Skąd bierze się uczulenie na zimno?
Przyczyną wywołującą uczulenie na zimno jest nadmierne wydzielanie histaminy w organizmie. Na skórze pojawia się charakterystyczna wysypka, przypominająca wyglądem pokrzywkę. Taki rodzaj zmian skórnych najczęściej kojarzy się z chorobami, ukąszeniem owada, zjedzeniem określonych produktów czy zażyciem niektórych leków. Nie są to jednak jedyne możliwe przyczyny. Często takie uczulenie jest wywoływane kontaktem skóry z zimnem.
Pokrzywka z zimna najczęściej pojawia się w zimie lub przy niskich temperaturach na zewnątrz. Z tego powodu może pojawić się także wczesną wiosną lub późną jesienią. Szczególnie niebezpieczne jest uczulenie na zimno latem. O tej porze roku pojawia się bardzo rzadko i z reguły jest wynikiem wysokiej różnicy temperatur między klimatyzowanymi pomieszczeniami a niższą temperaturą na zewnątrz.
Skóra niektórych osób potrafi zareagować uczuleniem nawet przy dotykaniu bardzo zimnych przedmiotów czy po wypiciu bardzo zimnego napoju. Przyczyną pokrzywki może być nawet zimny prysznic. Odczucie zimna jest indywidualną kwestią, u każdej osoby próg reakcji organizmu na zimno jest całkiem inny, ale wywołuje podobny efekt.
Pokrzywka z zimna występuje dość rzadko, dotyka ok. 5% alergików i najczęściej są to osoby młodsze, głównie kobiety.
Na czym polega mechanizm powstawania reakcji uczuleniowej na zimno? Podstawowym czynnikiem zmian skórnych, które są odpowiedzią na zimno jest uwalnianie histaminy. To substancja, która bierze udział w wielu procesach fizjologicznych, zapewniających prawidłowe funkcjonowanie organizmu, ale jest także prowokatorem reakcji patologicznych, które doprowadzają do rozwoju stanu zapalnego.
Histamina może być również uwalniana pod wpływem zimna. Jej nadmierne wydzielanie przez komórki w których jest produkowana (zwane tucznymi lub mastocytami) to sygnał dla układu odpornościowego, że pojawiły się wrogie i obce warunki, a zatem trzeba uruchomić reakcję obronną. Stąd wysypka na skórze, jako efekt kontaktu skóry z czynnikiem drażniącym, czyli zimnem.
Wrodzone i nabyte uczulenie na zimno
Alergia na zimno może mieć postać nabytą lub wrodzoną, czyli dziedziczną. Częściej pojawia się w postaci nabytej i ustępuje samoistnie po kilku latach. Uczulenie na zimno o charakterze dziedzicznym to rzadka postać, ale zdecydowanie bardziej uciążliwa. Tutaj pierwsze objawy pojawiają się już w okresie niemowlęcym, są intensywniejsze i dłuższe, mogą dokuczać choremu nawet przez całe życie.
Do głównych przyczyn nabytego uczulenia na zimno zaliczamy:
- nagłe ochłodzenie ciała w wyniku zmiany temperatur,
- dotykanie bardzo zimnych przedmiotów,
- spożywanie zbyt chłodnych pokarmów,
- picie bardzo zimnych napojów
- choroby autoimmunologiczne,
- nowotwory,
- powikłania po infekcjach wirusowych i bakteryjnych.
Reklama
Objawy uczulenia na zimno
Uczulenie na zimno przyjmuje postać wykwitów pokrzywkowych na skórze, najczęściej w postaci czerwonych i swędzących bąbli. Zmiany te pojawiają się na obrzękniętym podłożu.
Główne objawy to:
- miejscowy obrzęk skóry (płasko-wyniosły), otoczony rumieniem,
- swędzenie,
- pieczenie,
- bolesność na zmienionym chorobowo miejscu,
- pojawienie się wysypki na tej części ciała, która była narażona na zimno,
- zawroty i bóle głowy w przypadku cięższej postaci alergii,
- spadek ciśnienia tętniczego,
- osłabienie i bóle stawów, jako ogólnoustrojowa reakcja alergiczna ze strony układu oddechowego i krążenia,
- biegunka,
- omdlenia przy silnej reakcji,
- niebezpieczny obrzęk krtani, na przykład po zjedzeniu lodów.
