Trądzik młodzieńczy – jak leczyć domowymi sposobami i farmakologicznie?

Jak wygląda trądzik młodzieńczy?

Co to jest trądzik młodzieńczy (łąc. Acne juvenilis)? Pod pojęciem tym kryje się najbardziej typowa z odmian trądziku pospolitego (Acne vulgaris), charakterystyczna dla osób w wieku dojrzewania, zwłaszcza nastoletnich chłopców. Jest to schorzenie dermatologiczne o zróżnicowanej etiologii, patogenezie oraz przebiegu. 

Co powoduje trądzik młodzieńczy? Najczęstsze przyczyny to:

• zmiany hormonalne, które przechodzi organizm w okresie adolescencji, zwłaszcza w odniesieniu do poziomu hormonów płciowych: testosteronu, progesteronu, estrogenów;
• predyspozycje genetyczne – prawdopodobieństwo wystąpienia jest szczególnie duże u nastolatków, których matki zmagały się z trądzikiem w młodości (aczkolwiek podkreślić należy, że jak dotąd nie udało się zidentyfikować genu odpowiedzialnego za występowanie tej zależności). 

Bezpośredni mechanizm występowania zmian trądzikowych związany jest z takimi czynnikami, jak:

• przyspieszone rogowacenie komórek naskórka;
• nadmierna aktywność gruczołów łojowych;
• stan zapalny mieszków włosowych;
• namnażanie się gram dodatnich bakterii Propionibacterium acnes;

Jak wygląda trądzik młodzieńczy? Jego objawy są zróżnicowane w zależności od postaci, którą przyjmuje schorzenie. 

• Trądzik zaskórnikowy objawia się pod postacią wągrów, czyli niewielkich (1-3 mm), nieznacznie wypukłych wykwitów. Zaskórniki mogą być otwarte (są wówczas niemal czarne) lub otwarte (przezroczyste, niewidoczne). Dodatkowym symptomem jest bardzo silny łojotok.
• Postać krostkowa charakteryzuje się występowaniem zaczerwienionych guzków, które z czasem przekształcają się w duże krosty wypełnione ropną treścią. Skóra wokół jest silnie zarumieniona, co jest konsekwencją zaawansowanego stanu zapalnego.
• Odmiana grudkowo-krostkowa to nie tylko ropne krosty, ale też twarde, zbite gule. Wypełnione są szczelnie zbierającym się i nie znajdującym ujścia łojem. Z zewnątrz są one czerwone.

Reklama

Gdzie występuje trądzik młodzieńczy?

Trądzik młodzieńczy najczęściej pojawia się na twarzy, dekolcie, plecach. Są to miejsca, w których występuje największa ilość gruczołów łojowych i największa jest ich aktywność – tym bardziej, jeśli zostaną nadmiernie pobudzone wskutek zmian hormonalnych.

Trądzik młodzieńczy na czole, a także nosie i brodzie (a więc w obrębie tzw. strefy T) bardzo często ma charakter zaskórnikowy i wiąże się z ponadnormatywnym wytwarzaniem sebum w tych właśnie miejscach. Problem z przetłuszczającą się strefą T jest uciążliwy nawet dla osób zdrowych, lecz posiadających cerę tłustą, tym bardziej więc jest ona podatna na występowanie nieestetycznych wykwitów w przypadku choroby, jaką jest trądzik.

Choroba w postaci krostkowej obejmuje przede wszystkim twarz, a zwłaszcza policzki, zmiany mogą pojawić się też na brodzie i dekolcie. Są to miejsca bardzo wrażliwe, narażone na rozwój typowych dla tej odmiany stanów zapalnych oraz nadkażeń ze strony bakterii Propionibacterium acnes.

Jeśli natomiast oprócz twarzy pojawia się trądzik młodzieńczy na plecach, niekiedy też ramionach i klatce piersiowej, zazwyczaj przyjmuje on postać grudkowo-krostkową. Skóra na plecach jest bardzo gruba i zawiera liczne ujścia gruczołów łojowych, stąd skłonność do powstawania wypełnionych sebum narośli. Tym bardziej, że kanaliki dodatkowo zatykać może pot, intensywnie wydzielany w tej części ciała. 

