Szczepionka 5w1 – przed czym chroni i czy jest bezpieczna?

Co zawiera szczepionka 5w1?

Szczepionka 5w1 to preparat wysokoskojarzony, stosowany w profilaktyce aż pięciu niebezpiecznych chorób. Podawana jest maluchom w cyklu 4 dawek (trzy podstawowe jedna przypominająca), między drugim a osiemnastym miesiącem życia.

Co zawiera szczepienie 5w1? Przed jakimi schorzeniami zabezpiecza? W jej skład wchodzą:

• Szczepionka skojarzona DTP (Diphtheria, Tetanus, Pertussis), która chroni przed trzema chorobami zakaźnymi, jakimi są:
  • Błonica (inne nazwy: dyfteryt, krup, dławiec) – ciężka infekcja wywoływana przez bakterie maczugowca Corynebacterium diphtheriae. W jej przebiegu dochodzi do martwicy tkanek w miejscach zaatakowanych przez bakterie, a więc m.in. błonach śluzowych gardła, krtani, migdałków podniebiennych czy narządów płciowych. Powstające wówczas naloty, obrzęk oraz powiększenie węzłów chłonnych mogą prowadzić do zawężania, a nawet całkowitego zamknięcia dróg oddechowych. Konsekwencje tego mogą być śmiertelne. Dodatkowo maczugowce wydzielają toksyny uszkadzające narządy wewnętrzne, w tym między innymi mięsień sercowy czy cewki nerkowe.
     
  • Tężec – groźna choroba neurologiczna powodowana przez laseczki Clostridium tetani. Są to bakterie bytujące w kurzu, wodzie oraz organizmach zwierzęcych. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez otwarte skaleczenia na ciele. Toksyny tężca powodują wiele zaburzeń w funkcjonowaniu układu nerwowego. Do typowych objawów choroby należą: ból głowy, bezsenność, uczucie zmęczenia i rozbicia, porażenie mięśni twarzy, szczękościsk. Infekcja trwa kilka dni, ale może powodować dalekosiężne powikłania, w tym zapalenie płuc, krwiaki wewnątrzmięśniowe czy zapalenie mięśnia sercowego. Z tego powodu tężec charakteryzuje się bardzo wysoką śmiertelnością (30-40 zgonów na 100 przypadków).
     
  • Krztusiec – bakteryjna choroba układu oddechowego. Zakażenie rozwija się tygodniami, początkowo powodując kaszel, zapalenie gardła i gorączkę. Z czasem kaszel staje się chroniczny, a jego napady są długotrwałe i wyczerpujące. Infekcja jest szczególnie groźna dla niemowląt, w przypadku których istnieje znaczne ryzyko powikłań takich jak zapalenie płuc, bezdech, drgawki oraz encefalopatia (trwałe uszkodzenie mózgu).
     
• Szczepionka przeciw Polio (Poliomyelitis, nagminne porażenie dziecięce, choroba brudnych rąk, choroba Heinego-Medina), skrótowo określana mianem IPV. Jest to bardzo groźna choroba, którą zakazić się można przez kontakt z brudnymi rzeczami, spożywanie zanieczyszczonego pokarmu oraz drogą kropelkową. Poliowirusy atakują układ nerwowy, powodując niedowład i porażenie mięśni, w tym także układu oddechowego, czego konsekwencją jest zgon. Na Polio zachorować mogą przede wszystkim dzieci do 5 roku życia.
   
• Szczepionka przeciw zakażeniom wywoływanym przez Haemophilus influenzae typu b (Hib). Bakterie te powodują różne schorzenia, zwłaszcza u małych dzieci, zazwyczaj o bardzo ciężkim i gwałtownym charakterze. Należą do nich: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie szpiku kostnego, zapalenie płuc, zapalenie stawów, a także ogólnoustrojowe zakażenia, czyli sepsa. Narażają one dziecko na bezpośrednie ryzyko zgonu. Wśród długofalowych konsekwencji wymienić można między innymi zaburzenia w rozwoju fizycznym i intelektualnym oraz głuchotę.

Reklama

Nazwy szczepionki 5w1

Jak więc widać, preparaty 5w1 stanowią pakiet zabezpieczający dziecko przed niezwykle szerokim spektrum zagrożeń o potencjalnie śmiertelnych konsekwencjach. Dlatego szczepienie przeciw każdej z wyżej wymienionych chorób znajduje się w kalendarzu szczepień obowiązkowych. Należy wiedzieć, że istnieją różne produkty zabezpieczające przed tymi samymi schorzeniami.

