Szczepionka na krztusiec - ochrona dla dzieci i dorosłych

Czym jest krztusiec i dlaczego warto się szczepić?

Krztusiec to bakteryjna choroba zakaźna wywoływana przez pałeczki Bordetella pertussis. Objawia się silnym, napadowym kaszlem, który może trwać nawet kilka tygodni, a u najmłodszych dzieci prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, drgawki czy uszkodzenie mózgu. Choroba przenosi się drogą kropelkową, co czyni ją łatwo zakaźną, szczególnie wśród osób niezaszczepionych.

Szczepienie na krztusiec to najskuteczniejsza forma profilaktyki. Dzięki niemu można nie tylko chronić siebie, ale także osoby z otoczenia, które są szczególnie narażone na ciężki przebieg choroby, takie jak noworodki, seniorzy czy osoby z osłabionym układem odpornościowym.

Reklama

Rodzaje szczepionek na krztusiec

Na rynku dostępne są dwa główne rodzaje szczepionek na krztusiec:

1. szczepionka acelularna (bezkomórkowa) – zawiera jedynie wybrane fragmenty bakterii, co redukuje ryzyko skutków ubocznych. Jest częściej stosowana u dorosłych i starszych dzieci;
2. szczepionka DTP (błonica, tężec, krztusiec) – pełnokomórkowa szczepionka, która jest stosowana głównie w programach szczepień dziecięcych. Łączy ochronę przed trzema chorobami: błonicą, tężcem i krztuścem.

Reklama

Szczepienie na krztusiec w ciąży

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), krztusiec jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt poniżej 6. miesiąca życia, a w krajach o wysokim poziomie szczepień liczba przypadków krztuśca w tej grupie wiekowej jest znacznie mniejsza, co bezpośrednio wiąże się z programem szczepień kobiet w ciąży.

Szczepienie na krztusiec w ciąży jest szczególnie zalecane, ponieważ zapewnia ochronę dziecku w pierwszych miesiącach życia, zanim samo będzie mogło zostać zaszczepione. Optymalny czas na wykonanie szczepienia to okres między 27. a 36. tygodniem ciąży, aby przeciwciała zostały przekazane dziecku przez łożysko.

Noworodki są szczególnie narażone na krztusiec, a ich układ immunologiczny nie jest wystarczająco rozwinięty, aby zwalczyć infekcję. Szczepienie matki podczas ciąży pozwala na przekazanie przeciwciał dziecku, które chronią je w pierwszych miesiącach życia, do czasu, aż może samodzielnie przyjąć pierwsze dawki szczepionki.

Reklama

Bezpieczeństwo szczepienia na krztusiec w ciąży

Badania potwierdzają, że szczepionka przeciw krztuścowi jest bezpieczna dla kobiet w ciąży, a jej korzyści znacznie przewyższają potencjalne ryzyko. Jest to szczególnie ważne, ponieważ szczepienie w trzecim trymestrze zapewnia ochronę nie tylko matce, ale i noworodkowi, który po urodzeniu jeszcze nie jest w stanie samodzielnie przyjąć szczepionki.

Według badań opublikowanych przez Centers for Disease Control and Prevention (CDC), szczepienie przeciwko krztuścowi w czasie ciąży, zwykle podawane jako część szczepionki Tdap (błonica, tężec, krztusiec), nie wiąże się z podwyższonym ryzykiem dla matki ani dziecka. Szczepionka jest rekomendowana między 27. a 36. tygodniem ciąży, aby zmaksymalizować przekazywanie przeciwciał do płodu.

W badaniach epidemiologicznych przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii potwierdzono, że szczepionka Tdap nie zwiększa ryzyka poważnych komplikacji ciąży, takich jak poronienie, przedwczesny poród czy niska masa urodzeniowa noworodka.

W badaniu opublikowanym przez The American Journal of Obstetrics & Gynecology analizowano setki tysięcy przypadków, a wyniki wskazały brak statystycznie istotnych różnic w tych aspektach między kobietami zaszczepionymi a nieszczepionymi.

Reklama

Szczepienie na krztusiec u dzieci i dorosłych

Dzieci są szczepione na krztusiec w ramach programu szczepień obowiązkowych.

Zobacz w tabeli, kiedy powinny zaszczepić się osoby szczególnie narażone na chorobę i jej możliwe powikłania.

Reklama

Koszt szczepionki na krztusiec

Koszt szczepionki na krztusiec może się różnić w zależności od rodzaju preparatu oraz grupy pacjentów, która ma być zaszczepiona.

Najczęściej stosowane preparaty to szczepionki skojarzone, które oprócz krztuśca chronią także przed błonicą i tężcem (Tdap) oraz czasami przed poliomyelitis (Tdap-IPV). Koszt jednej dawki szczepionki może wynosić od 100 do 200 złotych, w zależności od wybranego preparatu.

• Cena szczepionki Tdap (błonica, tężec, krztusiec) waha się między 100 a 150 zł.
• Cena szczepionki Tdap-IPV (błonica, tężec, krztusiec, poliomyelitis) wynosi zazwyczaj około 150-200 zł za dawkę.