Reklama

Domowe sposoby na trądzik młodzieńczy

Jak pozbyć się trądziku młodzieńczego? Czy wystarczającym remedium są domowe sposoby, czy też należy skorzystać z fachowej pomocy lekarskiej i dostępnych w aptekach środków farmakologicznych? Także i w tej materii wiele zależy od postaci trądziku – każda z nich cechuje się inną podatnością na leczenie, inne są też długotrwałe konsekwencje utrzymywania się wykwitów na skórze. 

Wiadomym jest, że zdecydowanie najłagodniejszą odmianą jest trądzik zaskórnikowy – stosunkowo łatwo jest się go pozbyć, nie pozostawia on też po sobie żadnych trwałych śladów w postaci szpecących blizn. Choroba ta ma skłonność do samoistnego ustępowania, dlatego w wielu przypadkach bywa leczona domowymi sposobami. 

Co na trądzik młodzieńczy może okazać się skuteczne?

• Ziołowe napary do picia, zaparzone z ekstraktów takich roślin leczniczych, jak bratek, mniszek lekarski, skrzyp polny, szałwia, len.
• Maseczki kosmetyczne, przygotowane na bazie miodu, cytryny, lipy, rozmarynu, rumianku, kurkumy. Uwaga – niektóre ze składników, na przykład kojący rumianek, paradoksalnie mogą u części osób wywołać dodatkowe podrażnienie skóry, dlatego przed pierwszym nałożeniem maski, warto jest wykonać test.
• Oczyszczenie twarzy za pomocą kąpieli parowej. Do jej przygotowania niezbędna jest miska z gorącą wodą, zioła (można wybrać z wyżej wymienionych) i olejki eteryczne. 

Co niezwykle ważne – wągrów, a tym bardziej ropnych krost nie wolno wyciskać palcami. Nie przynosi to żadnego efektu terapeutycznego, powodować może natomiast liczne negatywne skutki, w tym dodatkowe podrażnienie skóry, nasilenie stanu zapalnego oraz przeniesienie bakterii Propionibacterium acnes na większym obszarze twarzy.

Reklama

Jak leczyć trądzik młodzieńczy?

Jeżeli chodzi o krostkową oraz grudkowo-krostkową postać choroby, w wielu przypadkach jest ona na tyle uciążliwa, że nieodzowne staje się skorzystanie z fachowej pomocy lekarskiej. Do dermatologa warto udać się zawsze wtedy, gdy organizm nie reaguje na stosowane domowe sposoby, gdy na skórze zostają szpecące blizny, a także – gdy choroba zaczyna niekorzystnie odbijać się na psychice pacjenta (zaniżenie samooceny itp.). 

Jak zwalczyć trądzik młodzieńczy w zaawansowanej postaci? W codziennej pielęgnacji nieodzowne okazują się kosmetyki. Na trądzik młodzieńczy warto stosować kremy zawierające takie substancje, jak między innymi:

• witamina B, kolagen, kwas hialuronowy – regenerują skórę, uzupełniają ubytki tkanek, minimalizują ryzyko pozostawania głębokich blizn;
• cynk, krzem, srebro koloidalne – hamują nadprodukcję łoju, działają przeciwzapalnie;
• kwas azelainowy, który ma udowodnione właściwości komedolitycznie, czyli przeciwzaskórnikowe

Należy pamiętać, że kosmetyki ograniczające produkcję sebum, mogą jednocześnie silnie przesuszać skórę. Z tego powodu unikać trzeba produktów zawierających w swoim składzie alkohol. Z drugiej strony niewskazane są też kremy silnie natłuszczające, potęgujące łojotok i związany z tym niekorzystny efekt wizualny.

W stanach nasilenia choroby lub wobec niewystarczających rezultatów podejmowanych na co dzień działań pielęgnacyjnych, niezbędne może być wdrożenie leczenia farmakologicznego. W zastosowaniu jest szeroka paleta leków przeciwtrądzikowych, w dużej części dostępnych na receptę. Uważa się, że najlepsze efekty przynoszą terapie łączone, z wykorzystaniem dwóch substancji czynnych o nieco innym, uzupełniającym się działaniu. Co warto stosować, co może przepisać lekarz?

