Czym jest uczulenie na twarzy?
Reakcja alergiczna na twarzy może być związana z działaniem środków chemicznych zawartych w kosmetykach, leków, produktów spożywczych, promieni słonecznych i wielu innych czynników. Zazwyczaj ma charakter kontaktowy, ale niekiedy też pokarmowy (efekt nietolerancji znajdujących się w jedzeniu białek). Należy pamiętać, że pojęcie reakcji alergicznej używane jest w szerokim rozumieniu, niekiedy stricte medycznym, niekiedy potocznym. Objawy uczulenia na twarzy mogą być efektem różnych mechanizmów, z których najważniejsze i najbardziej typowe to:
- alergia, czyli nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego, angażująca przeciwciała klasy IgE lub inne. Występuje ona w odpowiedzi na kontakt z określoną substancją uczulającą, ale wyłącznie u osób do tego predestynowanych (alergików);
- kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia (ang. irritant contact dermatitis, ICD), definiowane jako miejscowa reakcja zapalna, występująca bez udziału układu immunologicznego. Jest to bezpośrednia odpowiedź skóry na drażniące właściwości danej substancji, a nawet zwykłą fizyczną styczność z materiałem. Powstaje wówczas prosta reakcja zapalna o zasięgu ograniczonym do miejsca podrażnienia.
Niezależnie od mechanizmu, uczulenie na twarzy może się manifestować poprzez takie symptomy, jak:
- wysypka alergiczna, kaszka, krosty, grudki, pęcherze;
- opuchlizna, czerwone plamy;
- pieczenie, swędzenie.
Niekiedy towarzyszą temu objawy ogólnoustrojowe: podniesiona ciepłota ciała, uczucie rozbicia, gorsze samopoczucie.
Reklama
Uczulenie na twarzy niemowlaka
Typowa alergia na twarzy u niemowlaka najczęściej ma charakter pokarmowy. Uczulające są różnego typu białka znajdujące się w mleku – rzadziej matczynym, częściej krowim (dlatego tego drugiego nie należy podawać dzieciom), a także jajkach, niektórych warzywach i owocach (np. jabłkach czy pomidorach). Problemem mogą się również okazać szczepionki, w składzie których znajdują się białka jaj kurzych. Typowe objawy pokarmowego uczulenia na twarzy u dziecka, to:
- wysypka, krostki, grudki;
- rumień wokół ust, niekiedy przechodzący w obrzęk naczynioruchowy.
Dodatkowo drażniące działanie mogą mieć kosmetyki stosowane do kąpieli i pielęgnacji skóry dziecka, dlatego szczególną uwagę należy zwracać na skład używanych preparatów, które powinny być hipoalergiczne i przystosowane do wieku malucha.
Należy pamiętać, że wysypka na twarzy niemowlaka (kaszka) bynajmniej nie musi być reakcją alergiczną. Typowymi zjawiskami u dzieci w pierwszych miesiącach życia są:
- rumień toksyczny – występuje u noworodków i prawdopodobnie jest reakcją organizmu na przejście z ciepłego, wilgotnego środowiska łona matki do suchych warunków zewnętrznych. Typowym objawem są plamy rumieniowe;
- potówki, które są efektem przegrzewania dziecka, objawiające się w postaci niezapalnych pęcherzyków i grudek;
- trądzik niemowlęcy, powodowany niedojrzałością gruczołów łojowych dziecka oraz obecnością hormonów matki, będących pozostałością po życiu płodowym. W obrazie klinicznym dominują zaskórniki, mogą się też pojawić grudki, krostki i cysty.
Reklama
Uczulenie na słońce na twarzy
Alergia na twarzy może być powodowana działaniem promieni słonecznych. Wyróżnia się pięć podstawowych postaci tak zwanej fotodermatozy:
- idiopatyczna, czyli samoistna, o nieznanym podłożu;
- egzogenna, występująca w skojarzeniu ze światłoczułymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak leki czy kosmetyki);
- endogenna, najczęściej związana z zaburzeniami metabolizmu;
- uwarunkowana genetycznie;
- schorzenia nasilające się pod wpływem promieniowania UV.
Idiopatyczne uczulenie od słońca na twarzy występuje najczęściej u dzieci, rzadziej u osób dorosłych. Jego mechanizm nie jest znany, wiadomym jednak jest, że jedynym czynnikiem uczulającym są promienie słoneczne. Jest to nieprawidłowa reakcja skóry na dawkę światła, będącą całkowicie obojętną dla osób nieuczulonych.
Niezwykle złożonym zagadnieniem jest uczulenie na twarzy od słońca o charakterze egzogennym. W tym przypadku specjaliści wyróżniają reakcje:
- fototoksyczne, powodowane przez substancje reagujące ze słońcem, w tym składniki perfum, kosmetyków, leków, pokarmów. Wymienić w tym kontekście można m.in. piżmo, kurkumę czy dziurawca. Problem ten występuje u osób zdrowych i nie ma charakteru alergii w sensie ściśle medycznym. Reakcja ta przypomina nieco oparzenie słoneczne. W wyniku działania substancji fototoksycznych i promieni słonecznych, powstają duże ilości reaktywnych form tlenu (wolnych rodników), co prowadzi do uszkodzenia keratynocytów (komórek naskórka).
- fotoalergiczne, wywołane nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na określony alergen, aktywowany przez promieniowanie UV (zachodzi więc mechanizm typowy dla alergii). W tym kontekście najczęściej mówi się o lekach, zwłaszcza przeciwbólowych oraz antybiotykach.
Uczulenie na słońce objawia się na różne sposoby. Najczęściej występujące symptomy na twarzy, to:
- grudki wysiękowe, wysypka;
- zaczerwienienie, przebarwienie skóry;
- łuszczenie się naskórka;
- świąd, opuchlizna.
