Co to jest wskaźnik HOMA-IR?
Indeks HOMA-IR to wskaźnik, który wykorzystuje się do określenia insulinooporności. Jest to parametr, dzięki któremu można ocenić proporcje między wydzielaną insuliną a stężeniem glukozy u danej osoby.
Wskaźnik HOMA-IR w języku angielskim określa się jako Homeostasis Model Assessment of Insulin Resistance. Wynik tego badania daje odpowiedź na pytanie czy pacjent właściwie reaguje na wyrzut insuliny z trzustki, a dokładniej czy wrażliwość komórek na insulinę jest właściwa.
Insulina powoduje, że glukoza może przenikać do tkanek. Insulina jest hormonem produkowanym przez komórki BETA wysp trzustkowych. Jest on wydzielany po posiłku, by metabolizować węglowodany, białka i tłuszcze oraz aby pozyskiwać energię niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organów, takich jak wątroba, tkanka mięśniowa oraz tłuszczowa.
Brak wrażliwości na ten hormon stanowi otwartą drogę dla stanu przedcukrzycowego, a dalej do cukrzycy typu 2. Kiedyś do oceny insulinooponości stosowano wiele badań, w tym tzw. krzywą cukrzycową.
Obecnie można sprawdzić to jednym badaniem - HOMA-IR, choć dostępne są także inne badania określające wysokość danych parametrów.
Reklama
Wskazania do zbadania poziomu HOMA
Poziom HOMA-IR należy zbadać, jeśli zachodzi podejrzenie insulinooporności, a nawet stanu przedcukrzycowego, czy samej cukrzycy. Kiedy w szczególności warto ustalić wskaźnik HOMA-IR?
Badanie powinno być wykonane, jeśli m.in. istnieje ryzyko zachorowania na cukrzycę (choroba występuje lub występowała u kogoś z bliskiej rodziny), a także jeżeli zaobserwowano u siebie wszystkie lub chociaż kilka poniższych symptomów:
- zmęczenie, senność (zwłaszcza zauważalna po posiłku), brak energii;
- problemy z odchudzaniem;
- otyłość brzuszna;
- nadciśnienie tętnicze krwi;
- podwyższone wartości trójglicerydów we krwi;
- kłopoty z koncentracją, apatia;
- intensywne napady głodu po 2-3 godzinach od ostatniego posiłku;
- bóle stawowe;
- nawracające uczucie zimna;
- zła kondycja skóry;
- bóle stawów.
Stwierdzenie występowania insulinooporności właściwie jest jednoznaczne ze zdiagnozowaniem stanu przedcukrzycowego. Jeśli ta nieprawidłowość zostanie zbagatelizowana, najprawdopodobniej z czasem przeistoczy się w cukrzycę.
W sytuacji, gdy lekarz orzeknie insulinooporność nie należy tego bagatelizować tylko podjąć odpowiednie działania, by zapobiec dalszemu rozwojowi dolegliwości.
Wskażnik HOMA-IR można łatwo obliczyć. Najczęściej jest on szacowany przez laboratorium, w którym jest wykonywane badanie. Sam wynik oblicza się za pomocą prostego wzoru:
|
[poziom insuliny we krwi na czczo (mu/ml) * poziom glukozy we krwi na czczo (mmol/l)] / 22,5 Obliczanie HOMA-IR można tez wykonać w Internecie z pomocą gotowych kalkulatorów - sprawdź tutaj. |
Reklama
Jak wygląda badanie HOMA-IR?
Badanie wskaźnika HOMA-IR polega na analizie krwi pacjenta z jednego pobrania. Jak się do niego przygotować? Na badanie należy przyjść na czczo. Pacjent powinien zgłosić się do punktu pobrań między 7:00 a 10:00 rano.
Dla precyzyjnej oceny należy je powtórzyć 3-4 razy, ponieważ poziom insuliny może się znacznie wahać. Ostateczny wynik ustala się w oparciu o średnią, wyciągniętą ze wszystkich analiz.
Do zbadania indeksu HOMA sprawdza się poziom insuliny i glukozy we krwi. Cena badania waha się od 50 do 65 zł, z czego samo badanie glukozy to koszt około 10 złotych.
By zdiagnozować cukrzycę, poza określeniem wskaźnika HOMA-IR, wykonuje się także z reguły test obciążenia glukozą, oznaczenie poziomu adiponektyny oraz proinsuliny, a także bada wysokość białka C-reaktywnego.
Reklama
Normy HOMA-IR - interpretacja wyniku
Jak powinien się prezentować prawidłowy parametr HOMA-IR? Normy poziomu glukozy dla tego wskaźnika są takie, że nie powinien przekraczać wartości 1. Prawidłowe wyniki to stężenie insuliny na poziomie między 3 a 25 mU/ml, a poziom glukozy – 3,9-5,5 mmol/l, przy założeniu, że badania są wykonywane na czczo.
Jeśli parametr HOMA-IR wynosi powyżej 1, wówczas powinno wdrożyć się dogłębną diagnostykę, gdyż może to oznaczać, że mamy do czynienia z nieprawidłowością, jaką jest insulinooporność. Z pewnością zaś mamy do czynienia z insulinoopornością, jeśli współczynnik HOMA-IR będzie wynosił powyżej 2 i powyżej 3.
Innymi wskaźnikami służącymi do oceny oporności na insulinę są także parametr QUICKI, obliczany, podobnie jak HOMA-IR, na podstawie stężenia glukozy i insuliny na czczo oraz wskaźnik Matsudy, który wynika z doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT).
Metoda klamry metabolicznej oraz test tolerancji na insulinę to długotrwałe, męczące testy, w obliczu czego badanie wskaźnika HOMA-IR wydaje się mało inwazyjną i szybką analizą.
Reklama
Wysoki wskaźnik HOMA-IR - co robić?
Za wysoki współczynnik HOMA-IR oznacza, że należy zmienić styl życia oraz jadłospis. Do tygodniowego grafiku powinno się wprowadzić regularną aktywność fizyczną, dopasowaną do wieku, stanu zdrowia i aktualnych możliwości.
Bardzo ważnym elementem, który pomaga przeciwdziałać pojawieniu się cukrzycy, jest dieta bogata m.in. w błonnik oraz nienasycone kwasy tłuszczowe. Przygotowując posiłki należy unikać tłuszczu odzwierzęcego i cukrów prostych, a także ograniczyć węglowodany.
Poza tym warto zredukować stres i zadbać o higienę snu, czyli odpowiednią jakość i ilość odpoczynku nocnego. Dzięki wymienionym metodom spada waga i zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej, co często spędza sen z powiek osobom ze zdiagnozowaną insulinoopornością.
W przypadku, gdy pacjent nie reaguje w sposób zadowalający na powyższe metody zapobiegania cukrzycy, lekarze włączają niekiedy leczenie farmakologiczne w postaci środka o nazwie metformina.
Nadal jednak pacjenta obowiązuje restrykcyjna dieta. Najlepiej jeśli jest ona dopasowana do konkretnej osoby przez wykwalifikowaną osobę, taką jak dietetyk.
