Czym są wody płodowe i jaką pełnią funkcję?
Kiedy dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej, zarodek przemieszcza się jajowodem w kierunku macicy, we wnętrzu której zagnieżdża się około 4 tygodnia (jeśli za początek ciąży przyjąć pierwszy dzień ostatniej miesiączki przed zapłodnieniem).
Po implantacji zarodka dochodzi do zamknięcia wokół niego tzw. pęcherza płodowego. Jest to „woreczek”, którego ściany zbudowane są z dwóch błon - wewnętrznej, zwanej owodnią i zewnętrznej, zwanej kosmówką. Komórki owodni produkują płyn owodniowy zwany właśnie wodami płodowymi.
Skąd jeszcze biorą się wody płodowe? Zdecydowana ich większość jest wydzielana przez owodnię, choć na późniejszym etapie ciąży zaczyna je produkować również sam organizm dziecka, a dokładnie jego płuca i nerki.
Stanowią one naturalne środowisko płodu i pełnią wobec niego bardzo ważne funkcje, przede wszystkim ochronne.
Dziecko rosnące w wodach płodowych chronione jest przez nie przed wszelkimi czynnikami zewnętrznymi, przesuszeniem organizmu, urazami itd.
Płyn otaczający organizm dziecka ma odpowiednią temperaturę, która zapobiega zarówno jego wychłodzeniu, jak i przegrzaniu.
Chroni maluszka przed czynnikami docierającymi ze świata zewnętrznego, np. hałasem.
Działa także antybakteryjnie, zapobiegając rozwojowi infekcji wewnątrz macicy.
Szum wód płodowych działa uspokajająco i przez jakiś czas jest jedynym znanym dziecku dźwiękiem. Płyn z jednej strony zapewnia dziecku swobodę ruchów, z drugiej - stabilizuje je, chroni przed wstrząsami i urazami. Jak dziecko oddycha w wodach płodowych?
Na etapie prenatalnym jego płuca wypełnione są płynem owodniowym, dlatego pierwszy „prawdziwy” oddech maluch łapie dopiero po narodzinach.
Reklama
Jak wyglądają wody płodowe i jaki mają skład?
Czy wody płodowe są lepkie? Jak je rozpoznać i odróżnić od upławów lub moczu? Warto wiedzieć, jak wyglądają wody płodowe - szczególnie na bieliźnie lub na wkładce - by w razie ich wyciekania móc od razu właściwie zareagować i umieć odróżnić je od innej wydzieliny, np. czopa śluzowego wydalanego pod koniec ciąży.
Wody płodowe to rzadki, wodnisty płyn, niemalże przezroczysty, a niekiedy delikatnie mętny.
Ich konsystencja i barwa sprawiają, że bywają mylone z moczem, którego nietrzymanie w ciąży jest dość powszechnym problemem.
Zdarza się także pomylenie sączących się wód płodowych ze śluzem, ten jednak w ciąży zwykle jest gęsty, ponieważ chroni rozwijający się płód przed szkodliwymi drobnoustrojami z zewnątrz.
Bezpieczną metodą jest konsultowanie jakichkolwiek upławów z lekarzem prowadzącym, ponieważ odpowiedni poziom płynu owodniowego jest konieczny do prawidłowego rozwoju dziecka. Jego stałe monitorowanie to jeden z ważniejszych elementów diagnostycznych w czasie ciąży.
Jakie pH mają wody płodowe?
Skoro płyn owodniowy jest naturalnym środowiskiem rozwijającego się płodu, musi mieć odpowiednie parametry - skład, temperaturę, odczyn.
Jakie pH mają wody płodowe? Aby były bezpieczne dla płodu, muszą mieć odczyn obojętny.
Prawidłowe pH wód płodowych wynosi zatem 6,5 lub jest nieco wyższe (z reguły w granicach 7,1 - 7,3).
Dla porównania - czysta chemicznie woda pitna ma pH na poziomie 7 i jest wówczas najbezpieczniejsza dla ludzkiego organizmu.
Na papierku lakmusowym odczyn obojętny ma barwę zieloną. Zachowanie prawidłowego pH narządów płciowych podczas ciąży jest szczególnie istotne, ponieważ sprzyja ono nie tylko zdrowiu matki, ale i dziecka.
Codzienna higiena powinna w tym czasie być dostosowana do potrzeb organizmu i dbać o utrzymywanie pH na jego naturalnym, właściwym poziomie.
Czy wody płodowe mają zapach?