W Polsce, szczepienie na krztusiec jest obowiązkowe dla dzieci w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO) i jest w pełni refundowane dla tej grupy. Szczepionki w tym przypadku są darmowe i podawane według harmonogramu szczepień.

Jeśli chodzi o dorosłych, szczepienie nie jest obowiązkowe, ale zalecane, zwłaszcza wśród osób mających kontakt z noworodkami, pracowników ochrony zdrowia czy kobiet w ciąży. W większości przypadków szczepionka nie jest refundowana dla dorosłych i pacjent musi ponieść pełny koszt szczepienia.

Kobiety w ciąży mogą liczyć na refundację szczepienia w określonych przypadkach, np. gdy istnieje ryzyko narażenia noworodka na krztusiec. Warto skonsultować się z lekarzem, aby upewnić się, czy można skorzystać z refundacji lub zniżek.

Reklama

Skuteczność szczepionki na krztusiec

Według badań, skuteczność szczepionki skojarzonej Tdap po pełnym cyklu podstawowych dawek u dzieci wynosi ponad 80-90%, co znacząco obniża ryzyko zakażenia. Niemniej jednak, odporność zmniejsza się po kilku latach, dlatego dawki przypominające są kluczowe, szczególnie dla dorosłych i osób narażonych na kontakt z małymi dziećmi.

Dzieci zaszczepione na krztusiec mogą sporadycznie zachorować, ale to rzadkość. W przypadkach, gdy dochodzi do infekcji po szczepieniu, objawy choroby są mniej nasilone i często ograniczają się do przedłużającego się kaszlu, bez poważniejszych komplikacji, takich jak zapalenie płuc czy uszkodzenie układu oddechowego, co jest bardziej typowe dla niezaszczepionych dzieci.

Badania wskazują, że osoby zaszczepione, które mimo to zachorują, przyczyniają się również do ograniczenia rozprzestrzeniania się choroby, ponieważ ich przebieg zakażenia jest krótszy, a ilość wydalanej bakterii jest mniejsza niż w przypadku osób nieszczepionych. Dzięki temu szczepionka ma ogromne znaczenie nie tylko dla ochrony jednostki, ale i całej populacji, zwłaszcza noworodków, które nie mogą jeszcze samodzielnie przyjmować szczepionek.

Przeciwwskazania do szczepienia na krztusiec

Do przeciwwskazań do szczepienia należą:

• ostra infekcja,
• wysoka gorączka
• reakcja alergiczna na poprzednie szczepienie
• zaburzenia neurologiczne takie jak napady drgawek, encefalopatia czy zespół Guillain-Barré
• ciężkie powikłania po wcześniejszych szczepieniach

Dodatkowo, warto pamiętać, że każde szczepienie, w tym szczepionka na błonicę, tężec i krztusiec, ma swoje szczególne przeciwwskazania, które lekarz ocenia indywidualnie.

Najczęstsze pytania dotyczące szczepienia na krztusiec

1. Czy dziecko zaszczepione na krztusiec może zachorować?
   Tak, dziecko może sporadycznie zachorować, jednak przebieg choroby jest zazwyczaj łagodniejszy, a ryzyko powikłań znacznie mniejsze niż u dzieci nieszczepionych.
    
2. Jak długo działa szczepionka na krztusiec?
   Odporność po szczepieniu utrzymuje się przez kilka lat, ale może osłabnąć z czasem. Dlatego zaleca się dawki przypominające co 10 lat u dorosłych.
    
3. Czy szczepienie na krztusiec jest obowiązkowe?
   W Polsce szczepienie przeciwko krztuścowi jest obowiązkowe dla dzieci. Dorośli, szczególnie osoby pracujące w służbie zdrowia lub mające kontakt z małymi dziećmi, powinni szczepić się regularnie.
    
4. Czy można się szczepić, jeśli jestem przeziębiony?
   Jeśli występuje łagodna infekcja bez gorączki, szczepienie można wykonać. W przypadku ostrej infekcji lub gorączki, szczepienie należy odłożyć na późniejszy czas.
    
5. Czy szczepienie przeciwko krztuścowi chroni całkowicie przed chorobą?
   Całkowicie nie chroni przed zakażeniem. U osób zaszczepionych przebieg choroby jest jednak znacznie łagodniejszy i krótszy.
    
6. Czy można szczepić osoby starsze na krztusiec?
   Tak, osoby starsze, zwłaszcza te mające kontakt z niemowlętami, powinny się szczepić, aby zminimalizować ryzyko przeniesienia krztuśca na noworodki, które są najbardziej narażone na powikłania.
    
7. Jakie są najczęstsze skutki uboczne po szczepieniu na krztusiec?
   Najczęstsze to: ból, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wkłucia. Inne możliwe reakcje to gorączka, zmęczenie i bóle mięśniowe, które zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni.
    
8. Czy szczepionka na krztusiec jest refundowana?
   Tak, w Polsce szczepionka przeciwko krztuścowi jest refundowane w ramach obowiązkowego programu szczepień dla dzieci. U dorosłych, szczepienie może nie być objęte refundacją, ale dla kobiet w ciąży jest często dostępne bezpłatnie w ramach profilaktyki.