Jak dochodzi do udaru słonecznego?
Latem nierzadko zapomina się o ochronie głowy przed niebezpiecznym działaniem słońca. Z tego powodu jedną najczęstszą przyczyną problemów zdrowotnych w tym czasie bywa udar słoneczny, inaczej porażenie słoneczne.
Udar słoneczny lub cieplny to sytuacja, w której przegrzane ciało nie jest w stanie oddać ciepła na zewnątrz.
Występuje wówczas, gdy głowa i kark zostały poddane długotrwałemu działaniu promieni słonecznych. Do przegrzania może dojść również z powodu przebywania w dusznych pomieszczeniach, nadmiernego wysiłku fizycznego lub parnej atmosfery.
Do udaru słonecznego dochodzi zazwyczaj po opalaniu, od słońca, gdy dana osoba nie zastosowała żadnych środków ostrożności, jak np. czapka czy picie odpowiedniej ilości wody.
Udar słoneczny w klasyfikacji ICD-10 ma kod T67.0, natomiast w ICD-11 jest to NF01.0.
Reklama
Udar słoneczny a udar cieplny
Czym się różni udar cieplny od słonecznego? Te pojęcia często są stosowane zamiennie, jednak nie jest to do końca prawidłowe. Pierwszy z nich poprawnie można określić również jako porażenie cieplne.
Udar cieplny jest wynikiem przebywania w środowisku o wysokiej temperaturze i najczęściej także wysokiej wilgotności. By do niego doszło, nie trzeba koniecznie przebywać na pełnym słońcu.
Udar słoneczny jest zatem rodzajem udaru cieplnego, do którego dochodzi przez nadmierne nasłonecznienie ciała, a zwłaszcza głowy i karku. Słońce padające bezpośrednio na głowę może prowadzić do przekrwienia opon mózgowych oraz samego mózgu.
Jakie są objawy udaru słonecznego?
Kiedy organizm wystawiony na działanie wysokiej temperatury, w następstwie nie jest w stanie odprowadzić nagromadzonego ciepła, objawia się to w charakterystyczny sposób Po jakim czasie występują symptomy udaru słonecznego? Zazwyczaj jest to kilka godzin, jednak może zając nawet kilka dni.
Jak rozpoznać udar słoneczny? Jego objawy u dorosłych są bardzo zbliżone do symptomów udaru cieplnego. Należą do nich:
- osłabienie organizmu,
- intensywne zaczerwienienie skóry, poparzenie skóry,
- gorąca głowa, przy jednoczesnej bladej i zimnej reszcie ciała,
- obfite pocenie się i dreszcze,
- ból brzucha,
- nudności i wymioty,
- sztywność karku,
- chwiejny chód,
- niepokój i zdezorientowanie,
- problemy z mową,
- omdlenie, zaburzenia świadomości,
- pragnienie,
- bóle głowy oraz szum w głowie,
- podwyższona temperatura ciała.
Ryzyko wystąpienia udaru jest największe w przypadku dzieci oraz osób starszych. Leki moczopędne i antydepresanty mogą wzmacniać działanie słońca, gdyż zwiększają pochłanianie promieniowania, co prowadzi, np. do fotouczulenia.
Narażone na wystąpienie udaru są również zdecydowanie bardziej osoby chore na cukrzycę, otyłość, mające problemy z sercem oraz będące pod wpływem alkoholu.
Udar słoneczny i cieplny może być stanem zagrożenia życia. Największym zagrożeniem jest utrata przytomności i jej skutki. W przypadku zaobserwowania groźnych objawów udaru słonecznego, należy oddać poszkodowanego pod opiekę lekarza bądź wezwać pogotowie ratunkowe.
Reklama
Udar słoneczny u dziecka
Dzieci, w szczególności te najmłodsze, są bardziej narażone na udar słoneczny, gdyż mają cieńsze włosy i skórę na głowie.
Udar słoneczny powstaje przez bezpośrednie i intensywne nasłonecznienie nieosłoniętej głowy i karku. To z kolei prowadzi do przekrwienia opon mózgowych. Mózg małych dzieci jest słabo chroniony przed promieniowaniem słonecznym, dlatego każde nakrycie głowy (czapka, chustka, kapelusz) stanowi dużą ochronę przed negatywnymi skutkami działania słońca.