Czym - oprócz neutralnego pH - charakteryzują się wody płodowe? Czy mają zapach, po którym można je rozpoznać? Właściwie trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, jak pachną wody płodowe. Jeśli są one prawidłowe, nie powinny wydzielać żadnego intensywnego zapachu i tym właśnie różnią się one od moczu.
Jeśli sączący się, widoczny na bieliźnie płyn, pachnie amoniakiem, najprawdopodobniej jest to mocz.
Jeśli jednak ciecz jest bezwonna, można podejrzewać, że dochodzi do wycieku wód płodowych.
Ich zapach zmienia się często, kiedy dochodzi do nieprawidłowości, np. zakażenia bakteryjnego. Charakterystyczna jest dla niego nieprzyjemna woń, określana przeważnie jako rybia. Zaobserwowanie takiego symptomu powinno być niezwłocznie skonsultowane z lekarzem prowadzącym.
Reklama
Jaki jest właściwy kolor wód płodowych, a jaki może niepokoić?
Nieprawidłowości wewnątrzmaciczne w czasie ciąży objawiają się nie tylko zmianami w woni wód płodowych, ale również w ich kolorze. Jaki kolor mają prawidłowe? Jak już zostało powiedziane, jeśli ciąża przebiega bez zakłóceń, wody płodowe są niemal bezbarwne, ewentualnie przybierają barwę delikatnie żółtą.
Jeśli jednak kolor ten zmienia się lub ciemnieje, można podejrzewać, że doszło do zakażenia. Niepokojące są zielonkawe, seledynowe lub zielone wody płodowe.
Jedną z ich częstszych przyczyn jest obecność smółki w płynie owodniowym. Z reguły pierwsza smółka zostaje wydalona przez dziecko już po narodzinach, zdarza się jednak, że proces ten następuje wcześniej i wówczas ciecz zostaje zabarwiona na zielono.
Czy zielone wody płodowe mają wpływ na rozwój dziecka? Jeśli problem zostanie szybko zdiagnozowany i pacjentka podejmie leczenie zgodne z zaleceniami lekarza, stan nie powinien negatywnie wpłynąć na dziecko.
Zbagatelizowanie lub zlekceważenie objawów może prowadzić jednak do przykrych konsekwencji. Inną niepokojącą sytuacją jest obecność krwi w wodach płodowych. W zależności od jej ilości i przyczyn pojawienia się, może spowodować, że wody płodowe są różowe, czerwone, brązowe, a nawet czarne.
Krew w wodach płodowych zawsze wymaga natychmiastowego stawienia się w szpitalu. Nie zawsze świadczy o utracie ciąży, jednak nigdy nie może zostać zlekceważona.
Źródło: Opracowanie własne
Reklama
Ile jest wód płodowych i ile ważą? Normy
Od czego zależy ilość wód płodowych? Czy ich objętość się zmienia, czy przez całą ciążę jest taka sama?
Jeśli chodzi o normy, rosną one wraz z wiekiem ciąży. Na samym jej początku płynu owodniowego jest niewiele - zaledwie kilka mililitrów, jednak jego ilość rośnie z tygodnia na tydzień.
Pod koniec trzeciego miesiąca jest go już około 100 ml. Ile jest wód płodowych pod koniec ciąży? Przed porodem ich objętość dochodzi nawet do 1500 ml, ponieważ dziecko jest już duże i potrzebuje większej ilości chroniących je płynów.
Ilość wód płodowych oznaczana jest wartością AFI (ang. Amniotic Fluid Index), czyli indeksem płynu owodniowego. Jego norma wynosi od 5 do 25 cm, parametry mierzone są podczas badania ultrasonograficznego. Ile ważą wody płodowe? Ich waga rośnie wraz ze wzrostem objętości. W ostatnim trymestrze mogą dodawać do wagi ciężarnej nawet 1-2 kg.
Reklama
Co się dzieje, gdy jest za mało wód płodowych?
O czym może świadczyć mała ilość wód płodowych? Jak już zostało wspomniane, podczas każdego badania USG wykonywanego w czasie ciąży lekarz ocenia m. in. indeks płynu owodniowego.
Kiedy wód płodowych jest za mało, mówi się o tzw. małowodziu. Występuje ono, gdy wskaźnik AFI wynosi poniżej 5 cm.
O czym może świadczyć taki stan? Odpowiedź na to pytanie w dużej mierze zależy od tego, na jakim etapie ciąży zostanie on rozpoznany.
