Test ELISA jest podstawowym testem klinicznym, często wykorzystywanym w diagnozowaniu chorób. Wynaleziony w latach 60 ubiegłego wieku przez dwie niezależne grupy naukowców z Holandii i Szwecji jest do dziś uznawany za szybki i bardzo czuły test, który nie naraża pacjenta na kontakt ze szkodliwymi czynnikami.
Zastosowanie testu ELISA
Ale test immunoenzymatyczny ELISA jest wykorzystywany nie tylko w medycynie, doskonale sprawdza się również w przemyśle spożywczym do wykrywania w produktach alergenów (informacja o ich występowaniu musi się znajdować na każdym opakowaniu produktu żywnościowego).
Test pozwala wychwycić nawet śladowe ilości orzeszków ziemnych, migdałów czy jajek. Test ELISA używany jest również w rolnictwie i toksykologii.
Reklama
Na czym polega test ELISA?
Test ELISA wykorzystuje enzymy do wykrycia reakcji antygenów ze swoistymi przeciwciałami. Początkowo przeciwciała wykrywano jedynie w surowicy krwi, teraz można wykryć je w dowolnej próbce, np. w kale.
Do testu wykorzystuje się specjalne płytki wykonane z polisterenu lub pleksiglasu, w których znajdują się wgłębienia (8 rzędów i 12 kolumn). W każdym dołku zwanym studzienką umieszcza się próbkę. Płytkę opłaszcza się danym antygenem lub przeciwciałem.
Pod wpływem reakcji, jaka zachodzi między antygenem i przeciwciałem dochodzi do zmiany barwy roztworu, która jest mierzona i porównywalna z próbkami kontrolnymi. Na podstawie pomiaru można stwierdzić jaka jest zawartość białka w badanym materiale.
Reklama
Co wykrywa test ELISA?
Testy ELISA ma bardzo szerokie zastosowanie. Ze względu na swoje zalety (jest tani, szybki i bardzo wrażliwy) jest wykorzystywany w diagnostyce wielu schorzeń, przede wszystkim o podłożu wirusowym i bakteryjnym. Test ELISA jest pomocny w wykrywaniu zakażeń wywołanych m.in.:
- wirusem HIV,
- wirusem zapalenia wątroby typu B i C,
- niektórymi wirusami grypy,
- rotawiorusami,
- bakterią Helicobacter pylori,
- bakterią krętka wywołującego kiłę,
- salmonellą,
- bakterią Yersinia,
- toksynami cholery,
- toksynami enteropatogennych szczepów E. coli,
- gronkowcem złocistym.
Test ELISA wykorzystywany jest również przy rozpoznawaniu chorób o podłożu autoimmunologicznym, np. przy reumatoidalnym zapaleniu stawów, czy niektórych nowotworach. Dzięki temu testowi możliwe jest wykrywanie przeciwciał na drożdżaki, amebozy, malarię i toksoplazmozę.
Reklama
Test ELISA i wykrywanie boreliozy
Test ELISA jest jednym z najstarszych sposobów diagnozowania boreliozy, choroby, na którą zapada coraz więcej pacjentów. Szacuje się, że rocznie lekarze diagnozują 9-10 nowych przypadków na 100 tys. mieszkańców. Choroba przenoszona jest przez kleszcze, które swoją największą aktywność mają między majem a wrześniem.
Nieleczona borelioza może prowadzić do chorób stawów, serca, układu nerwowego, zapalenia mózgu i opon mózgowych, dlatego każde ugryzienie przez kleszcza powinno być zbadane.
Reklama
Diagnostyka boreliozy
W diagnostyce oprócz wywiadu klinicznego wykorzystuje się także badania laboratoryjne. Podstawowa diagnostyka polega najczęściej na pobraniu krwi żylnej (czasem płynu mózgowo-rdzeniowego) i poddaniu próbki testowi, który ma wychwycić specyficzne przeciwciała przeciwko krętkowi Borrelia.
W trakcie testu ELISA oznacza się swoiste przeciwciała IgM (świadczą o aktywnym zakażeniu) i IgG (świadczy o przebytym zakażeniu). Gdy wynik jest dodatni albo są do niego jakieś wątpliwości, wykonuje się test metodą Western-Blot.
Reklama
Interpretacja wyników testu ELISA na boreliozę
Trzeba jednak pamiętać, że nie ma testów, które dają 100 procentową pewność wyników. Może się zdarzyć, że test zostanie wykonany zbyt wcześnie (do 4 tygodnia od zakażenia) i wtedy uzyskamy wynik fałszywie ujemny, bo przeciwciała IgM mogą się jeszcze nie pojawić.
Test ELISA w przypadku boreliozy ma wysoką czułość, ale niską swoistość, co oznacza, że wynik wymaga potwierdzenia testem Western blot. Test ELISA potrafi wykazać inne zakażenia i pojawia się wtedy reakcja krzyżowa.
Reklama
Skuteczność testu ELISA przy boreliozie
Test ELISA nie da prawidłowego wyniku, jeśli pacjent ma postać aktywnej boreliozy bez przeciwciał.
Dodatkowa trudność w diagnozowaniu boreliozy za pomocą testu ELISA polega na tym, że krętek, który wywołuje tę chorobę, zbudowany jest częściowo z elementów, które są charakterystyczne tylko dla krętka boleriozy, ale częściowo z elementów nieswoistych, które występują także w innych bakteriach i wirusach.
Tymczasem w teście ELISA badana jest cała bakteria ze swoistymi i nieswoistymi częściami.
Zastosowanie testu ELISA przy wykryciu lamblii
Test ELISA jest pomocny w diagnozowaniu chorób pasożytniczych, czyli np. lambiozy. Kał pacjenta poddaje się testowi ELISA, który jest bardziej pomocy w tym przypadku niż badania mikroskopowe, wymagające pobierania próbek do badań przez kilkanaście dni (cysty nie są wydalane przez człowieka codziennie, tylko okresowo).
Test ELISA już za pierwszym razem pozwala wykryć w kale antygeny pasożyta.
Lambia jelitowa kolonizuje najczęściej jelito cienkie, drogi żółciowe i dwunastnicę. Wiciowiec ten dostaje się organizmu zazwyczaj drogą pokarmową, najczęściej wraz z wodą skażoną ludzkim kałem z cystami lambii.
Ile kosztuje test ELISA?
Jedną z zalet testu ELISA jest jej stosunkowo niski koszt. Test wykorzystywany w diagnostyce boreliozy kosztuje ok. 45-60 zł, jeśli nie mamy skierowania od lekarza (cena zależy od tego, czy bada się wspólnie przeciwciała IgM i IgG, czy tylko oddzielnie). Ze skierowaniem od lekarza test jest bezpłatny i refundowany przez NFZ.
Wyniki takiego badania pacjent otrzymuje w ciągu 2-7 dni roboczych, w zależności od laboratorium, w którym wykonano badanie.
W przypadku wykrywania lamblii w kale, test ELISA kosztuje ok. 20-30 zł.
