Czym są wszy łonowe?
Czy wszy mogą być na włosach łonowych? Tak. W tym właśnie miejscu bytują z reguły wszy łonowe, będące pasożytami należącymi do rodziny Pthiridae.
Gatunek nazywany po łacinie Pthirus pubis (znany też pod bardziej potocznymi określeniami, takimi jak mendy oraz mendoweszki) upodobał sobie różne obszary owłosionej skóry człowieka, w tym w szczególności:
- wzgórek łonowy, genitalia, pachwiny,
- nogi, brzuch, klatka piersiowa,
- brwi i rzęsy,
Nie wymienia się w tym kontekście głowy, jako że we włosach bytuje odmienny gatunek wszy, zwanych ludzkimi (łac.: pediculus humanus).
Owady te wywołują pasożytniczą chorobę skóry, jaką jest wszawica łonowa (pediculosis pubis), manifestująca się niezwykle nieprzyjemnymi doznaniami (więcej o objawach poniżej).
W międzynarodowej klasyfikacji chorób i zaburzeń ICD-10, oznaczona jest ona symbolem B85.3. W nowszej i jeszcze nie obowiązującej wersji zestawienia (ICD-11), schorzenie to będzie mieć kod IG03, będąc zaliczanym do szerszej grupy problemów wywoływanych przez tzw. ektopasożyty (czyli zewnętrzne).
Jak rozpoznać wszy łonowe? Dorosłe osobniki mają zaokrąglony kształt i wyraźnie widoczne odnóża czepne. Przyjmują barwę brązową. Osiągają do 1,5 milimetra w przypadku samic i 1,3 mm w przypadku samców.
Należy jednak pamiętać, że wygląd różni się w zależności od fazy cyklu rozwojowego. Tych zaś są trzy. Jaja wszy łonowych są maleńkie i białe, jednak po kilku dniach, przeistaczając się w larwy ciemnieją, by finalny wygląd osiągnąć po uzyskaniu dojrzałości.
Dorosłe okazy żyją około 1 miesiąca. Jedna samica jest w tym czasie w stanie złożyć około 50 jaj, zwanych gnidami. Jeśli więc choroba nie jest poddana leczeniu, szybko się rozprzestrzenia.
Wesz łonowa pojawiła się w toku ewolucji i związała nierozłącznie z przodkami gatunku Homo sapiens około 3 milionów lat temu. Jest spokrewniona z pasożytami znanymi, jak Pthirus gorillae, które bytują na owłosionej skórze goryli.
Najprawdopodobniej przeszła na człowieka pierwotnego w czasie polowań na małpy, tudzież penetracji ich legowisk. Następnie zaś rozprzestrzeniła się w drodze kontaktów seksualnych oraz czynności pielęgnacyjnych.
Obecnie jest gatunkiem uważanym za ginący. Mimo to, wciąż jednak występuje i może być przyczyną poważnych nieprzyjemności.
Reklama
Jak można zarazić się wszami łonowymi?
Skąd się biorą wszy łonowe? Najczęściej są przenoszone w drodze bezpośrednich kontaktów między ludźmi, zwłaszcza seksualnych, co ma związek z głównym obszarem ich pasożytowania.
Ale nie tylko. Skąd się biorą ponadto, jakie są inne przyczyny zakażeń? Owady te mogą przez krótki czas bytować także w ubraniach, bieliźnie, ręcznikach, pościeli i materacach.
Czasem więc wystarczy położenie się w łóżku, które jest objęte ich inwazją. Ponieważ sposobów zarażenia jest więcej, niż zwykło się sądzić i niż mogłaby sugerować nazwa, wszawica łonowa nie jest chorobą dotykającą wyłącznie osoby aktywne seksualnie.
Może wystąpić u mężczyzn i kobiet żyjących w ascezie, a także dzieci. Nie zawsze też wystarczającym „zabezpieczeniem” jest brak owłosienia łonowego.
Wiele osób pyta, czy wszy łonowe mogą przejść na głowę? Odpowiedź jest przecząca. Poza twarzą (rzęsy i brwi), nie bytują one w tej części ciała.
Tak jak zostało wspomniane wyżej, ten obszar jest „zarezerwowany” dla wszy ludzkich.
Reklama
Objawy obecności wszy łonowych
Jak rozpoznać wszy łonowe po objawach? Symptomy ich bytności w okolicach intymnych i ewentualnie innych obszarach ciała są trudne do przeoczenia.
Po pierwsze, owady te są na tyle duże i występują w tak licznych koloniach, że można je zaobserwować gołym okiem. Po drugie, powodują świąd o bardzo dużym natężeniu.
Niekiedy jest on tak intensywny, że pacjenci nie są w stanie powstrzymać się przed drapaniem newralgicznych miejsc. Swędzenie spowodowane jest przez:
- ugryzienia wszy, które żywią się krwią, muszą w związku z tym dokonywać wkłuć w skórę swojej ofiary.