Małowodzie w pierwszym trymestrze może świadczyć o zahamowaniu wzrostu płodu, nieprawidłowej pracy jego układu moczowego lub serca, ale też np. o niewydolności łożyska. Mało wód płodowych w ostatnich tygodniach ciąży może być wynikiem ich przedwczesnego wyciekania i niekiedy konieczna jest cesarka, by nie doszło do komplikacji podczas porodu.
Jak zwiększyć ilość wód płodowych? Czy picie wody jest pomocne?
Przede wszystkim o tym, jak uzupełnić wody płodowe, należy porozmawiać z lekarzem prowadzącym. Picie dużej ilości wody rzeczywiście może podnieść poziom płynu owodniowego, jednak w niektórych przypadkach konieczne jest również nawadnianie dożylne, wykonywane w warunkach szpitalnych.
Kiedy wód płodowych jest mało, płód może nie być dostatecznie chroniony przed szkodliwymi czynnikami, a ruchy dziecka mogą powodować otarcia i inne uszkodzenia. Ciężarna ze stwierdzonym małowodziem musi być pod stałą opieką lekarza i stosować się do jego zaleceń.
Reklama
Co oznacza za dużo wód płodowych?
Ani zbyt mała ani zbyt duża ilość wód płodowych nie jest sytuacją korzystną. Tzw. wielowodzie diagnozuje się, kiedy wskaźnik AFI przekracza górną granicę 25 cm. Za dużo wód płodowych gromadzi się najczęściej w II i III trymestrze.
Kiedy stan utrzymuje się w 9 miesiącu ciąży, pacjentka wymaga stałej opieki lekarskiej, ponieważ sytuacja może być groźna podczas porodu.
Nadmiar wód płodowych najczęściej jest skutkiem cukrzycy ciążowej, dlatego tak ważne jest, by w odpowiednim czasie wykonać test obciążenia glukozą i w razie konieczności trzymać odpowiednią dietę lub podjąć leczenie zgodne z zaleceniami specjalisty.
Kiedy w macicy gromadzi się zbyt dużo wód płodowych, może to również świadczyć o nieprawidłowościach rozwojowych płodu (np. niektórych wadach wrodzonych), jednak takie sytuacje są znacznie rzadsze.
Reklama
Kiedy sięgnąć po test na wody płodowe?
Jak już zostało powiedziane - każde podejrzenie wycieku wód płodowych należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem prowadzącym. Na rynku dostępne są jednak testy na wody płodowe, umożliwiające samokontrolę w warunkach domowych.
Gdzie kupić taki test? Oferowane są one w aptekach, zarówno stacjonarnych, jak i internetowych, zatem ich zakupienie nie stanowi problemu.
Test na wyciek wód płodowych to tak naprawdę papierki lakmusowe w formie wygodnych wkładek do bielizny, które umożliwiają określenie odczynu wyciekającej cieczy.
Kiedy stosować wkładki wykrywające wody płodowe? Można użyć ich w przypadku każdego podejrzenia wycieku płynu owodniowego, a ponadto zaleca się ich stosowanie, gdy:
- ciąża jest zagrożona,
- z jakiegoś powodu może dojść do przedwczesnego porodu,
- pacjentka jest po amniopunkcji,
- zaleca je lekarz prowadzący.
Domowy test na wody płodowe pomaga odróżnić je od moczu lub śluzu (dzięki różnicom w pH), nie może jednak zastąpić wizyty u lekarza, kiedy istnieje podejrzenie wycieku.
Czym różni się sączenie wód płodowych od ich odejścia?
Czy wody płodowe mogą odchodzić po trochu? Jak odróżnić ich odejście od sączenia? Odejście wód płodowych następuje na skutek pęknięcia worka owodniowego i towarzyszy porodowi. Jak ono wygląda? Jest to nagły i obfity, niekontrolowany wyciek, któremu z reguły nie towarzyszą żadne inne objawy.
Worek owodniowy pozbawiony jest receptorów bólowych, dlatego jego pęknięcie jest całkowicie bezbolesne.
Sytuacją najkorzystniejszą jest, kiedy wody płodowe odchodzą w II fazie porodu, czyli już przy pełnym rozwarciu szyjki macicy. W jakiej pozycji odchodzą najczęściej?
Swobodny ich wypływ umożliwia pozycja leżąca ciężarnej, kiedy ujścia nie blokuje główka dziecka, nie jest to jednak regułą.
Sączenie wód płodowych różni się od ich odejścia. Jest to wyciek powolny i nie tak obfity.
Nie następuje wskutek pęknięcia pęcherza płodowego, a jedynie jego niewielkiego rozszczelnienia, przy jednoczesnym zamknięciu szyjki macicy. To, jak długo mogą się sączyć wody płodowe, zależy przede wszystkim od przyczyny wycieku.