Obecnie w Polsce dostępne są dwie szczepionki 5w1. Ich nazwy to:

• Pentaxim;
• Infanrix-IPV+Hib;

Są one produkowane przez różne koncerny farmaceutyczne, ale ich skład jest bardzo zbliżony. Przed zaszczepieniem dziecka można się skonsultować z lekarzem, możliwe jednak, że specjalista pozostawi ten wybór rodzicom.

Zdecydowanie większą wagę ma decyzja, czy w ogóle decydować się na preparat 5w1. Istnieją bowiem inne rodzaje szczepionek, które zapewniają taką samą ochronę, ale w innych konfiguracjach

Reklama

Szczepionka 5w1 czy zwykła?

Podstawowy dylemat, przed którym stoją rodzice, to wybór: szczepionka 5w1 czy zwykła? Preparat 5-walentny jest rozwiązaniem nowoczesnym, wygodnym, ograniczającym niemal do minimum uciążliwości dla rodziców oraz dziecka. 5w1 to zaledwie cztery wkłucia, które pozwalają uzyskać pełną ochronę przeciwko 5 ciężkim schorzeniom.

Dla porównania „zwykła”, standardowa ścieżka zakłada podanie tych samych substancji, ale w trzech odrębnych preparatach, jakim są szczepionki DTP oraz przeciw Polio i Hib. W takim przypadku, pełen cykl do 18 miesiąca życia zakłada aż 11 wkłuć: 4 razy DTP, 4 razy Hib i 3 razy IPV. A pamiętać należy, że oprócz wymienionych schorzeń, dzieci szczepi się też na inne – między innymi odrę, różyczkę i świnkę, czy wirusowe zapalenie wątroby.

Nie przesądzając w tym miejscu definitywnie, jakie szczepionki lepsze skojarzone czy zwykłe, należy podkreślić, że ograniczenie liczby iniekcji wydaje się wskazane ze względu na dobrostan dziecka. Inną zaletą tego typu preparatów jest zawartość bezkomórkowego antygenu krztuśca, który jest lepiej tolerowany przez organizm i wywołuje mniej niepożądanych odczynów. 

Jeśli chodzi o wady szczepionek 5w1, wymienić można w tym kontekście przede wszystkim:

• wysoki koszt zakupu (więcej o cenach w dalszej części artykułu);
• trudność z ustaleniem, który składnik wywołał ewentualny odczyn poszczepienny;

Przeciwnicy szczepień często do tej listy dodają zarzut, jakoby w składzie preparatów 5w1 znajdował się tiomersal, czyli silny środek konserwujący zawierający toksyczną rtęć. Twierdzenia te są jednak całkowicie nieprawdziwe – szczepionki te nie zawierają tej substancji.

Reklama

Szczepionka 5w1 czy 6w1?

Decydując się na preparat wysokoskojarzony, rodzice rozstrzygnąć muszą jeszcze jedną kwestię: szczepienia 5w1 czy 6w1? Oprócz bowiem szczepionki 5-walentnej, jest jeszcze 6-składnikowa.

Preparat ten zawiera te same składniki, co Pentaxim i Infanrix-IPV+Hib, ale też dodatkowy komponent zapewniający ochronę przez wirusowym zapaleniem wątroby (WZW). Decydując się na szczepionkę 6w1, dodatkowo oszczędza się maluchowi 2 wkłucia, które są zaplanowane na 2 i 7 miesiąc życia (pierwsze z nich wykonuje się w ramach tej samej wizyty, w czasie której podaje się 5w1, natomiast drugie wymaga wizyty osobnej).

Pamiętać jednak należy, że niezależnie od wyboru 5w1 czy 6w1, maluchy i tak muszą zostać osobno zaszczepione przeciw WZW już w pierwszej dobie życia (wtedy też otrzymują zabezpieczenie przeciw gruźlicy). Nie ma jednoznacznych wskazań mówiących o tym, która szczepionka jest lepsza. Główną zaletą 6w1 jest dalsze ograniczenie liczby iniekcji, wadą – trudność w ewentualnej diagnostyce związanej z niepożądanymi odczynami, a także jeszcze wyższa cena.