Najczęstszymi objawami uczulenia na zimno są: wysypka i zaczerwienienie skóry. Zmiany uczuleniowe pojawiają się już w ciągu 5-10 minut po kontakcie z zimnem lub chłodem. Utrzymują się zwykle przez kilka godzin, a stopień ich nasilenia zależy od indywidualnej odpowiedzi immunologicznej każdego organizmu. U niektórych osób alergii na zimno dodatkowo towarzyszy katar lub kaszel.
Z uwagi na rodzaj zmian i charakter towarzyszących im objawów rozróżnia się trzy typy pokrzywki z zimna:
- typ pierwszy - wysypka na skórze, niewielki obrzęk bez objawów ogólnoustrojowych,
- typ drugi - objawy na skórze i obrzęk naczynioruchowy, który jest głęboko umiejscowiony i charakteryzuje się większym obrzmieniem tkanek pod skórą,
- typ trzeci - dodatkowo pojawiają się nudności, wymioty, duszność lub spadek ciśnienia tętniczego.
Gdzie najczęściej pojawia się pokrzywka z zimna?
Uczulenie na zimno najczęściej pojawia się na:
- dłoniach - są one najbardziej narażone na działanie zimna i inne czynniki drażniące. Dłonie bardzo często są odkryte i tym samym „wystawione” na działanie zimnego powietrza, śniegu czy lodu. To dłońmi dotykamy zimnych przedmiotów lub myjemy je w zimnej wodzie,
- twarzy - ta część ciała najczęściej „styka się” z zimnym powietrzem. Pojawiają się wtedy zmiany na skórze w postaci bąbli i czerwonych plam. Przy silniejszej postaci pokrzywki może nawet pojawić się obrzęk powiek i ust,
- tułowiu, rękach i nogach - na przykład po kąpieli w zimnej wodzie ( pod prysznicem, w basenie, w jeziorze czy w morzu).
Reklama
Uczulenie na zimno u dzieci
Alergia na zimno dotyka również dzieci. Najczęściej przejawia się w postaci nabytej i znika samoistnie po kilku godzinach, ale może nawracać po kolejnym zetknięciu z zimnem. Na skórze dziecka pojawiają się wtedy swędzące zmiany w postaci bąbli pokrzywkowych, otoczonych rumieniem, wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry.
Tak jak pokrzywka z zimna u dorosłych, zmiany mogą pojawiać się u dzieci na całym ciele lub miejscowo, na przykład tylko na twarzy lub dłoniach.
Objawy towarzyszące uczuleniu na zimno u dzieci to:
- pieczenie skóry,
- uczucie gorąca,
- świąd.
Pokrzywka z zimna nabyta najczęściej rozwija się już w pierwszych 6 miesiącach życia dziecka i może po kilku latach całkowicie ustąpić. Inaczej jest z pokrzywką wrodzoną, czyli dziedziczną odmianą choroby, zwaną wrodzonym obrzękiem naczynioruchowym. Ta odmiana uaktywnia się z reguły około 10 roku życia, a jej cechą charakterystyczną jest bardzo silny obrzęk, zlokalizowany głównie w obrębie błon śluzowych.
Objawy takiego uczulenia mogą trwać nawet do 72 godzin. To bardzo niebezpieczna postać uczulenia na zimno, która może być nawet zagrożeniem dla życia, wywołując obrzęk w obrębie gardła i krtani, doprowadzając w efekcie do zaburzeń oddychania. Taki stan wymaga już specjalistycznego leczenia. Pokrzywka wrodzona może towarzyszyć dziecku nawet przez całe życie.
Reklama
Jak diagnozuje się uczulenie na zimno?
Diagnostyka uczulenia na zimno nie wymaga specjalistycznych testów, ale kluczowe znaczenie ma dokładny wywiad lekarski. Cały proces diagnostyczny ma zadanie wykluczenie infekcji i innych chorób.
