Co to jest troponina?
Troponiny są białkami występującymi naturalnie w ludzkim organizmie. Pełnią one bardzo istotną funkcję regulacji skurczów mięśni poprzecznie prążkowanych oraz mięśnia sercowego. Regulują one nie tylko częstotliwość tych skurczów, ale również ich siłę.
Troponina to białko, które bada się najczęściej przy uszkodzeniach serca, ponieważ wówczas jego stężenie we krwi zaczyna rosnąć. Jego zwiększone normy występują także przy innych chorobach, takich jak: niewydolność serca lub nerek, migotanie przedsionków, uszkodzenia okolicy mięśnia sercowego, zatorowość płucna czy hipowolemia, czyli redukcja ilości krwi krążącej w organizmie.
Wyróżnia się dwie troponiny sercowe:
- troponinę T,
- troponinę I,
a oprócz nich istnieje jeszcze troponina C.
Udział każdej z nich w skurczach mięśniowych jest nieco inny, zatem funkcjonalnie uzupełniają się one nawzajem.
U osób zdrowych sercowe formy troponin w ogóle nie są obecne we krwi. Trafiają tam dopiero na skutek uszkodzenia komórek mięśnia sercowego i martwicy tkanki mięśniowej serca.
Reklama
Troponina T
Białko to wykazuje zdolność wiązania tropomiozyny i łączy w całość kompleks troponinowo-tropomiozynowy. Wraz z pozostałymi troponinami bierze udział z regulowaniu skurczów mięśnia sercowego i znajduje się w jego komórkach, w bardzo zresztą wysokim stężeniu (10,8 mg/g mokrej masy), wielokrotnie przewyższającym stężenie markera martwicy.
Kiedyś uznawano, że troponina nie jest w ogóle obecna w ludzkiej krwi, jednak ultraczułe badania określane mianem troponina T hs (z ang. high-sensitivity) wykazały, że w osoczu znajdują się jej śladowe ilości. W większych ilościach przedostaje się do krwi na skutek uszkodzenia komórek mięśnia sercowego, najczęściej w wyniku zawału polegającego na niedotlenieniu i obumarciu tkanki.
Badanie stężenia troponiny T bada się u pacjentów z podejrzeniem zawału, od razu po ich przewiezieniu do szpitala, a później powtarza się je co kilka godzin celem porównania wyników.
Norma troponiny T we krwi obwodowej mieści się w zakresie ˂0,014 μg/L. Wartości przekraczające tę granicę uważane są za nieprawidłowe, jednak interpretacji wyników zawsze powinien dokonywać lekarz.
Reklama
Troponina I
Drugą troponiną sercową jest troponina I, również biorąca udział w procesie skurczów mięśni, w tym mięśnia sercowego. Jej poziom również bada się przy podejrzeniu zawału, ponieważ znacząco rośnie on przy uszkodzeniach tkanek sercowych. Zawartość troponiny I w mięśniu sercowym wynosi 6 mg/g mokrej masy.
Test wysokoczuły oznaczający jej stężenie określany jako troponina I hs również używany jest w diagnostyce zawałów serca oraz innych jego uszkodzeń.
Norma troponiny I we krwi obwodowej wynosi 9–70 ng/l.
Zwykle przy podejrzeniu zawału wykonuje się test oznaczający stężenie jednej z troponin sercowych.
Badania te są równoważne, ponieważ obydwa parametry przy uszkodzeniu tkanek serca wzrastają na tyle, że na podstawie ich poziomu można stwierdzić lub wykluczyć atak serca.
Reklama
Troponina C
Ostatni z trzech wyróżnianych typów – troponina C nie jest uznawana za troponinę sercową. Jej główną funkcją w organizmie jest inicjowanie skurczów mięśni poprzez wiązanie wapnia i aktywowanie troponiny I tak, aby białka skracające włókna mięśniowe mogły wejść ze sobą w interakcję niezbędną do zaistnienia procesu skurczania.
Troponina C jest taka sama we wszystkich mięśniach prążkowanych, a jej izoformy we wszystkich mięśniach są identyczne.