Reklama

Leki na trądzik młodzieńczy

Jak podają Ch. Schnapp i M. Mempel w pracy zatytułowanej Trądzik zwyczajny u dzieci i młodzieży, w zależności od charakteru dominujących zmian skórnych najwyższą skutecznością wykazują się następujące leki na trądzik młodzieńczy:

• Zaskórniki: 
  • nadtlenek benzoilu o działaniu antyseptycznym, ograniczającym wydzielanie sebum i nieznacznie keratolitycznym (ułatwiającym usuwanie fragmentów martwego naskórka). Lek dostępny zarówno na receptę, jak i bez, w zależności od stężenia.
  • kwas azelainowy, obecny nie tylko w składzie kosmetyków, ale też leków, dostępny bez recepty.
     
• Krosty: 
  • antybiotyki, takie jak erytromycyna i klindamycyna. Wykazują one skuteczność przeciw bakteriom Propionibacterium acnes. Jak wszystkie tego typu substancje – do kupienia wyłącznie z przepisu lekarza.
     
• Grudki: 
  • retinoidy (pochodne witaminy A), w tym adapalen, tretinoina, izotretinoina). Mają one szeroki wachlarz właściwości, działają przeciwzaskórnikowo, keratolitycznie, przeciwzapalnie, hamują też wydzielanie łoju. Ze względu na bardzo silne działanie i możliwe skutki uboczne, wydawane na receptę.
     

Większość wyżej wymienionych substancji aplikuje się miejscowo, na skórę zmienioną chorobowo. Są one dostępne w postaci kremów, maści i żelów. W szczególnie trudnych przypadkach lekarz może jednak zaordynować także leczenie ogólnoustrojowe. 

Tabletki na trądzik młodzieńczy zawierają przede wszystkim substancje antybiotyczne, takie jak: 

• tetracyklina, 
• doksycyklina, 
• erytromycyna, 
• azytromycyna, 
• klindamycyna. 

W przypadku dziewcząt możliwe jest też wykorzystanie antyandrogennych środków antykoncepcyjnych, regulujących pracę układu hormonalnego. Zawierają one zazwyczaj etynyloestradiol w połączeniu z takimi związkami jak octan cyproteronu lub chlormadinonu, dezogestrel oraz dienogest.

Reklama

Co jeść na trądzik?

Zapominać nie wolno, iż trądzik jest chorobą w przypadku której ogromne znaczenie ma dieta. Spożywanie określonych produktów może łagodzić lub przeciwnie – nasilać objawy. Przykładowo, korzystne działanie mają ryby i owoce morza, zawierające duże ilości skomponowanych w odpowiednich proporcjach kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6.

Na drugim biegunie znajdują się chociażby produkty, w składzie których znaleźć można węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym (wskaźnik informujący o wzroście stężenia glukozy we krwi po spożyciu posiłku), przekraczającym 70. 

Należą do nich: piwo, chipsy, popcorn, gotowana marchew, ziemniaki. Zwiększają one poziom glukozy, insuliny oraz tzw. insulinopodobnego czynnika wzrostu-I (IGF-1), co wprost może przekładać się na występowanie zmian trądzikowych.

Co jeść na trądzik? Pozytywny wpływ mają między innymi:

• warzywa, w tym: pietruszka, papryka, szpinak, brukselka, surowa marchew;
• rośliny strączkowe;
• pestki dyni i słonecznika, nasiona chia, orzechy włoskie;
• owoce cytrusowe, dzika róża, czarna porzeczka, banany;
• fermentowane produkty mleczne (kefir, maślanka);
• olej roślinne (oliwa z oliwek, olej rzepakowy), masło, tran;
• pełnoziarniste produkty zbożowe: pieczywo i makaron razowy, ryż brązowy;
• czerwone mięso, ryby, owoce morza;

Czego nie jeść przy trądziku? Niewskazane są w szczególności:

• odtłuszczone mleko;
• ser żółty oraz twarogowy;
• śmietana;
• miód;
• piwo;
• pizza;
• fast food i przekąski;
• suszone owoce;
• produkty zawierające glukozę oraz skrobię;
• słodycze, wyroby ciastkarskie.