Czym jest wirusowe zapalenie wątroby?
Wątroba to kluczowy organ odpowiedzialny za wiele procesów metabolicznych w organizmie. Pełni funkcje detoksykacyjne, bierze udział w procesach trawienia i magazynowania substancji odżywczych, a także uczestniczy w produkcji białek i innych związków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wirusowe zapalenie wątroby to stan chorobowy, w którym dochodzi do uszkodzenia komórek wątrobowych (hepatocytów) w wyniku zakażenia wirusami hepatotropowymi.
Do uszkodzenia wątroby może dojść nie tylko w wyniku zakażenia wirusowego. Innymi przyczynami mogą być czynniki toksyczne, takie jak alkohol czy niektóre leki, zaburzenia metaboliczne (na przykład hemochromatoza czy choroba Wilsona), choroby autoimmunologiczne czy zaburzenia krążenia. Jednak to właśnie zakażenia wirusowe stanowią jedną z najczęstszych przyczyn chorób wątroby.
Aby lepiej zrozumieć specyfikę wirusowych zapaleń wątroby, warto przyjrzeć się poszczególnym typom tej choroby. Każdy z nich ma swoją charakterystykę, różne drogi zakażenia i odmienne rokowania.
WZW typu A - charakterystyka i przebieg
Wirusowe zapalenie wątroby typu A, nazywane również żółtaczką pokarmową, jest chorobą o stosunkowo łagodnym przebiegu. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie skażonej żywności lub wody. Wirus HAV występuje głównie w krajach o niskim standardzie higieny oraz w regionie Morza Śródziemnego.
Okres wylęgania choroby wynosi zazwyczaj od 2 do 6 tygodni. U dzieci choroba często przebiega bezobjawowo, natomiast u dorosłych może powodować typowe objawy WZW. Charakterystyczną cechą WZW typu A jest brak możliwości przejścia w formę przewlekłą - organizm zawsze eliminuje wirusa, a przebyta infekcja pozostawia trwałą odporność.
O ile WZW typu A ma zwykle łagodny przebieg, kolejny typ tego schorzenia stanowi znacznie poważniejsze zagrożenie dla zdrowia publicznego.
WZW typu B - poważne zagrożenie zdrowotne
Wirusowe zapalenie wątroby typu B stanowi jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. Według szacunków ponad 200 milionów ludzi jest nosicielami wirusa HBV. W Polsce corocznie diagnozuje się około 1500 nowych przypadków zakażenia.
Wirus HBV przenosi się poprzez kontakt z krwią osoby zakażonej, podczas kontaktów seksualnych oraz z matki na dziecko w trakcie porodu. Istotnym źródłem zakażeń są również zabiegi medyczne wykonywane niesterylnym sprzętem oraz zabiegi kosmetyczne i tatuaże wykonywane w nieodpowiednich warunkach.
Jednak to nie WZW typu B budzi obecnie największy niepokój epidemiologów. Szczególnie niebezpieczne jest bowiem zakażenie kolejnym typem wirusa.
WZW typu C - cicha epidemia
Wirusowe zapalenie wątroby typu C słusznie nazywane jest "cichą epidemią". W Polsce szacuje się, że około 730 000 osób jest zakażonych wirusem HCV, jednak tylko niewielka część z nich jest świadoma swojego stanu. Wynika to z faktu, że choroba przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo lub dawać jedynie niespecyficzne objawy. Badania wykazały, że przewlekłe zapalenie wątroby może się rozwinąć nawet u 80% osób zakażonych wirusem HCV.
Wirus HCV przenosi się głównie przez krew. Do zakażenia może dojść podczas zabiegów medycznych, kosmetycznych czy w trakcie przyjmowania narkotyków dożylnych. Szczególnie narażone są osoby, które przed 1992 rokiem otrzymywały transfuzje krwi, gdyż wcześniej nie prowadzono rutynowych badań krwiodawców w kierunku HCV.
WZW typu D - groźne powikłanie
Wirusowe zapalenie wątroby typu D występuje wyłącznie u osób zakażonych wirusem HBV. Może rozwinąć się jednocześnie z zakażeniem HBV (koinfekcja) lub jako dodatkowe zakażenie u osoby już chorującej na WZW B (superinfekcja). Obecność obu wirusów znacząco pogarsza rokowanie i przyspiesza rozwój marskości wątroby.
WZW typu E - nowe wyzwania
Wirus zapalenia wątroby typu E tradycyjnie kojarzony był z krajami rozwijającymi się, jednak w ostatnich latach coraz częściej diagnozuje się przypadki zakażeń również w Europie. Choroba szerzy się głównie drogą pokarmową, podobnie jak WZW typu A. Szczególnie niebezpieczna może być dla kobiet w ciąży oraz osób z obniżoną odpornością.
Niezależnie od typu wirusa wywołującego zapalenie wątroby, w przebiegu choroby możemy zaobserwować pewne charakterystyczne objawy. Ich znajomość jest kluczowa dla wczesnego rozpoznania choroby.