Ponadto u dzieci zdecydowanie szybciej dochodzi do przegrzania organizmu, ponieważ ich mechanizmy termoregulacyjne nie działają jeszcze w pełni sprawnie. Dziecięcy organizm nie poci się i nie odprowadza ciepła, tak jak wykształcony system u osoby dorosłej.
Z tego powodu dziecko nie jest w stanie efektywnie schłodzić przegrzewającego się organizmu, w wyniku czego ich ciało nagrzewa się szybciej i bardziej intensywnie, osiągając temperaturę nawet powyżej 40 stopni Celsjusza. I właśnie wysoka temperatura jest jednym z głównych objawów udaru słonecznego u dzieci.
Wystąpienie gorączki u małych dzieci (nawet w późniejszym czasie po ekspozycji na słońce), może sugerować wystąpienie udaru słonecznego.
Udar słoneczny u dziecka jest stanem zagrożenia życia, dlatego po zaobserwowaniu niepokojących objawów należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Do czasu pojawienia się ratowników medycznych:
- Dziecko trzeba ochronić przed słońcem, ułożyć w cieniu w bezpiecznej pozycji;
- Rozpiąć lub zdjąć ciepłe ubranie.
- Stopniowo schładzać ciało chłodnymi wilgotnymi ręcznikami. Należy pamiętać o tym, żeby gwałtownie nie zmieniać temperatury ciała dziecka, nie wkładać go do zimnej wody, ani nie okładać lodem, ponieważ może dojść do szoku termicznego.
- W miarę możliwości nawadniać dziecko wodą.
- Masować dziecku ręce i nogi w celu poprawy krążenia krwi.
Szczególnie niebezpieczny jest dla niemowląt. W ich przypadku konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarska.
Objawy udaru słonecznego u dzieci
Jednym z głównych objawów tej dolegliwości u dzieci jest bardzo wysoka temperatura ciała, dochodząca, w niektórych przypadkach nawet do 42 stopni Celsjusza.
Poza gorączką u dzieci mogą pojawić się:
- bóle głowy i zawroty głowy,
- nudności i wymioty,
- dreszcze,
- brak potliwości,
- przyspieszony oddech, trudności z oddychaniem,
- zaczerwienie i wysuszenie skóry,
- poparzenie skóry,
- ogólne osłabienie i wycieńczenie organizmu,
- zwiotczenie mięśni,
- niepokój,
- płacz,
- wysokie ciśnienie,
- biegunka,
- utrata przytomności,
- problemy z oddawaniem moczu, skąpomocz.
Reklama
Ile trwa udar słoneczny?
Czas trwania udaru słonecznego zależy od stopnia przegrzania organizmu i pojawienia się wszelkich objawów związanych z nadmiernym nasłonecznieniem.
Czy jest on groźny? Zdarza się, że udar słoneczny przechodzi bardziej łagodnie i jego skutki możemy odczuwać przez jeden wieczór, jednak często dochodzi do poważnych konsekwencji, a więc pojawienia się bardzo wysokiej temperatury, drgawek, wymiotów, poparzeń czy omdlenia.
Udar cieplny wymaga zatem natychmiastowej specjalistycznej pomocy i czasami kończy się pobytem w szpitalu. Nawet po ustąpieniu objawów, w późniejszym okresie mogą pojawić się powikłania. W skrajnych przypadkach udar słoneczny może skończyć się śmiercią.
Trudno jest więc określić czas trwania udaru, a każdy przypadek może być rozpatrywany indywidualnie. Jedno jest pewne -należy zrobić wszystko, aby ochronić organizm przed udarem.
Reklama
Pierwsza pomoc przy udarze słonecznym
Co robić, w przypadku wystąpienia udaru słonecznego? W pierwszej kolejności trzeba zabezpieczyć poszkodowaną osobę przed dalszym działaniem promieni słonecznych. Najlepiej przenieść ją w chłodne i zacienione miejsce.
Powinno się rozpiąć lub zdjąć ubranie, spryskać wodą lub obłożyć głowę chorego wilgotnymi i chłodnymi okładami. Wskazane jest wywołanie ruchu powietrza wokół poszkodowanej osoby poprzez np. wachlowanie.
Ważne jest nawadnianie organizmu - należy podać choremu płyny, najlepiej wodę.
Nie można gwałtownie zmieniać temperatury, by nie doprowadzić do szoku termicznego - dlatego zaleca się, by nie wkładać chorego do bardzo zimnej wody lub nie ochładzać go kostkami lodu.
