Co to jest wstrząs kardiogenny?
Wstrząs kardiogenny (CS, od ang. cardiogenic shock) to daleko posunięta postać niewydolności serca. Zaburzenie powoduje spadek minutowego rzutu serca, czyli ilości krwi pompowanej przez ten narząd do naczyń krwionośnych (podstawowe kryterium rozpoznania stanowi w tym przypadku wartość poniżej 2,2 l/min/m2).
Powoduje to niedokrwienie i niedotlenienie tkanek, czego efektem może być:
- kwasica metaboliczna, czyli zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej na poziomie tkanek, spowodowane przez nadmiar substancji o kwasowym pH i niedobór tych o odczynie zasadowym;
- uszkodzenie wielu narządów wewnętrznych, często nieodwracalne, w wielu przypadkach prowadzące do śmierci pacjenta.
Reklama
Objawy wstrząsu kardiogennego
Podstawowe objawy wstrząsu kardiogennego, oprócz niskiego rzutu serca, to:
- niskie ciśnienie skurczowe, bezwzględnie poniżej 80 mmHg, jeśli pacjent nie jest wspomagany farmakologicznie lub mechanicznie; lub poniżej 90 mmHg przy zastosowaniu wspomagania; lub względnie na poziomie o 30 mmHg poniżej wartości wyjściowej (warto przypomnieć, że prawidłowe wartości wynoszą 120-140);
- hipoperfuzja obwodowa, czyli zmniejszony przepływ krwi, czego manifestacją są takie symptomy, jak:
- oliguria (skąpomocz) – dzienne wydalanie na poziomie poniżej 500 ml
- bladość i wychłodzenie skóry
- wzmożona potliwość
- przyspieszony oddech
- senność
- niepokój
- bełkotliwa mowa
- trudności z logicznym myśleniem
- nudności i wymioty
- osłabienie mięśniowe
- zanik perystaltyki jelit, trudności z wypróżnianiem się
Reklama
Przyczyny wstrząsu kardiogennego
Przyczyny wstrząsu kardiogennego są dobrze znane. Zaburzenie to występuje przede wszystkim, jako powikłanie po zaawansowanym zawale mięśnia sercowego.
Bezpośrednio odpowiada za to niewydolność skurczowa lewej komory. Rzadziej są to uszkodzenia mechaniczne, objawiające się zazwyczaj w ciągu pierwszego tygodnia po zawale, takie jak:
- pęknięcie wolnej ściany serca,
- pęknięcie przegrody międzykomorowej,
- ostra niedokrwienna niedomykalność mitralnej.
Powikłanie to przeciętnie występuje u około 5-10 procent pacjentów, którzy przeżyli zawał, zarówno z uniesieniem, jak też bez uniesienia odcinka ST w zapisie elektrokardiograficznym.
Reklama
Pierwsza pomoc przy wstrząsie kardiogennym
Ponieważ stan ten stanowi bezpośrednie zagrożenie życia, pacjentowi ze wstrząsem kardiogennym należy udzielić pierwszej pomocy, po czym powinien on być jak najszybciej przetransportowany na oddział intensywnej terapii do szpitala.
Wytyczne dotyczące wstępnej interwencji zakładają następujące działanie:
- zapewnienie maksymalnej ilości tlenu – rozpięcie koszuli pod szyją, otwarcie okien etc.;
- ułożenie w wygodnej pozycji, ułatwiającej pracę serca, tj. z lekko uniesionym tułowiem lub w tak zwanej bocznej ustalonej, gdy chory jest nieprzytomny;
- utrzymywanie kontaktu z pacjentem (przytomnym), uspokajanie go;
- resuscytacja, czyli przywrócenie krążenia i oddechu, jeśli podstawowe funkcje życiowe ustaną;
- natychmiastowe wezwanie karetki pogotowia. podobnie, jak w przypadku zawału, czas w jakim pacjent trafi do szpitala, ma ogromne znaczenie dla rokowań.
Reklama
Leczenie wstrząsu kardiogennego
Leczenie wstrząsu kardiogennego odbywa się w warunkach szpitalnych.
Co zakłada postępowanie?
- Ustalenie przyczyn – w tym celu wykonywana jest echokardiografia (ECHO), pozwalające na ocenę kurczliwości lewej komory i kilku innych parametrów oraz diagnostykę ewentualnych uszkodzeń mechanicznych. Zrobić należy też badanie elektrokardiograficzne (EKG), zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej oraz oznaczenia laboratoryjne (morfologa, markery uszkodzenia serca, funkcje nerek i wątroby, glukoza, białko C-reaktywne, D-dimery).
- Pilna rewaskularyzacja, czyli zabieg przywracający właściwy przepływ krwi przez naczynia, wykonywany metodą angioplastyki wieńcowej lub pomostowania tętnic. Strategią alternatywną jest przeprowadzenie odłożonej w czasie angiografii, czyli udrażniania tętnic wieńcowych, po wcześniejszej próbie ustabilizowania stanu chorego.
- Całodobowy monitoring parametrów życiowych na oddziale intensywnej terapii – podejmowanie decyzji o leczeniu farmakologicznym zależne od uzyskiwanych wyników.
- Zastosowanie leków o działaniu przyczynowym. W zależności od stanu pacjenta mogą to być:
- Diuretyki (stymulują nerki do wydalania wody) i wazodylatatory (obniżają ciśnienie)
- leki inotropowo dodatnie (zwiększające siłę skurczów mięśnia). Ewentualnie zamiast tego stosuje się wspomaganie mechaniczne (np. kontrapulsacja wewnątrzaortalna IABP).
- Intubowanie i wentylowanie mechaniczne w przypadku pacjentów z niewydolnością oddechową.
Reklama
Rokowanie przy wstrząsie kardiogennym
Rokowanie przy wstrząsie kardiogennym zależy od wielu czynników, w tym między innymi od czasu, jaki minął nim pacjent trafił do szpitala, przyczyn niewydolności serca, stopnia wcześniejszego uszkodzenia serca przy zawale, czy podjętych działań medycznych.
Współcześnie uważa się, że natychmiastowe podjęcie rewaskularyzacji daje lepsze rokowanie w perspektywie 6- i 12-miesięcznej, niż wcześniejsza stabilizacja do czasu wykonania koronarografii.
Przestawienie się na tą strategię pozwoliło zmniejszyć śmiertelność u pacjentów ze wstrząsem z około 70 do 40 procent. Niemniej, wciąż jest to odsetek bardzo duży.