Fakt ten sprawia, że określanie jej poziomu jest całkowicie nieprzydatne i nie ma diagnostycznego znaczenia w ocenie uszkodzenia komórek serca.
To odróżnia ją od troponin sercowych, których izoformy w kardiomiocytach są swoiste i dzięki temu oznaczanie ich poziomu pozwala zdiagnozować obumarcie tkanek serca wskutek zawału.
Reklama
Norma troponiny
Najczęstszym powodem podwyższonego uwalniana się troponin jest zaburzenie między tkankowym zapotrzebowaniem na tlen, a zdolnościami jego przetransportowania do komórek serca.
Niedotlenione komórki obumierają i wówczas troponiny T i I przekraczają swe normy, czyli stężenie we krwi występujące u osób zdrowych.
Ponieważ znaczenie diagnostyczne mają tylko poziomy troponin sercowych, normy laboratoryjne ustalone są właśnie dla nich.
Górna granica normy troponiny T – najczęściej badanego białka przy podejrzeniu ataku serca – ustalona jest na poziomie 0,014 μg/L. Nie każdy wynik powyżej tej granicy jednoznaczny jest z obecnością zawału, dlatego każdy wynik powinien zostać skonsultowany z lekarzem.
Reklama
Badanie troponiny
U pacjentów z podejrzeniem zawału serca właściwie zawsze wykonuje się oznaczenie poziomu troponiny. Co to za badanie? Polega ono na pobraniu krwi i poddaniu próbki laboratoryjnej analizie celem określenia aktualnego stężenie enzymów sercowych.
Pobranie krwi w warunkach szpitalnych najczęściej odbywa się poprzez nakłucie żyły w dole łokciowym.
Badaniu krwi pod kątem troponiny poddaje się pacjenta zwykle natychmiast po przyjęciu do szpitala, ale zwykle nie kończy się na pojedynczym oznaczeniu jej poziomu i lekarz zleca monitorowanie stężenia enzymu co kilka godzin.
Poziom tego białka oznaczyć można nie tylko w szpitalu. Istnieje badanie paskowe troponiny przypominające nieco badanie glukometrem. Aby zbadać stężenie enzymu przy jego pomocy, wystarczy na specjalnie przeznaczony do tego pasek i poddać go analizie. Wynik otrzymuje się już po kilku minutach.
Szybkiemu testowi na troponinę szczególnie powinni poddawać się pacjenci:
- po zawale,
- z wrodzonymi wadami serca,
- z przewlekłymi chorobami serca lub całego układu krążenia (np. chorobą wieńcową),
- z wysokim cieśnieniem tętniczym krwi itd.
Pacjenci z tzw. grupy wysokiego ryzyka wystąpienia zawału serca powinni mieć możliwość samodzielnego kontrolowania poziomu troponiny na wypadek zaobserwowania niepokojących objawów, takich jak np.:
- duszności lub utrudnione oddychanie,
- ucisk w klatce piersiowej,
- charakterystyczny dla zawału ból zamostkowy itp.
Do badania poziomu troponiny nie trzeba się w żaden sposób przygotowywać. Pacjent nie musi być na czczo, a krew do analizy pobierać można o dowolnej porze dnia.
Reklama
Cena badania troponiny
Kiedy pacjent trafia do szpitala lub innej placówki medycznej, oznaczenie poziomu troponiny wykonuje się u niego bezpłatnie, w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia.
Badanie można jednak wykonać również prywatnie. Dotyczy to przede wszystkim pacjentów, którzy czują się dobrze, ale na własną rękę chcą skontrolować stan swojego serca. Wówczas cena badania troponiny wynosi kilkadziesiąt złotych. Ceny wszelkich badań różnią się, w zależności od miasta oraz placówki, gdzie się je wykonuje.
Należy jednak pamiętać, że przy jakichkolwiek niepokojących objawach, mogących wskazywać na atak serca, trzeba natychmiast zgłosić się do lekarza, a przy objawach nasilonych, wezwać pogotowie.
