Testy na psychopatę
Psychopata jest pojęciem, które silnie zakorzeniło się zarówno w języku naukowym, jak też potocznym, znaczeniowo oscylując wokół zaburzeń występujących w medycznych klasyfikacjach jako osobowość dyssocjalna (ICD-10) lub antyspołeczna (DSM). Warto mieć jednak świadomość, że mimo wielokrotnych postulatów wysuwanych w tej kwestii przez znaczną część autorytetów medycznych, zaburzenie znane jako psychopatia wciąż nie funkcjonuje w kategoriach odrębnej jednostki.
Mianem psychopaty najczęściej określamy osobę, która wykazuje:
- brak szacunku dla norm społecznych oraz szeroko rozumianych praw innych ludzi,
- brak empatii, zrozumienia, współczucia,
- skłonność do kłamstwa i manipulacji,
- impulsywność, agresywność,
- brak odpowiedzialności,
- nietrwałość relacji międzyludzkich, czysto przedmiotowe, utylitarne traktowanie otoczenia,
- zdolność do czynów zabronionych, karalnych, przestępczych.
Szacuje się, że tego typu osobowość ma 2-3 procent populacji. Jak ich rozpoznać? Jak diagnozować? Psychiatria dysponuje stosunkowo precyzyjnymi narzędziami - są to różnego typu skale określające natężenie określonych cech. „Testy na psychopatę” spotykane są też w postaci popularnonaukowej, poradnikowej, czy wręcz tabloidowej – w przestrzeni internetowej jest ich bardzo dużo, aczkolwiek nie mają one większej wartości diagnostycznej. Osobę skłonną do patologicznego kłamstwa określa
Reklama
Profesjonalny test na psychopatę TriPM
Jednym z częściej stosowanych profesjonalnych testów na psychopatę jest psychiatryczna skala TriPM (Triarchiczna miara psychopatii). Określa ona natężenie postaw i zachowań konstytuujących trzy filary osobowości psychopatycznej, odrębne, lecz częściowo się na siebie nakładające.
- Zuchwałość, rozumiana jako wypadkowa dominacji społecznej, braku lęku oraz niskiej podatności na stres;
- Bezduszność - brak empatii, nieczułość, skłonność do wykorzystywania innych ludzi, a także do okrucieństwa oraz poszukiwania wrażeń;
- Rozhamowanie, którego cechami charakterystycznymi są impulsywność, nieodpowiedzialność i wrogość.
Tego typu test na psychopatę składa się z 58 lub 41 twierdzeń, do których należy się ustosunkować, zgadzając się z nimi, lub nie. Każde z nich ma przy tym określoną wartość – jedne są bardziej, inne mniej istotne dla ostatecznego wyniku.
Reklama
Jakie pytania zawiera test na psychopatę TriPM?
Wśród twierdzeń, które zawiera test na psychopatę TriPM, wymienić można takie, jak między innymi:
- Zdarzyło mi się kogoś okraść
- Miałem problemy w pracy, ponieważ byłem nieodpowiedzialny
- Zdarzyło mi się oszukać ludzi, by wyciągnąć od nich pieniądze
- Wpadam w kłopoty, bo nie zastanawiam się nad konsekwencjami swoich działań
- Inni mówili mi, że są zaniepokojeni moim brakiem samokontroli
- Jestem urodzonym przywódcą
- Potrafię przekonać ludzi, by zrobili to, czego od nich oczekuję
- Mam talent do wywierania wpływu na ludzi
- Nawet jeśli nie jestem przygotowany, dobrze radzę sobie w nowych sytuacjach
- Łatwo dochodzę do siebie po wydarzeniach, które mogłyby załamać innych
- Nie obchodzi mnie za bardzo, czy to, co robię, rani innych
- Nie mam zbyt wiele współczucia dla ludzi
- Nie przejmuję się, gdy komu w moim otoczeniu dzieje się krzywda
- Widok cierpiącej osoby nie robi na mnie wrażenia
- Nie widzę powodu, by martwić się, czy moje postępowanie rani kogoś innego
Reklama
Test na psychopatę PCL-R
Innego rodzaju testem na psychopatę jest Zrewidowana Skala Obserwacyjna Skłonności Psychopatycznych (Psychopathy Checklist Revised, w skrócie PCL-R)., pierwotnie opracowana przez Roberta Hare, a później nieco zmodyfikowana. Wypełniający kwestionariusz pacjent musi się ustosunkować do 20 twierdzeń, odnosząc je do siebie w skali od 2 do 0 (zgadza się idealnie, trochę się zgadza, w ogóle się nie zgadza):
- Jesteś wygadany, masz powierzchowny urok
- Masz nadzwyczaj wysokie mniemanie o sobie
- Potrzebujesz permanentnej stymulacji
- Jesteś patologicznym kłamcą
- Jesteś przebiegłym manipulatorem
- Nie odczuwasz poczucia winy i nie masz wyrzutów sumienia
- Masz płytką wrażliwość emocjonalną
- Jesteś bezduszny, pozbawiony empatii
- Prowadzisz pasożytniczy tryb życia
- Kiepsko panujesz nad swoim zachowaniem
- Jesteś rozwiązły seksualnie
- W młodości sprawiałeś problemy wychowawcze
- Nie masz realistycznych długoterminowych celów
- Jesteś nad wyraz impulsywny
- Jesteś nieodpowiedzialny
- Nie umiesz brać odpowiedzialności za swoje czyny
- Masz za sobą krótkie małżeństwa
- Masz na koncie młodzieńcze wykroczenia
- Naruszyłbyś warunki zwolnienia warunkowego z więzienia
- Jesteś kryminalnie wszechstronny - żadne przestępstwo nie byłoby Ci obce
Reklama
Jak rozpoznać psychopatę?
O ile w praktyce klinicznej lekarz może się posługiwać testami i innymi tego typu narzędziami, o tyle w codziennym funkcjonowaniu nie mamy takich możliwości. Mimo wszystko wyłapanie osoby o skłonnościach psychopatycznych jest względnie proste, pod warunkiem, że znamy ją nieco dłużej. Jak rozpoznać psychopatę? W modelowym ujęciu jest to człowiek, który w pierwszej chwili ujmuje otoczenie elokwencją, towarzyskością, pewnością siebie. W potocznych opisach, często przywoływane jest określenie „uroczy”.
Z czasem odkrywamy jednak jego mroczną stronę, zauważając, że swego rodzaju czar rzucany na otoczenie ma charakter użytkowy i służy głównie pozyskaniu sobie zwolenników, jest też manifestacją niczym nie zmąconej pewności siebie. Coraz częściej zauważamy, że psychopata nie ma „ludzkich uczuć”. Krzywdzi nie odczuwając z tego powodu dyskomfortu, kłamie, oszukuje, nie słucha, nie rozumie, nie współodczuwa, wykorzystuje ludzi do swoich celów, nie traktując ich podmiotowo. Może być agresywny. Lekceważy normy społeczne. Zdecydowanie częściej, niż u ogółu populacji, występuje u niego akceptacja dla zachowań przestępczych, w tym możliwości odebrania życia drugiemu człowiekowi.
