Psychiatrzy wyróżniają urojenia prześladowcze, urojenia ksobne, urojenia wielkościowe, urojenia nihilistyczne oraz urojenia hipochondryczne. Czym różnią się od siebie poszczególne zaburzenia urojeniowe?
Czym są urojenia?
Urojenia z medycznego punktu widzenia są zaburzeniami w postrzeganiu rzeczywistości, skutkującymi wytwarzaniem przez osobę chorą nieprawdziwych treści, obrazów i przekonań. Urojenia zazwyczaj mają charakter silny, stabilny i niewzruszalny, co oznacza że osoba nimi dotknięta nie przyjmuje argumentacji przeciwstawnej. A zatem tłumaczenie jej, iż pewne przekonania to jedynie urojenia, pozbawione jest sensu.
Psychiatria wyróżnia następujące podstawowe typy urojeń:
- prześladowcze,
- ksobne,
- wielkościowe,
- oddziaływania,
- hipochondryczne,
- zniekształcenia ciała,
- zdrady.
Reklama
Urojenia paranoidalne
Urojenia najczęściej występują w przebiegu groźnej choroby psychicznej, jaką jest schizofrenia paranoidalna, znana też jako schizofrenia urojeniowa. Wystąpienie urojeń jest jednym z dwóch głównych objawów tego typu schizofrenii.
Drugim są omamy:
- słuchowe,
- węchowe,
- smakowe,
- wzrokowe
– chory słyszy głosy będące bądź prostymi dźwiękami, bądź wypowiadanymi słowami. Zarówno urojenia, jak i omamy, uważane są za tak zwane objawy wytwórcze, czyli pozytywne (w odróżnieniu od objawów negatywnych, takich jak stany depresyjne, rezygnacja, alienacja, apatia, agresja, pobudzenie).
W schizofrenii urojeniowej wystąpić mogą wszystkie wymienione wyżej typy urojeń, przy czym zdecydowanie najczęściej zdarzają się urojenia prześladowcze.
- Czytaj też: Pozytywne i negatywne objawy schizofrenii
Reklama
Urojenia prześladowcze
Urojenia prześladowcze to nic innego, jak przekonanie chorego, iż jest śledzony i podsłuchiwany, że został przeciw niemu zawiązany spisek, że są prowadzone wrogie działania zmierzające do jego unicestwienia etc. Bardzo często zdarza się, że schizofrenia urojeniowa wiąże się z przekonaniem osoby chorej, iż na jej życie czyhają sąsiedzi – pojawiają się takie urojone wątki, jak podtruwanie gazem wpuszczanym przez rury kanalizacyjne itp. Podejrzenia kierowane w stronę innych osób mogą z czasem przerodzić się w agresję słowną oraz fizyczną w stosunku do rzekomych prześladowców.
Urojeniami o podobnym charakterze są też urojenia niewierności – osoby cierpiące na schizofrenię urojeniową często zadręczają partnerów życiowych podejrzeniami dotyczącymi zdrady. W wielu przypadkach urojenia całkowicie uniemożliwiają wspólne pożycie, bywają przyczyną poważnych dramatów rodzinnych.
Reklama
Urojenia ksobne
Urojenia ksobne to przekonanie osoby chorej, że jest przedmiotem zainteresowania otaczających ją osób, że myślą o niej nie tylko bliscy, ale też:
- sąsiedzi,
- kolejkowicze w hipermarkecie,
- współpracownicy,
- współpasażerowie w autobusie,
- przechodnie w parku,
- kierowcy na skrzyżowaniu.
Urojenia ksobne sprawiają, że doświadczająca ich osoba zaczyna się dopatrywać aluzji na swój temat w każdej zasłyszanej rozmowie, a z biegiem lat potrafi się ich doszukać nawet na łamach gazet, czy w telewizyjnej relacji. Niestety, psychika chorego nie jest w stanie przyjąć wiadomości, że to jedynie urojenia. Zamiast tego, wikła się on w wyjaśnianie przyczyn zainteresowania sobą, piętrzy kolejne zagadki, a brak ich rozwiązania potęguje następne urojenia.
Reklama
Urojenia wielkościowe
Jeśli osoba zaburzona zaczyna postrzegać się w kategoriach człowieka:
- genialnego,
- wybitnego,
- jedynego w swoim rodzaju,
- a do tego szlachetnie urodzonego,
- niezwykle zamożnego,
- znanego,
- lubianego,
- szanowanego.
Jeśli jednak przekonania owe nie znajdują pokrycia w faktach i nie są efektem tzw. wybujałego ego, powodem mogą być urojenia wielkościowe. Tego typu urojenia również stawiają osobę chorą w centrum uwagi, ewentualnie podmiotem jej opowieści może być ktoś z przodków.
Reklama
Urojenia hipochondryczne
Urojenia hipochondryczne, jak łatwo się domyślić, dotyczą przekonania osoby zaburzonej, iż jest dotknięta ciężką chorobą. Bardzo często przedmiotem urojeń hipochondrycznych są pobudzające wyobraźnie i śmiertelne dolegliwości, takie jak:
Urojenia hipochondryczne należy przy tym odróżnić od somatycznych objawów rozmaitego rodzaju nerwic – te bowiem występują faktycznie (np. silny ból głowy czy brzucha, kołatanie serca itd.), tyle że ich przyczyną nie są schorzenia pierwotne danego organu, lecz zaburzenie równowagi systemu nerwowego.
Reklama
Urojenia nihilistyczne
Urojenia nihilistyczne przypominają nieco urojenia hipochondryczne, lecz są jeszcze dalej posunięte. Osobie zaburzonej może się wydawać nie tyle, że jej organizm jest toczony przez raka, czy inną śmiertelną chorobę, ale wręcz, że jej ciało znika a nawet nie istnieje. Niekiedy przekonania te są przenoszone dalej i zaczynają dotyczyć „nieistnienia” innych ludzi a na koniec - całego świata.
Demencja starcza
Oprócz schizofrenii, urojenia mogą też niekiedy wywoływać inne przyczyny. Jedną z najczęstszych jest demencja starcza. Urojenia są w tym przypadku wynikiem zaburzenia zdolności poznawczych organizmu.
Inne sytuacje, w których mogą wystąpić urojenia, to:
- choroba Alzheimera,
- zespół splątaniowy – zaburzenia świadomości w wyniku ciężkich chorób wewnętrznych,
- delirium tremens - majaczenie alkoholem,
- odurzenie narkotykami i dopalaczami.
Leczenie zaburzeń urojeniowych
Leczenie zaburzeń urojeniowych dobierane jest pod kątem choroby, która je wywołuje. W przypadku schizofrenii urojeniowej stosuje się leki przeciwpsychotyczne (tzw. neuroleptyki), w tabletkach lub dożylnie. Często leczenie urojeń towarzyszących schizofrenii odbywa się w warunkach szpitalnych.
Dodatkowo w takiej sytuacji zalecana jest psychoterapia. Niezwykle istotne jest też wsparcie ze strony bliskich, polegające na zrozumieniu choroby oraz pomoc zmierzająca do trwałego osadzenia chorego w relacjach społecznych – zdobycie i utrzymanie pracy, założenie rodziny, nie odcinanie się od świata.