Dlaczego rozmowa z pacjentem jest tak ważna? Bardzo często pokrzywka z zimna jest mylona z innymi schorzeniami na tle alergicznym z uwagi na duże podobieństwo objawów. Ten rodzaj uczulenia jest bardzo podobny do rumienia wielopostaciowego, alergicznego wyprysku kontaktowego lub atopowego zapalenia skóry. Lekarz w czasie szczegółowego wywiadu musi wykluczyć inne przyczyny niż zimno, aby później odpowiednio leczyć pacjenta.
Głównym narzędziem diagnostycznym jest tak zwany test ekspozycji. To rodzaj prowokacji miejscowej, zwanej także testem kostki lodu. Na minutę lub dwie przykładana jest do ciepłej skóry kostka lodu, najczęściej na przedramieniu. Jeżeli po kilku minutach pojawi się w tym miejscu reakcja skóry w postaci zaczerwienienia lub bąbli to można podejrzewać uczulenie na zimno.
Niekiedy jednak występują reakcje opóźnione, czyli takie, które pojawiają się dopiero po kilku godzinach od testu. Prowokacja może też dać wynik negatywny, mimo występowania pokrzywki na zimno.
Co może być przyczyną takich wyników? W niektórych przypadkach prowokacja miejscowa wymaga działania na większą powierzchnię skóry, aby pojawiło się charakterystyczne uczulenie.
Reklama
Jak leczyć uczulenie na zimno? Leki i domowe sposoby
Najprostszym sposobem walki z tego typu uczuleniem byłoby unikanie czynnika, który je wywołuje, czyli zimna. Jednak dobrze wiemy, że nie jest to możliwe. Można częściowo chronić się przed zimnem, ale całkowite wyeliminowanie zimna z naszego życia nie jest możliwe. Kolejnym rozwiązaniem przy leczeniu alergii na zimno jest unikanie sytuacji, w których chory narażony jest na gwałtowne zmiany temperatur.
Niektórzy lekarze zalecają ograniczanie ekspozycji na zimno, inni natomiast zalecają hartowanie organizmu i jego stopniowe oswajanie z nagłymi zmianami temperatury. Jest to jednak długi proces, a oswajanie organizmu ze skokami temperatur wymaga czasu.
Leki na uczulenie na zimno
Jakie leki stosować przy uczuleniu na zimno? Oto przykłady:
- leki antyhistaminowe - wykorzystywane przy leczeniu różnego rodzaju alergii. Ich zadaniem jest blokowaniu działania histaminy w organizmie. Te leki występują najczęściej w postaci tabletek lub kropli, które zawierają substancje czynne o działaniu antyhistaminowym, jak loratadyna, cetyryzyna lub dimetynden,
- maści - posiadają działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe i obkurczające naczynia krwionośne. Wiele z nich można kupić bez recepty. Najczęściej zawierają substancje czynne takie jak dimentynden czy hydrokortyzon,
- kremy na uczulenie na zimno - ich zadaniem jest odpowiednie nawilżanie i natłuszczanie miejsc na skórze zmienionych chorobowo,
- leki immunosupresyjne (w połączeniu z antyhistaminowymi) - wyciszające układ odpornościowy. Najszersze zastosowanie mają te leki, które zawierają substancję czynną cyklosporynę.
Domowe sposoby przy uczuleniu na zimno
Domowymi sposobami na alergie na zimno są:
- rezygnacja z zimnych posiłków i napojów,
- unikanie zimnych kąpieli,
- zakładanie ciepłych ubrań w chłodne dni,
- unikanie kontaktu z zimną wodą,
- stała świadomość, iż pewne czynniki mogą wzmacniać uczucie zimna. Do takich należy alkohol, stres czy nadmierny wysiłek fizyczny i nagłe ochłodzenie organizmu,
- unikanie przebywania w chłodnych pomieszczeniach
- stosowanie wszystkich zaleceń lekarza,
- systematyczne przyjmowanie leków, zgodnie ze wskazaniami lekarza.