Reklama
Podstawowe objawy wirusowego zapalenia wątroby
W przebiegu choroby mogą występować różnorodne objawy, które często początkowo są niecharakterystyczne. Ostre wirusowe zapalenie wątroby może początkowo przypominać grypę, dlatego pacjenci często bagatelizują pierwsze objawy. Do najczęstszych objawów WZW należą:
Objawy ogólne:
-
uczucie zmęczenia i osłabienia,
-
stany podgorączkowe,
-
bóle mięśniowe i stawowe,
-
brak apetytu i nudności,
-
dyskomfort w prawym podżebrzu.
Objawy charakterystyczne:
-
zażółcenie skóry i białkówek oczu,
-
ciemne zabarwienie moczu,
-
odbarwione stolce,
-
świąd skóry.
Przewlekłe zapalenie wątroby rozwija się podstępnie i przez długi czas może nie dawać wyraźnych objawów. Obserwacja symptomów nie wystarczy więc czasem do postawienia prawidłowej diagnozy. Konieczne bywa przeprowadzenie szeregu specjalistycznych badań.
Reklama
Diagnostyka wirusowego zapalenia wątroby
Proces diagnostyczny WZW obejmuje szereg badań, które pozwalają określić typ wirusa i stadium choroby:
Badania podstawowe:
Biochemiczne markery wątrobowe:
-
aminotransferazy (ALT, AST),
-
bilirubina,
-
GGTP,
-
fosfataza alkaliczna,
-
wskaźniki krzepnięcia,
-
albuminy
Badania serologiczne:
Specyficzne dla poszczególnych typów wirusów:
-
antygeny wirusowe,
-
przeciwciała,
-
badania molekularne DNA/RNA wirusów.
Diagnostyka pozwalająca wykryć ostre wirusowe zapalenie wątroby powinna być przeprowadzona u każdego pacjenta z podwyższonym poziomem enzymów wątrobowych.
Po postawieniu diagnozy kluczowe jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Współczesna medycyna dysponuje coraz skuteczniejszymi metodami terapii WZW.
Reklama
Współczesne metody leczenia WZW
Możliwości terapeutyczne w przypadku WZW zależą od typu wirusa i stadium choroby. W przypadku WZW typu A zazwyczaj stosuje się jedynie leczenie objawowe, ponieważ organizm sam eliminuje wirusa. Natomiast w przypadku WZW typu B i C dostępne są skuteczne leki przeciwwirusowe.
Szczególnie spektakularny postęp dokonał się w leczeniu WZW typu C. Nowoczesne terapie bezinterferonowe pozwalają na wyleczenie ponad 95% pacjentów przy minimalnych działaniach niepożądanych. Kluczowe znaczenie ma jednak wczesne wykrycie zakażenia i rozpoczęcie leczenia przed rozwojem nieodwracalnych zmian w wątrobie.
Reklama
Życie z przewlekłym WZW
Rozpoznanie WZW to nie wyrok, ale początek nowego etapu w życiu pacjenta. Wymaga on pewnych zmian w codziennym funkcjonowaniu i systematycznej kontroli stanu zdrowia.
Pacjenci z przewlekłym WZW powinni pozostawać pod stałą opieką hepatologiczną. Konieczne jest regularne monitorowanie stanu wątroby poprzez badania laboratoryjne i obrazowe. Szczególne znaczenie ma styl życia - należy unikać alkoholu, stosować zbilansowaną dietę oraz regularnie się badać.
Osoby zakażone powinny również pamiętać o ochronie swoich bliskich przed zakażeniem. Dotyczy to szczególnie WZW typu B i C, gdzie konieczne jest unikanie sytuacji mogących prowadzić do kontaktu z krwią osoby zakażonej.
Mimo dostępności skutecznych terapii, nieleczone lub niewłaściwie leczone WZW może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Reklama
Powikłania wirusowych zapaleń wątroby
Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby może prowadzić do poważnych powikłań. Najgroźniejszymi z nich są marskość wątroby oraz rak wątrobowokomórkowy (HCC). Marskość rozwija się w wyniku długotrwałego procesu zapalnego i charakteryzuje się nieodwracalnym włóknieniem tkanki wątrobowej. Włóknienie wątroby to proces, który postępuje wraz z czasem trwania zakażenia i może prowadzić do nieodwracalnych zmian w strukturze narządu. Ryzyko wystąpienia raka wątrobowokomórkowego z kolei znacząco wzrasta u osób z przewlekłym WZW typu B lub C.
W niektórych przypadkach zakażenia wirusem może występować też ostra niewydolność wątroby. To stan bezpośredniego zagrożenia życia, wymagający natychmiastowej hospitalizacji.
Reklama
Profilaktyka wirusowych zapaleń wątroby
Skuteczna profilaktyka WZW opiera się na kilku kluczowych elementach. Podstawowe znaczenie ma przestrzeganie zasad higieny, szczególnie dokładne mycie rąk oraz spożywanie bezpiecznej żywności i wody. W przypadku WZW typu B dostępna jest skuteczna szczepionka, która chroni również przed zakażeniem wirusem HDV. Szczepienia przeciwko WZW typu B są w Polsce obowiązkowe dla noworodków i należą do kalendarza szczepień.
Istotną rolę odgrywa również profilaktyka zakażeń w placówkach medycznych i kosmetycznych. Wszystkie zabiegi naruszające ciągłość tkanek powinny być wykonywane wyłącznie sterylnym sprzętem jednorazowego użytku lub odpowiednio wysterylizowanymi narzędziami wielorazowymi.
.png)