Cena troponiny w formie szybkiego testu paskowego wynosi od kilku do kilkunastu złotych. Zwykle testy sprzedawane są w kompletach, np. po dziesięć sztuk. Komplet taki można kupić za niecałe 100 zł.
Poziom troponiny przy zawale
Najważniejszym wskazaniem do wykonania badania poziomu troponiny jest podejrzenie zawału serca. Najważniejszym, alarmującym objawem ataku jest silny, uciskający ból w klatce piersiowej utrzymujący się dłużej niż 20 minut. W przypadku podejrzenia zawału trzeba natychmiast wezwać pogotowie.
Z reguły pacjent, który trafia do szpitala z podobnymi objawami, od razu poddawany jest badaniu troponiny. Enzym ten jednak początkowo nie uwalnia się szybko, dlatego pierwszy wynik może być jedynie nieznacznie podwyższony lub nawet w normie.
Zaleca się więc powtarzanie analizy co 3-6 godzin, w zależności od stanu pacjenta. O kolejnych pobraniach krwi i badaniach jej próbek zawsze decyduje lekarz.
Ile wynosi troponina przy zawale? Im wyższy poziom, tym rozleglejszy zawał i poważniejsze uszkodzenie tkanki sercowej, ale wynik poddawać analizie może wyłącznie specjalista.
Wzrost stężenia białka rejestruje się dopiero po kilku godzinach od niedotlenienia komórek serca. Najwyższe wartości występują zwykle pomiędzy 12. a 72. godziną od nastąpienia zawału i normalizują się dopiero po tygodniu – dwóch.
Wynik troponiny przy zawale musi być zawsze interpretowany przez lekarza, a jej poziom powinno kontrolować się na jego zlecenie jeszcze przez jakiś czas, w trakcie rekonwalescencji.
Podwyższona troponina
Wyniki oznaczanego poziomu troponiny mają różnorakie znaczenie, w zależności od takich zmiennych, jak:
- płeć,
- wiek,
- metody oznaczenia.
Ogólnie przyjętą normą jest nie większa niż 0,1 ng/ml, choć oczywiście interpretacji wyników powinien dokonywać specjalista.
Nie zawsze podwyższona troponina jednoznacznie wskazuje na zawał serca. Są też inne stany i dolegliwości, które wpływają na wzrost jej stężenia.
Wiele zależy też od tego, jak bardzo jej poziom odbiega od normy. Inne przyczyny podwyższonej troponiny to np.:
- uraz serca,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- niewydolność serca lub nerek,
- rozwarstwienie aorty,
- zatorowość płucna,
- nadciśnienie płucne,
- migotanie przedsionków,
- silne kołatanie serca,
- kardiomiopatia,
- mechaniczne uszkodzenie serca.
Poziom troponiny może wzrosnąć także na skutek niektórych zabiegów medycznych, takich jak:
- defibrylacja,
- angioplastyka tętnic wieńcowych,
- kardiowersja,
- ablacja,
- zabieg chirurgiczny na otwartym sercu.
Nieznaczny skok poziomu troponiny może być również konsekwencją silnego wysiłku fizycznego lub efektem ubocznym działania niektórych leków. Należy jednak pamiętać, że wszelkie wątpliwości związane z poziomem enzymu sercowego trzeba konsultować z lekarzem.
Jeśli dojdzie nawet do niewielkiego wzrostu stężenia poziomu troponiny to pewnie oznacza ono uszkodzenie serca. Im jego ilość jest większa, tym uszkodzenie poważniejsze. Najwyższe stężenie troponin sercowych oznacza, że pacjent przeszedł zawał mięśnia sercowego.
Stanem fizjologicznym jest podwyższona troponina u noworodka, w pierwszych dniach życia. Za normę przyjmuje się wówczas wartości 0,63 ± 0,58 ng/ml, natomiast wartość powyżej 1,80 ng/ml uznawana jest za nieprawidłową. Wynik zawsze jednak powinien być analizowany przez lekarza.
