Wazopresyna - gdzie jest produkowana?
Wazopresyna -hormon antydiuretyczny (ADH hormon) jest cząsteczką peptydową produkowaną w podwzgórzu, ale uwalnianą do krwioobiegu przez tylny płat przysadki mózgowej.
Jej wydzielanie podlega licznym regulacjom i najczęściej pobudzane jest poprzez wzrost ciśnienia osmotycznego krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego (w dużym uproszczeniu można rozumieć osmotyczność krwi, jako jej zwiększoną gęstość), zmniejszenie się objętości krwi i ciśnienia tętniczego, pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego przez stres, działanie prostaglandyn i nikotyny.
Reklama
Funkcje wazopresyny
Wazopresyna pełni podstawową rolę w regulacji osmolarności płynów ustrojowych, głównie przez działanie hamujące wydzielanie wody (tak zwane działanie antydiuretyczne – proces zachodzący w komórkach kanalików dystalnych nerek). W dużych dawkach obkurcza ona błonę mięśniową gładką naczyń krwionośnych, a także macicy i przewodu pokarmowego.
Funkcje wazopresyny to przede wszystkim jednak regulacja gospodarki wodnej - hormon ten szybko reaguje na zmiany stanu nawodnienia organizmu.
Interesujące jest również zagadnienie „wazopresyna a ciśnienie krwi”. Wpływając na gospodarkę wodną i funkcje nerek, odgrywa istotną rolę w regulacji ciśnienia tętniczego. Hormon poprzez mechanizm zatrzymywania wody w organizmie ma zdolność do podwyższania ciśnienia tętniczego krwi. Jego wydzielanie jest również pobudzane przez spadek ciśnienia – jest to wówczas swoista odpowiedź wyrównawcza organizmu.
Reklama
Niedobór wazopresyny
Jeśli dochodzi do niedoboru wazopresynylub receptory organizmu są na nią niewrażliwe, konsekwencją kliniczną jest schorzenie znane jako moczówka prosta. Woda nie ulega wówczas zwrotnemu wchłanianiu z nerkowych cewek dystalnych – jest wydzielana w nadmiarze w postaci rozcieńczonego moczu (o małej gęstości względnej), wskutek czego zwiększa się osmolalność surowicy oraz płynów ustrojowych.
Stan podwyższonej osmolalności wywołuje pragnienie, przymus picia dużej ilości płynów (polidypsję), a zwiększone przyjmowanie wody zapewnia, w tych warunkach odpowiednią objętość i osmolalność płynów ustrojowych.
Początek choroby jest najczęściej powolny. Występuje zwiększone oddawaniu moczu (nocne oddawanie moczu, u dorosłych i starszych dzieci nawet od 5-25 litrów/dobę, czasem objawowe moczenie nocne) i zwiększone pragnienie. U małych dzieci poniżej 2 roku życia w miejsce wielomoczu może wystąpić biegunka. Dzieci odczuwają ustawiczne pragnienie i wypijają duże ilości różnych płynów, przy czym nie dotyczy to niemowląt. Ograniczenie przyjmowania płynów może wywoływać gorączkę, utratę świadomości, a nawet może zagrażać życiu chorego – kiedy stwierdzane są objawy ciężkiego odwodnienia.
Reklama
Badanie wazopresyny
Kiedy wykonuje się badanie wazopresyny? Nadmierne wydalanie płynów, zwiększone pragnienie oraz trudne do wyrównania zaburzenia jonowe są często podstawą do wykonania badań oceniającym poziom tego hormonu w surowicy krwi. Do uzyskania wyniku potrzebna jest próbka krwi pacjenta pobierana z żyły obwodowej.
Cena badania wazopresyny to zwykle kilkadziesiąt do kilkuset złotych, w zależności od wybranego laboratorium. Badanie nie jest refundowane w podstawowej opiece zdrowotnej (przez lekarza rodzinnego).
Należy pamiętać o potencjalnej interakcji wazopresyna - lekistosowane przewlekle. Na wynik badania mogą wpływać leki stosowane w onkologii, leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe, ale także leki przeciwbólowe – jeśli stosowane są w wysokich dawkach.
Z uwagi na wysokie koszty badania hormonu, pośrednią rolę w ocenie gospodarki wodnej organizmu pełni również badanie ogólne moczu, w czasie którego oznaczany jest jego ciężar. Obniżenie ciężaru moczu (zmniejszenie jego gęstości) może być cenną wskazówką diagnostyczną, ale zawsze powinno podlegać ocenie łącznie z innymi parametrami nerkowymi.
W przypadku stwierdzenia zaburzeń wydzielania wazopresyny, kolejnym punktem diagnostycznym są badania obrazowe ośrodkowego układu nerwowego (zwykle rezonans magnetyczny głowy). Szczegółowa diagnostyka zaburzeń wydzielania wazopresyny przeprowadzana jest zwykle w oddziale o profilu endokrynologicznym.