- przemieszczanie się pasożytów po powierzchni skóry (warto jednak w tym miejscu nadmienić, że nie skaczą one, nie ma zatem większego ryzyka zarażenia się na odległość).
Świąd zwykle pojawia się dopiero po kilku dniach od zainfekowania, gdy podrażnione są większe obszary skóry.
Co istotne, w miejscach ugryzień mogą być widoczne niewielkie zasinienia, tzw. plamy błękitne. Są one wynikiem hemolizy, czyli nieprawidłowego rozpadu czerwonych krwinek.
Oprócz tego może dodatkowo dojść do miejscowych reakcji uczuleniowych, ale dzieje się tak wyłącznie u predestynowanej do tego grupy alergików.
Reklama
Leczenie wszy łonowych
W sytuacji gdy na ciele zalęgnie się wesz łonowa, leczenie jest możliwe, aczkolwiek wymaga zastosowania specjalistycznych preparatów, a także objęcia terapią lub profilaktyką wszystkich osób mających kontakt z pacjentem.
Wszawicę łonową leczy się przede wszystkim farmakologicznie. Stosowane są leki różnego typu, w tym:
- permetryna - syntetyczny związek chemiczny o szerokim działaniu owadobójczym, wykorzystywany w rolnictwie, przemyśle meblarskim, weterynarii, ale też medycynie człowieka. Jest silnie toksyczny m.in. dla wszy, pcheł i świerzbowców. Jego działanie polega na zaburzeniu przewodnictwa nerwowego owadów, co powoduje ich porażenie. Od lat traktowany jest jako lek pierwszego wyboru, w ostatnim jednak czasie stwierdza się malejącą skuteczność z uwagi na fakt, iż wszy zaczęły wytwarzać odporność przeciw zawartym w permetrynie toksynom.
- Dimetikon lub cyklometikon - leki nietoksyczne, będące olejami silikonowymi, które po nałożeniu na newralgiczne miejsca, pokrywają nieprzepuszczalną powłoką wszy oraz ich jaja, uniemożliwiając im oddychanie. Zablokowanie wymiany gazowej powoduje duszenie się i śmierć pasożytów. Na rynku istnieją liczne preparaty zawierające jedną z wymienionych substancji, występując pod różnymi nazwami handlowymi.
Oprócz tego w niektórych krajach (ale nie w Polsce) stosuje się też silny środek owadobójczy malation. Możliwe jest również zastosowanie iwermektyny, lekarstwa będącego pochodną awermektyny, która powstaje w procesie fermentacji bakterii Streptomyces avermitilis.
Powoduje ona porażenie nerwowo-mięśniowe pasożytów. Także jednak nie jest ona zarejestrowana w Polsce. W dawnych czasach używano również pestycyd o nazwie lindan, zostały one jednak wycofane w Europie z zastosowań leczniczych ponad 20 lat temu ze względu na neurotoksyczność.
Reklama
Preparat na wszy łonowe bez recepty
Lek na wszy łonowe bez recepty? Pacjentów odczuwających dyskomfort związany z zakażeniem chorobą, która jest uznawana za wstydliwą, można uspokoić - liczne preparaty na tego typu wszawicę wydawane są bez przepisu lekarza.
Można je więc zamówić bez wizyty u specjalisty, a nawet przez Internet w aptece - szybko, wygodnie i dyskretnie.
Aczkolwiek warto dodać, że ze względu na możliwość błędnej autodiagnozy, konieczność różnicowania z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, a także ryzyko zakażenia innych domowników, lepiej jest skonsultować się z lekarzem - dermatologiem lub wenerologiem.
Które środki na wszy łonowe można kupić bez recepty? Z wyżej wymienionych są to wszystkie preparaty zawierające dimetikon oraz cyklometikon. Są one dostępne w postaci:
- szamponu,
- płynu,
- żelu,
- kremu.
Można też kupić bez recepty permetrynę, ale jedynie w postaci szamponu na wszawicę głowową, niezalecanego w przypadku łonowej. Natomiast leki w kremie oraz żelu dostępne są jedynie z przepisu lekarza.
Oprócz powyższych, w aptekach możliwe są do nabycia preparaty na wszy łonowe bez recepty bazujące na działaniu kwasu octowego lub alkoholowych wyciągów z roślin leczniczych, takich jak piołun, wrotycz czy ostróżeczka.
Reklama
Domowe leczenie wszy łonowych
Oprócz leków, warto też stosować wspomagająco domowe sposoby na wszy łonowe. Jak się pozbyć niechcianych pasożytów z pomocą prostych środków?
Pierwszą rzeczą, jaka przychodzi na myśl wielu osobom, jest staranna depilacja. Jest to zabieg, który należy wykonać w pierwszej kolejności, jeszcze przed wdrożeniem farmakoterapii.
