy, soja, pomidory, czy topinambur.
Synbiotyki w formie suplementów diety można nabyć w aptece. Zazwyczaj są one kompozycją jednego lub kilku szczepów probiotycznych oraz inuliny lub fruktooligosacharydów jako prebiotyku.
Warto sięgać po synbiotyki wieloszczepowe, gdyż będą wykazywały wyższą skuteczność działania. Wybór postaci synbiotyku zależy już tylko od indywidualnych preferencji i wygody stosowania. Dostosowany jest więc zazwyczaj do konkretnych potrzeb, wieku oraz stanu zdrowia. Na rynku dostępne są synbiotyki w płynie, kroplach, w formie kapsułek, proszku do sporządzania zawiesiny, tabletek, czy tabletek do żucia bądź ssania. Dla osób cierpiących na alergie pokarmowe znajdą się również synbiotyki bez glutenu i laktozy.
Reklama
Jakie wybrać synbiotyki dla dzieci?
Pierwszym synbiotykiem z jakim styka się w swoim życiu dziecko jest mleko matki. Wyboru kolejnych najlepiej dokonywać po konsultacji z lekarzem. Synbiotyki dla dzieci najczęściej są zalecane w przypadku problemów z odpornością, w walce z infekcjami, podczas leczenia biegunek, czy w trakcie i po antybiotykoterapii.
Ogólna zasada dobierania synbiotyków dla dzieci i niemowląt jest taka sama, jak w przypadku dorosłych. W pierwszej kolejności należy zdiagnozować problem, aby w kolejnym kroku móc dokonać wyboru skutecznego zestawienia szczepów probiotycznych z substancją prebiotyczną.
Synbiotyki dedykowane najmłodszym mają odpowiednio skomponowany skład ilościowy i jakościowy szczepów probiotycznych oraz dopasowane do wieku dawki substancji odżywczych. Ponadto synbiotyki dla dzieci dostępne są przeważnie w wygodnej do aplikowania postaci, np. w formie kropli, płynu, czy proszku do rozpuszczenia.