Reklama

Szczepionka 5w1 dla dzieci

Kiedy dokładnie podaje się szczepionki dla dzieci 5w1? Nie ma w tej kwestii żadnej dowolności, kalendarz jest precyzyjnie ustalony przez specjalistów i obowiązuje oficjalnie wszystkie maluchy. I tak:

• 1 dawka – 2 miesiąc życia. W czasie tej samej wizyty niemowlę otrzymuje też obowiązkowe zastrzyki przeciw WZW, a także pneumokokom i rotawirusom. Dodatkowo, na życzenie rodziców, dziecko może zostać zaszczepione przeciwko meningokokom.
   
• 2 dawka – 4 miesiąc życia. Razem z preparatem 5w1, niemowlę dostaje kolejne dawki szczepionek na pneumokoki i rotawirusy oraz – opcjonalnie - meningokoki.
   
• 3 dawka – 5 lub 6 miesiąc życia, w zestawie z preparatem na rotawirusy, ewentualnie też meningokoki.
   
• 4 dawka – między 16 a 18 miesiącem życia. W trakcie wizyty dziecko otrzyma także szczepionkę przeciw ospie wietrznej.

Reklama

Szczepionka 5w1 dla wcześniaków

Co ważne, jest rekomendowana szczepionka 5w1 dla wcześniaków, czyli maluchów, które przyszły na świat przed czasem (między 22 a 37 tygodniem ciąży). Ma to związek z zastosowaniem w ich składzie bezkomórkowego antygenu krztuśca, o którym była mowa wyżej.

Specjaliści przyjęli, że preparat 5-walentny gwarantuje takim niemowlętom większe bezpieczeństwo. Co więcej, należy podkreślić, że szczepionka 5w1 jest refundowana dla wcześniaków, rodzice nie muszą więc za nią płacić (taki przywilej dotyczy wszystkich tego typu preparatów podawanych dzieciom urodzonym znacznie przed czasem).

Oczywiście i w tym przypadku obowiązuje kalendarz, z wymienionymi przedziałami czasowymi, w których należy podawać zaplanowane dawki.

Reklama

Skutki uboczne szczepionki 5w1

Podanie każdej szczepionki może się wiązać z wystąpieniem większych lub mniejszych powikłań, zwanych odczynami. Nie inaczej jest w tym przypadku.

Najczęściej odnotowywane skutki uboczne szczepionki 5w1 to:

• miejscowy obrzęk, zaczerwienienie, bolesność, świąd;
• senność, uczucie znużenia, rozdrażnienie;
• biegunka, wymioty;

Odrębne zagadnienie stanowią ewentualne powikłania długofalowe, przy czym istnieje w tej materii ogromne zróżnicowanie sądów – źródłem niepokoju dla wielu osób są doniesienia na temat możliwości wystąpienia autyzmu po szczepieniu. Czy są one wiarygodne?

Opinie o szczepionce 5w1

Opinie na temat szczepionki 5w1 bardzo często są skorelowane z ogólną postawą wobec szczepień. Niektórzy przedstawiciele tzw. środowisk antyszczepionkowych przekonują, że preparaty te mogą powodować autyzm, a związane to ma być z obecnością wspomnianego tiomersalu.

Większość lekarzy i naukowców odpiera te zarzuty, podkreślając że nie ma podstaw, by przypadki autyzmu u dzieci wiązać akurat z podaniem szczepionki. Zbieżność czasowa ma być przypadkowa – tak czy inaczej choroba ta ujawnia się u dzieci w tym właśnie okresie ich życia.

Skutecznie ten dylemat wydaje się rozstrzygać portal szczepienia.pzh.gov.pl, prowadzony przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Jego specjaliści podają konkretne nazwy preparatów, w których faktycznie niewielkie ilości tiomersalu się znajdują. Nie ma wśród nich szczepionek 5w1 ani 6w1.

Cena szczepionki 5w1

Podstawową zaletą „zwykłych” szczepionek, czyli podawanych osobno preparatów DTP oraz przeciw Polio i Hib, jest darmowy dostęp do nich. Jako opcja podstawowa, są one refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

W przypadku szczepienia 5w1, cena może być czynnikiem odstraszającym mniej zamożnych rodziców. Koszt zakupu jednej dawki waha się, w zależności od apteki, w granicach od 120 do 160 złotych. Oznacza to, że za pełen cykl trzeba zapłacić od 480 do 640 złotych.

Z płatności zwolnieni są jedynie rodzice wcześniaków. W tym miejscu dodać można tylko, że jeszcze droższe jest szczepienie 6w1, gdzie cena jednej dawki wynosi od 160 do nawet 200 złotych.