Reklama
Uczulenie na twarzy od maseczki
Jednym z nowych doświadczeń, które przyniosła pandemia koronawirusa, jest powszechne noszenie maseczek ochronnych. Niestety u niektórych skutkuje to pojawieniem się uczulenia na twarzy od maseczki. Najczęściej spotykanym problemem jest kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia. Wynika ono ze styczności twarzy (pocierania, ucisku) z maseczką, albo jest reakcją na różne drażniące składniki materiału, z którego jest ona wykonana. Problemem mogą też detergenty używane do prania w przypadku masek bawełnianych wielorazowego użytku.
To, co niekiedy jest mylnie brane za uczulenie po maseczce do twarzy, w istocie może być rumieniem wynikającym z rozszerzenia naczynek krwionośnych pod wpływem podwyższonej temperatury i znacznej wilgotności. Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia takiego objawu jest:
- długotrwałe noszenie nieprzewiewnych, szczelnych masek, zwłaszcza jeśli na zewnątrz lub w pomieszczeniu jest ciepło;
- cera trądzikowa, naczynkowa, cienka;
- picie alkoholu i kawy, palenie papierosów, spożywanie pikantnych i gorących potraw.
Reklama
Uczulenie na kosmetyki na twarzy
Uczulenie na twarzy po kremie, balsamie, maseczce czy nawet zwykłym mydle spowodowane jest zazwyczaj obecnością w tego typu kosmetykach różnych konserwantów. Z badań przeprowadzonych wśród pacjentów Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi wynika, że najczęściej drażniące działanie mają takie substancje, jak:
- timerosal – silnie toksyczna sól sodowa kwasu etylortęciosalicylowego, stosowana do konserwowania niektórych kosmetyków i leków, zwłaszcza starszego typu;
- formaldehyd - gaz, który w postaci wodnego roztworu znany jest powszechnie jako formalina;
- euksyl K 400 – związek zawierający dwa składniki: metylodibromo glutaronitryl (MDGN) i 2-fenoksyetanol, wprowadzony do produkcji jako mniej uczulająca alternatywa dla środków starszego typu, ale także wywołujący niepożądane reakcje;
- katon CG - mieszanina związków chemicznych zwanych 2-izotiazolinonami.
Do tego należy dodać inne konserwanty, a także barwniki. Z uwagi na dowiedzione właściwości uczulające, wiele z nich dopuszczonych jest do stosowania jedynie w kosmetykach przeznaczonych do spłukiwania, czyli np. mydłach i płynach do kąpieli.
Specjaliści podkreślają, że w ostatnich dziesięcioleciach zjawisko alergii na tego typu produkty nabiera na sile. Co zatem robić, by dbać o wygląd i kondycję skóry, a jednocześnie nie narażać jej na podrażnienia? Obserwując objawy uczulenia na krem do twarzy i inne kosmetyki (zaczerwienienie, wypryski, świąd), należy przeanalizować skład używanych preparatów i odstawić profilaktycznie te, które mogą zawierać drażniące substancje. Niekiedy dobranie właściwego kosmetyku wymaga działania metodą prób i błędów, warto też skonsultować się z dermatologiem lub kosmetologiem.
Reklama
Czym złagodzić uczulenie na twarzy?
Czym złagodzić uczulenie na twarzy? W przypadku poważniejszych odczynów, należy zastosować farmakoterapię. Zaleca się stosowanie maści na uczulenie na twarzy, dostępnych w aptekach bez recepty lub na receptę Znajdujące się w tego typu preparatach substancje czynne zasadniczo zaliczają się do dwóch grup:
- leki przeciwhistaminowe – blokujące tzw. receptory H1, pobudzane przez hormon zwany histaminą. Ograniczają w ten sposób reakcję alergiczną i łagodzą jej objawy;
- łagodne glikokortykosteroidy – środki o działaniu przeciwzapalnym oraz łagodzącym obrzęk i świąd.
Nawet w przypadku leków sprzedawanych bez recepty, warto zasięgnąć porady lekarskiej. Paleta substancji znajdujących się w lekach obydwu grup jest bowiem bardzo szeroka, a siła ich działania zróżnicowana.
W przypadku reakcji zachodzących pod wpływem słońca, można zastosować maść na uczulenie na twarzy z cynkiem lub witaminą A.
W większości przypadków kluczowa jednak jest profilaktyka, polegająca na unikaniu substancji uczulających. W zależności od potrzeb może to być np. wyeliminowanie używanych dotąd kremów czy mydeł, rezygnacja ze spożycia mleka czy jaj, ograniczenie ekspozycji na promienie słoneczne (także poprzez stosowanie kremów ochronnych z filtrami UVA i UVB).
Reklama
Domowe sposoby na uczulenie na twarzy
Uczulenia na twarzy można próbować się pozbyć lub przynajmniej złagodzić jego objawy, używając starych sprawdzonych domowych sposobów. Należą do nich:
- przemycie skóry czystą, zimną wodą, co powinno przynieść przynajmniej chwilową ulgę, redukując uczucie palenia, pieczenia i świądu. Woda pomaga zwłaszcza w przypadku typowej reakcji kontaktowej, wynikającej np. z pozostawienia na twarzy uczulającego kosmetyku. Warto go jak najszybciej zmyć;
- użycie maści rumiankowej lub naparu z liści tej znanej leczniczej rośliny. Ale uwaga – rumianek pożądane efekty przynosi tylko u niektórych osób. U innych jego wywołuje reakcję odwrotną do zamierzonej. Może nasilić objawy skórne, a do tego spowodować przekrwienie i świąd oczu oraz łzawienie;
- zastosowanie olejku herbacianego lub naparu z herbaty, przy tym samym zastrzeżeniu, co powyżej.
