Czy można mieć uczulenie na czosnek?
Uczulenie na czosnek było przez lata uważane za problem marginalny, wiele jednak wskazuje na to, że jest ono upowszechnione w stopniu dużo większym, niż dotąd zakładano. Okazuje się więc, że roślina ta, mimo licznych i niezaprzeczalnych właściwości zdrowotnych, ma też drugie, niebezpieczne oblicze.
Najnowsze doniesienia naukowe określają ryzyko wystąpienia alergii na czosnek, jako wysokie. Mówiono o tym między innymi w czasie zjazdu American Academy of Allergy, Asthma & Immunology w 2023 roku.
Analizując dane pacjentów z lat 2017-21, prof. Thomas B. Casale z University of South Florida powiedział, że czosnek był wiodącym alergenem w kategorii „inne”, zaraz po „wielkiej dziewiątce” produktów uczulających w największym stopniu, jakim są mleko, jaja, ryby, skorupiaki, orzeszki ziemne, orzechy, pszenica, soja i sezam.
Dlaczego czosnek może uczulać? Tak, jak w przypadku wszystkich alergii pokarmowych, kluczowe znaczenie ma nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na białka znajdujące się w pożywieniu.
W tym przypadku głównym zidentyfikowanym alergenem jest enzym allinaza. Jest to substancja, która uaktywnia się w czasie rozdrabniania czosnku. Pod jej wpływem znajdujący się w tej roślinie aminokwas allina podlega hydrolizie i przekształca się w kilka innych substancji, w tym allicynę, której roślina ta zawdzięcza swoje bakteriobójcze właściwości.
Choć dla większości osób allinaza oraz inne podobne substancje są całkowicie neutralne, dla alergików mogą być niebezpieczne. Zachodzi w tym przypadku klasyczny mechanizm.
W odpowiedzi na kontakt z alergenem układ odpornościowy uczulonego na czosnek zaczyna wytwarzać przeciwciała, których celem jest eliminacja rzekomego zagrożenia. Uruchamia to szereg procesów, takich jak wyrzut histaminy, która jest mediatorem stanu zapalnego, prowadzącym do wystąpienia reakcji uczuleniowej.
Badania wykazały, że w przypadku czosnku możliwe są alergie krzyżowe z warzywami pokrewnymi, takimi jak por, szalotka i cebula, które również zawierają allinazy. Po zjedzeniu każdej z nich osoba uczulona na czosnek również może doświadczyć niepożądanej reakcji uczuleniowej.
Reklama
Objawy uczulenia na czosnek
Jak objawia się uczulenie na czosnek? Paleta reakcji jest bardzo szeroka, począwszy od objawów skórnych, przez problemy gastryczne i oddechowe, na zagrażającej życiu anafilaksji kończąc.
Alergia na czosnek ma charakter IgE-zależny, co oznacza, że ważną rolę w jej mechanizmie odgrywają immunoglobuliny E. Jedną z cech charakterystycznych tego typu uczuleń jest natychmiastowość reakcji. Niepożądane odczyny zwykle pojawiają się w ciągu kilku minut.
Co jednak ważne, może też wystąpić w przypadku czosnku zwykła nietolerancja pokarmowa, nie angażująca przeciwciał IgE, której manifestacją są zwykle dolegliwości żołądkowo-jelitowe, pojawiające się z kilkugodzinnym opóźnieniem.
Najczęściej notowane objawy uczulenia na czosnek to:
- pokrzywka, wysypka, świąd, zaczerwienienie skóry,
- obrzęk naczynioruchowy twarzy, ust, języka, gardła,
- uczucie duszności, świszczący oddech,
- kaszel, kichanie, wodnisty katar,
- ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka,
- ogólne osłabienie, uczucie zmęczenia, zawroty głowy,
- przyspieszona akcja serca,
- wstrząs anafilaktyczny - ciężka ogólnoustrojowa reakcja, w przebiegu której następuje silny spadek ciśnienia tętniczego oraz szereg innych zaburzeń, stanowiących zagrożenie życia.
Tak jak w przypadku większości alergii, charakter i skala objawów różnią się u poszczególnych osób, dlatego nie sposób mówić o jednym typowym wzorcu. Znaczenie może też mieć rodzaj i natężenie ekspozycji na zawarte w tej roślinie alergeny.
Należy pamiętać, że reakcja uczuleniowa może wystąpić nie tylko po zjedzeniu czosnku, ale też na skutek jego kontaktu ze skórą. Niekiedy wystarczy wziąć warzywo do ręki, czy jedynie się o nie otrzeć.
Reklama
Jak sprawdzić, czy jest się uczulonym na czosnek?
Specjaliści zauważają, że alergie na czosnek, choć prawdopodobnie stosunkowo częste, są bardzo rzadko zgłaszane lekarzom i diagnozowane. Z tego powodu brak danych epidemiologicznych i szacunków, stąd też długotrwałe utrzymywanie się nawracających uciążliwości u wielu osób - nierozpoznana alergia siłą rzeczy nie jest ani leczona, ani poddawana działaniom profilaktycznym.