Pthirus pubis bytuje na włosach, a dokładniej mówiąc u ich nasady. Ponieważ pasożyty wkłuwają się w skórę, by napić się krwi, usunięcie uwłosienia nie wyeliminuje całej ich populacji, ale niezwykle utrudni bytowanie i ułatwi leczenie.
Dobrym, sprawdzonym rozwiązaniem na wszy łonowe jest też ocet jabłkowy. Należy pamiętać, że kwas octowy jest składnikiem niektórych profesjonalnych preparatów na tego typu pasożyty.
Oprócz tego można również stosować gorące kąpiele. Ciepła woda nie unieszkodliwia wprawdzie wszy ani nie usuwa ich z ciała, pomaga jednak redukować natężenie głównego objawu, jakimi jest uporczywy świąd.
Reklama
Wszy łonowe u mężczyzn
Ze względu na brak wiarygodnych danych epidemiologicznych, nie ma informacji, która płeć jest częściej dotknięta wszawicą łonową.
Ze względu na główną drogę przenoszenia pasożytów, jaką są stosunki seksualne, można domniemywać, że problem ten dotyczy w podobnym stopniu kobiet, jak też mężczyzn, u których wszy łonowe lokują się na jądrach, u nasady penisa, w pachwinach, ale też podbrzuszu i innych miejscach ciała.
Należy pamiętać, że owłosienie typu męskiego występuje z reguły na większej powierzchni i przeważnie nie jest usuwane. Teoretycznie więc warunki rozwoju infekcji pasożytniczej są w tym przypadku bardziej sprzyjające.
Wszy łonowe u kobiet
Wszy łonowe u kobiet występują przede wszystkim na wzgórku łonowym, ale też wargach sromowych i na pochwie, w pachwinach.
Niewątpliwie ryzyko zalęgnięcia się pasożytów jest radykalnie zminimalizowane u tych pań, które regularnie usuwają owłosienie z miejsc intymnych.
Zwraca się uwagę na zagadnienie wszy łonowych w ciąży. Nie zagrażają one w żaden sposób dziecku, nie przenoszą też zakażeń bakteryjnych i wirusowych.
Problematyczne może jednak być ich leczenie. Nie wolno w tym szczególnym okresie życia stosować leków z permetryną.
Natomiast środki na bazie silikonu nie są toksyczne, nie ma więc przeciwwskazań do stosowania ich w ciąży, w okresie karmienia piersią, a także u małych dzieci.
Wesz łonowa u dzieci
Nie ma w tej materii danych epidemiologicznych, a notowane przypadki są sporadyczne, nie mniej jest możliwe, że wystąpią wszy łonowe u dziecka.
Ze względu na brak włosów w miejscach intymnych, a także w innych partiach ciała, takich jak nogi, ręce, pachy, brzuch, klatka piersiowa, pasożyty lokują się w jedynych owłosionych miejscach (poza głową), a więc na brwiach i rzęsach.
Przyczyny zakażenia mogą być prozaiczne, pamiętając o tym, że owady te przenoszą się także przez ubrania czy pościel.
Zdarza jednak także, że wszy łonowe u dzieci mogą budzić podejrzenia wykorzystywania seksualnego, dlatego niekiedy dla lekarzy stanowią swego rodzaju dzwonek alarmowy.
Zwłaszcza, jeśli obserwowane są inne symptomy mogące świadczyć o patologicznych, traumatyzujących i karalnych praktykach.
Profilaktyka zarażenia wszami łonowymi
Co robić, by zminimalizować ryzyko kolonizacji przez wszy łonowe? Systematyczne golenie miejsc intymnych, sromu i wzgórka łonowego u kobiet, a także jąder i podbrzusza u mężczyzn niewątpliwie ogranicza zagrożenie, aczkolwiek nie eliminuje go bezwzględnie.
Należy pamiętać, że pasożyty mogą zaatakować także nogi, brzuch, pachy, a nawet brwi i rzęsy. Warto też wiedzieć, że owady przenoszą się poprzez przedmioty, toteż niewskazane jest używanie wspólnych maszynek do golenia, depilatorów i innych tego typu akcesoriów.
Ważna jest też codzienna higiena miejsc intymnych, aczkolwiek wszawica nie jest chorobą związaną z brudem - mogą na nią zachorować także osoby regularnie się kąpiące.
W przypadku stwierdzenia wszawicy przez jednego z partnerów, należy się całkowicie powstrzymać od zbliżeń seksualnych, a także do minimum ograniczyć kontakt z przedmiotami takimi, jak odzież i bielizna osoby chorej, pościel, etc. (powinny one zostać wyprane z użyciem nie tylko proszku, ale też środków owadobójczych).
Co ważne, stwierdzenie choroby u jednej osoby powinien skutkować wdrożeniem działań profilaktycznych u wszystkich domowników, włącznie z zapobiegawczym podaniem leków.