Podtrzymanie ciąży bez wód płodowych
Czy możliwe jest podtrzymanie ciąży bez płynu owodniowego w pęcherzu płodowym? To, ile dziecko przeżyje bez wód płodowych, może być zależne od podjętych działań medycznych.
Przedwczesne odejście wód nie zawsze oznacza utratę ciąży. Może być ona podtrzymywana nawet przez kilka tygodni, jednak pacjentka musi być hospitalizowana i pozostawać pod stałym nadzorem.
Bezpośrednią przyczyną braku wód płodowych (czyli tzw. bezwodzia) jest ich wyciek - nagły lub stopniowy. Jest to groźny stan, który bez odpowiedniego postępowania może nieść nieodwracalne skutki.
Bezwodzie w ciąży prowadzi niekiedy do sepsy lub wstrząsu septycznego, a w skrajnych przypadkach również do śmierci matki i dziecka, co jednak zdarza się niezwykle rzadko.
Groźne konsekwencje, do jakich może prowadzić brak wód płodowych, powinny skłaniać ciężarne do stałego monitorowania stanu zdrowia i konsultowania wszelkich niepokojących objawów z lekarzem.
Zalegające wody płodowe u noworodka. Czy mogą się ulewać?
Co dzieje się z wodami płodowymi już po porodzie? Jak wiadomo, większość płynu z pękniętego lub przebitego pęcherza płodowego wypływa przez pochwę, jednak ich niewielka część może dostać się do organizmu dziecka - jego dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.
Jest to zjawisko naturalne i - jeśli wody są prawidłowe i nie dojdzie do zachłyśnięcia - noworodek przez kilka dni oczyszcza się z zalegających u niego wód płodowych.
Oczyszczanie to polega przede wszystkim na tym, że dziecko, opite wodami płodowymi, wymiotuje nimi, co ma postać niekontrolowanego ulewania. Z reguły ma to miejsce jeszcze w szpitalu i powinno być obserwowane przez personel medyczny.
Wszelkie wątpliwości i niepokoje należy wówczas zgłaszać lekarzowi. Jeśli wody płodowe obecne są w drogach oddechowych lub w nosie noworodka, niekiedy skutkuje to sapką niemowlęcą. Powinna ona ustąpić samoistnie najpóźniej w 4 dobie po narodzinach.
Konsekwencje zachłyśnięcia wodami płodowymi przy porodzie
Zachłyśnięcie wodami płodowymi może nieść za sobą różne konsekwencje, co zależy przede wszystkim od głębokości zachłyśnięcia, „jakości” wód oraz podjętych działań medycznych.
Jeśli wody płodowe są prawidłowe, ich chwilowe przedostanie się do dróg oddechowych zwykle nie prowadzi do groźnych powikłań.
Problem pojawia się, kiedy wody są zielone na skutek obecności w nich smółki. Zatrucie takimi wodami płodowymi może prowadzić do zespołu aspiracji smółki (MAS) i niedotlenienia okołoporodowego. Postępowanie w takim przypadku zwykle polega na odessaniu płynu z dróg oddechowych oraz tlenoterapię.
Niekiedy noworodek wymaga podłączenia do respiratora, co zależy od rozległości niedotlenienia. Zachłyśnięcie wodami płodowymi przy porodzie może wywołać też infekcję bakteryjną w postaci zapalenie płuc, które leczy się przy pomocy antybiotykoterapii.
Czym grozi zator płynem owodniowym?
Zator wodami płodowymi to jedno z najgroźniejszych powikłań okołoporodowych, charakteryzujące się wysoką śmiertelnością i nastręczające trudności diagnostycznych.
Na szczęście występuje niezwykle rzadko.
Na czym polega? Zator płynem owodniowym następuje na skutek przedostania się płynu do krwiobiegu matki poprzez uszkodzone sploty żylne szyjki macicy. Rozerwanie naczyń krwionośnych prowadzi do ich rozszczelnienia i niesie ryzyko przeniknięcia wód płodowych do ich wnętrza.
Przyczyną takiej sytuacji może być nieprawidłowo przebiegające cesarskie cięcie, pęknięcie macicy, mikrouszkodzenia powstałe podczas porodu, zabieg amniotomii (chirurgicznego przecięcia pęcherza płodowego).
Płyn owodniowy w krwiobiegu prowadzi niekiedy do stanu zapalnego, a w konsekwencji - wstrząsu septycznego, a czasem też niedotlenienia mięśnia sercowego.
