Czym jest torbiel endometrialna?
Jedną z patologicznych zmian, jakie diagnozuje się u kobiet w obrębie przydatków, jest torbiel endometrialna.
Co to takiego? Otóż jest to rodzaj cysty, która pojawia się w przebiegu endometriozy - choroby polegającej na nieprawidłowym rozroście endometrium - błony śluzowej wyściełającej wewnętrzne ściany macicy.
Na skutek rozrostu endometrium przedostaje się na inne, sąsiadujące z macicą narządy układu rodnego - głównie jajniki i jajowody. Torbiel endometrialna nazywana też bywa czekoladową, ze względu na swój wygląd, a dokładniej - kolor wypełniającej ją treści. Treść ta składa się ze złuszczonej tkanki endometrialnej oraz krwi, jednak nie należy mylić jej z torbielą krwotoczną, powstającą w momencie około-owulacyjnym.
Cysta czekoladowa może być zlokalizowana w obrębie jajnika prawego lub lewego, może też być jedno- lub dwukomorowa. W ustanowionej przez WHO Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 torbiel endometrialna nie jest wyodrębniona, zalicza się ją więc do punktu N83.2 - inne i nieokreślone torbiele jajnikowe. W nowszej wersji Klasyfikacji, czyli ICD-11, torbiel endometrialna jajnika oznaczona została symbolem GA10.B5 (jako element głębokiej endometrioza jajników).
Reklama
Przyczyny torbieli czekoladowej
Czy torbiel endometrialna zawsze oznacza endometriozę? Cysty czekoladowe zawsze towarzyszą tej jednostce chorobowej. Bez niewłaściwego rozrostu endometrium tkanka ta nie byłaby obecna w obrębie przydatków, a pozostawałaby jedynie na wewnętrznych ścianach macicy.
Przyczyną torbieli czekoladowej jest zatem postępująca endometrioza, a im choroba bardziej zaawansowana, tym większe ryzyko powstawania tego rodzaju zmian. Istnieje teoria, że cysta taka tworzy się właśnie na jajniku ze względu na chropowatą powierzchnię tego narządu. Krew i łuszczące się fragmenty tkanki z łatwością przylegają do przydatków, tworząc na nich torbielowatą zmianę.
Wśród teorii opisujących przyczyny rozwijania się endometriozy, a więc i torbieli czekoladowej jajnika, znajdują się:
- teoria regurgitacji. Mówi o tym, że złuszczona tkanka przemieszcza się w inne rejony wraz z krwią menstruacyjną;
- teoria metaplazji. Mówi o tym, że komórki tkanki endometrialnej na jajnikach są nieprawidłowością pozostającą z czasów życia płodowego;
- teoria transplantacji. Zakłada, że tkanka endometrium przedostaje się w inne rejony poprzez naczynia krwionośne i limfatyczne.
Reklama
Objawy torbieli endometrialnej. Czy boli?
Wiele zmian w obrębie układu rozrodczego rozwija się bezobjawowo, co skutkuje ich późnym wykrywaniem. Czy torbiel endometrialna się do nich zalicza, czy przeciwnie - boli i daje inne objawy? Otóż warto wiedzieć, że ten rodzaj cyst na jajniku często powoduje dość silne dolegliwości bólowe w dolnej części brzucha.
Mogą one nasilać się jeszcze przed okresem lub w trakcie jego trwania, szczególnie na początku. Inne możliwe objawy torbieli czekoladowej to:
- bardziej obfite miesiączki - krwawienie może być bardziej intensywne lub trwać dłużej niż przed rozwojem torbieli,
- ból lub dyskomfort podczas współżycia.
Warto pamiętać, że objawy mogą występować z różnym natężeniem, co zależy choćby od wielkości cysty i indywidualnych predyspozycji organizmu.
Nigdy zatem nie wolno ich lekceważyć, a w przypadku wystąpienia symptomów należy niezwłocznie zgłosić się do ginekologa.
Reklama
USG a torbiel endometrialna. Na czym polega diagnostyka?
Różne zmiany zlokalizowane w obrębie jajników wykrywane są najczęściej podczas obrazowego badania USG. Torbiel endometrialna również uwidacznia się podczas ultrasonografii, jako struktura hiperchogeniczna.
Samo USG jednak nie daje 100-procentowej pewności, że zmiana to konkretnie torbiel czekoladowa, ponieważ daje ona podobny obraz, jak inne rodzaje torbieli wypełnionych płynną lub galaretowatą treścią.
Dokładniejszym i bardziej miarodajnym badaniem obrazowym jest rezonans magnetyczny miednicy mniejszej, za pomocą którego diagnozuje się endometriozę i nawet niewielkie zmiany różnego typu.
Duże torbiele endometrialne (których średnica przekracza 5 cm) wyczuwalne są podczas zwykłego badania ginekologicznego, jednak mogą one zostać pomylone z guzami, polipami czy też torbielami innego typu. Badaniem dającym najbardziej wiarygodne wyniki, jest oczywiście histopatologia. Wycinek do niej pobiera się zwykle za pomocą badania laparoskopowego.