Pierwszym krokiem do rozpoznania jest samoobserwacja. Jeśli pacjent doświadcza przykrych dolegliwości, powinien przeanalizować w jakich okolicznościach do nich dochodzi i co poprzedza wystąpienie objawów. Jeśli podejrzenie zostanie skierowane w stronę czosnku, warto się poddać badaniu, aby zyskać pewność lub też wykluczyć taką ewentualność.
Alergie na czosnek wykrywa test z krwi. W surowicy oznacza się przeciwciała klasy IgE wymierzone w alergeny tej rośliny. Ich ujawnienie wykazuje nieprawidłową reakcję układu odpornościowego, a zatem potwierdza skłonność do alergii. Stanowi to podstawę kwalifikacji do leczenia przyczynowego, a także pozwala lekarzowi sformułować szereg konkretnych zaleceń profilaktycznych.
Warto wiedzieć, że wykonać można test wyłącznie pod kątem alergenów czosnku, ale też możliwa jest bardziej kompleksowa diagnostyka. Badanie zwane panelem alergenów polega na oznaczeniu przeciwciał swoistych dla białek kilkunastu czy kilkudziesięciu innych produktów spożywczych, wśród których czosnek jest jednym z wielu.
Reklama
Uczulenie na czosnek u dzieci. Co robić?
Uczulenie na czosnek u dziecka może występować tak samo, jak u osób dorosłych. Co więcej – choć nie ma w tej materii danych epidemiologicznych, można zakładać, iż zwykle objawia się ono właśnie w pierwszych latach życia.
Alergie pokarmowe mają to do siebie, że manifestują się już przy pierwszych kontaktach z danym produktem. Często dzieje się to między 6 a 12 miesiącem życia, gdy dieta malucha jest rozszerzana o kolejne pokarmy, z których część może się okazać alergizująca.
Zatem to, czy wystąpi uczulenie, zależy od indywidualnej predyspozycji dziecka (ewentualna alergia na czosnek) oraz momentu, w którym produkt ten znajdzie się w jadłospisie. Może to być około 11-12 miesiąca życia, bo wtedy teoretycznie zaleca się wprowadzenie tego warzywa do menu dziecka. W praktyce oczywiście może się to stać w innym czasie, z reguły późniejszym.
Co robić obserwując alergię na czosnek u dziecka? W pierwszej kolejności - uprawdopodobnić podejrzenie w badaniach oraz w czasie konsultacji z lekarzem. Zwłaszcza w okresie niemowlęcym dziecko styka się z tak dużą ilością nowych produktów żywnościowych oraz innych alergenów, że samodzielna identyfikacja jednego konkretnego czynnika może być bardzo trudna.
Jeśli wstępna diagnoza potwierdzi się, wdrażane jest standardowe postępowanie. Możliwe jest leczenie przyczynowe i objawowe, podstawę stanowi jednak profilaktyka.
Reklama
Co pomaga na uczulenie na czosnek? Leki
Co pomaga w przypadku uczulenia na czosnek? Czy są skuteczne leki? A może istnieją sprawdzone domowe sposoby? Kluczowe znaczenie ma profilaktyczne unikanie czosnku. Można też wdrożyć immunoterapię, czyli odczulanie, objawowo zaś pomagają leki przeciwhistaminowe.
Eliminacja ekspozycji na czynnik alergizujący jest zalecana przy każdej alergii. Działanie to skutecznie zapobiega pojawianiu się odczynów, a także stanowi główną metodą leczenia. Nawet jeśli na skórze wystąpi pokrzywka, czy pojawią się dolegliwości żołądkowo-jelitowe, znikną one samoczynnie w ciągu kilku - kilkunastu godzin, rzadko się zdarza, by trwało to znacząco dłużej.
Należy jednak pamiętać, że unikanie kontaktu z czosnkiem nie zawsze jest możliwe. Jako przyprawa jest dodawanych do setek dań i produktów spożywczych. Jeśli nie są one przygotowywane samodzielnie, trudno jest zachować kontrolę w każdym absolutnie przypadku. Tym bardziej, że niepożądane odczyny mogą się pojawiać również w wyniku reakcji krzyżowych, a w niektórych przypadkach wystarczy subtelne dotknięcie warzywa.
Alergię na czosnek można próbować leczyć przyczynowo, wdrażając immunoterapię. Odczulanie polega na kontrolowanym skonfrontowaniu pacjenta z coraz większymi dawkami alergenu, po to by zwiększać tolerancję układu odpornościowego na jego działanie.
Należy jednak zaznaczyć, że nie zawsze jest to skuteczne. W sytuacji, gdy uczulenie mocno daje się we znaki, objawowo można zastosować leki przeciwhistaminowe. Są to różnego rodzaju preparaty dostępne w maściach, tabletkach lub kroplach, które uniemożliwiają łączenie się histaminy z receptorami H1. W ten sposób ograniczają reakcję zapalną i łagodzą symptomy.
Ponieważ histamina odgrywa ważną rolę w mechanizmie alergii, warto też stosować naturalne produkty, które zmniejszają jej wydzielanie bądź hamują aktywność, takie jak czarnuszka, melisa, rumianek, pokrzywa, ostropest.