Poszkodowanego należy ułożyć z uniesioną głową i górną połową tułowia (gdy osoba jest przytomna) i cały czas monitorować jego stan.
Jeśli chora osoba traci przytomność, ale oddycha i ma wyczuwalne tętno, należy ją ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej, wezwać karetkę i rozpocząć udzielanie pierwszej pomocy. Natomiast w przypadku utraty oddechu, braku wyczuwalnego tętna, należy niezwłocznie przejść do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Jeśli stan poszkodowanej osoby jest stabilny i udało się obniżyć temperaturę jej ciała, należy pozostawić ją w pozycji leżącej i czekać na przyjazd zespołu ratunkowego.
Aby zniwelować przykre skutki udaru słonecznego, trzeba stosować chłodne kompresy przez kilka kolejnych dni oraz konieczne unikać słońca. Do lekarza należy się zgłosić, gdy objawy nie ustępują lub gdy na skórze pojawią się pękające, ropne pęcherze.
Najczęściej, gdy doszło jedynie do lekkiego udaru słonecznego wystarczą domowe sposoby, jak chłodne okłady.
Reklama
Leczenie udaru słonecznego. Co robić?
Leczenie udaru słonecznego w pierwszej kolejności polega na schładzaniu ciała oraz stosowaniu chłodnych i wilgotnych okładów (nie za zimnych, aby nie doszło do szoku termicznego). W razie potrzeby można również użyć żeli i maści chłodzących.
Schładzanie ciała ma na celu obniżenie wysokiej temperatury, która jest jednym z objawów udaru słonecznego. Leczenie wymaga również nawadniania chorego, najlepiej wodą.
Jeśli dojdzie do poparzenia skóry w wyniku promieniowania słonecznego, należy zastosować odpowiednie preparaty na złagodzenie skutków poparzenia oraz regenerację tkanki. Konieczna w tym przypadku może okazać się wizyta u lekarza.
Warto pamiętać o tym, że udar słoneczny może stanowić zagrożenie dla życia, dlatego już przy pierwszych objawach warto skonsultować się z lekarzem, bądź jeśli wymaga tego sytuacja, wezwać pogotowie ratunkowe.
Leczenie w domu jest równie ważne. W zależności od objętego postępowania, należy podawać poszkodowanemu odpowiednią ilość elektrolitów. Czym jeszcze leczy się udar słoneczny?
Wbrew pierwszemu odruchowi nie można stosować w tym stanie leków przeciwzapalnych czy przeciwgorączkowych, takich jak np. paracetamol. Jest to nieskuteczne i dodatkowo, może prowadzić to do uszkodzenia wątroby.
Reklama
Skutki i powikłania udaru cieplnego
Udar cieplny może doprowadzić do wielu groźnych powikłań bądź skutków ubocznych, zwłaszcza gdy pozostaje nieleczony. Przegrzanie organizmu może doprowadzić do konsekwencji, tj.:
- niewydolności nerek,
- niewydolności płuc,
- niedokrwienia i zaburzeń rytmu serca,
- poparzeń skóry I i II stopnia,
- drgawek,
- śpiączki.
Należy pamiętać o tym, że udar cieplny stanowi zagrożenie życia i jeśli poszkodowany w porę nie otrzyma pomocy i nie zostanie poddany leczeniu, może dojść do śmierci.
Udar słoneczny może skutkować również udarem mózgu, gdyż prowadzi do zaburzenia krzepliwości krwi.
Jest niezwykle niebezpieczny dla kobiet w ciąży. Udar słoneczny nie tylko zagraża matce, ale także dziecku, gdyż dojść może dojść do jego niedotlenienia.
Zapobieganie udarowi słonecznemu
Profilaktyka w przypadku udarów słonecznych jest niezwykle ważna, gdyż może zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważnych konsekwencji zdrowotnych. O czym należy zatem pamiętać?
- W godzinach największego natężenia słońca (między godziną 11 a 15) najlepiej przebywać w zacienionych miejscach.
- Pić dużo wody, uzupełniając niedobór elektrolitów.
- Chronić głowę nakryciem w jasnym kolorze.
- Ubierać się przewiewnie, w jasne, odbijające promienie materiały.
- Przebywać na słońcu maksymalnie 15-20 minut.
- Nosić okulary przeciwsłoneczne.
- Chłodzić ciało, spryskując je na przykład wodą termalną.
- Unikać napojów gazowanych oraz energetycznych, a także kawy i alkoholu