Ginekolodzy przy podejrzeniu cysty czekoladowej często zlecają pacjentkom określenie markerów przydatków CA-125. Warto jednak pamiętać, że wysoki wynik tego badania świadczyć może nie tylko o torbieli, lecz także innych schorzeniach, w tym - nowotworów.
Reklama
Czy torbiel endometrialna może się wchłonąć?
Endometrioza to choroba, która zawsze wymaga specjalistycznego leczenia. Nie przechodzi sama, a odwlekanie terapii prowadzi jedynie do pogłębienia problemu.
Czy jednak torbiel endometrialna może się sama wchłonąć? Zwykłe torbiele niekiedy mogą zmniejszyć się lub samoistnie zniknąć. Niestety nie zdarza się jednak, by cysta czekoladowa samoistnie zniknęła.
Po zdiagnozowaniu zmiany należy zatem postępować zgodnie z zaleceniami lekarza, by nie dopuścić do niekontrolowanego wzrostu torbieli, w efekcie grożącego jej pęknięciem.
Pęknięcie ścian torbieli endometrialnej powoduje wylanie się jej treści do jamy otrzewnej, co może przyczynić się do powstania ostrego stanu zapalnego, a nawet sepsy i jest stanem zagrożenia życia. Aby uniknąć powikłań, należy odpowiednio wcześnie rozpocząć leczenie zalecane przez ginekologa.
Reklama
Leczenie torbieli endometrialnej
Skoro torbiel endometrialna nie może zniknąć samoistnie, to czy zawsze trzeba ją usuwać? Odpowiedź właściwie jest twierdząca, ponieważ chirurgiczne leczenie cysty czekoladowej jest jedynym skutecznym sposobem, by się jej pozbyć.
Najczęściej stosowaną metodą jest zabieg laparoskopowy. Polega ona na wykonaniu niewielkich nacięć w powłokach skórnych (znacznie mniejszych, niż przy tradycyjnej operacji) i wprowadzeniu przez nie laparoskopu oraz narzędzi do wycięcia zmiany - np. laseru.
Laparoskopia jest metodą znacznie mniej inwazyjną niż tzw. otwieranie brzucha, a pacjentka znacznie szybciej odzyskuje po niej pełną sprawność. Krótszy proces rekonwalescencji to także mniejszy ból i szybszy powrót do codziennych aktywności.
Głównie od wieku pacjentki i stopnia zaawansowania zmian zależy, czy cysta zostaje usunięta wraz z przydatkiem, czy tylko jest z niego wyłuskana. Usunięcie zmiany z całym jajnikiem stosuje się wyłącznie, gdy inne metody leczenia zawodzą. Niekiedy oprócz zabiegowego leczenia torbieli endometrialnej lekarz zaleca pacjentce farmakoterapię.
Leki hormonalne, działające ogólnoustrojowo mają za zadanie hamować nieprawidłowy rozrost endometrium. Nie ma żadnych naukowych dowodów na to, by na torbiel czekoladową na jajniku działało leczenie naturalne (np. ziołami). Niektóre zioła mają pozytywny wpływ na pracę układu rozrodczego, jednak nie są one w stanie spowodować zniknięcie cysty endometrialnej.
Reklama
Czym grozi nieleczona torbiel endometrialna?
Wiele pacjentek po zdiagnozowaniu jakichkolwiek zmian patologicznych zadaje pytanie, czy to nowotwór. Torbiel endometrialna to nie rak. Zalicza się ją do zmian łagodnych, czyli niezłośliwych. Nie ma ona także zdolności do przerzucania się na inne narządy. Na pytanie, czy jest groźna, trudno jednak udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Sama endometrioza, jeśli nie jest właściwie leczona, zwiększa ryzyko rozwoju choroby nowotworowej w obrębie układu rodnego, dlatego diagnozy nie wolno lekceważyć.
Rokowania zależą zatem w dużym stopniu od momentu postawienia diagnozy. Im szybciej wykryta cysta i podjęte leczenie, tym większe szanse na uniknięcie groźnych powikłań. Jak już zostało wspomniane - nieleczona torbiel endometrialna może rosnąć, a w końcu pęknąć, co jest niebezpieczne nie tylko dla zdrowia, ale niekiedy też życia kobiety.
Torbiel endometrialna a ciąża
Endometrioza i towarzysząca jej torbiel endometrialna jajnika to jedne z częstych czynników utrudniających kobietom zajście w ciążę. Wiąże się to z obecnością tkanki w nietypowych dla niej miejscach, a także powodowanym przez nią brakiem drożności.
Rozrost endometrium powoduje często zaburzenia owulacji i niedrożność jajowodów, co uniemożliwia transport zapłodnionej komórki jajowej i jej zagnieżdżenie w macicy. Jeśli zapłodnienie utrudnia jedynie obecność cysty, jej usunięcie może skutecznie przywrócić zdolności prokreacyjne, często jednak problemem pozostają wszystkie fragmenty tkanki zlokalizowanej niewłaściwie. Jeśli torbiel jajnika zostanie wykryta w ciąży już istniejącej, o postępowaniu powinien zawsze zdecydować lekarz prowadzący.
Z leczeniem chirurgicznym często czeka się do narodzin, by zminimalizować niebezpieczeństwo dla rozwijającego się płodu.
