Jakim badaniem jest wymaz z odbytu?
Wymaz z odbytu jest prostym badaniem stosowanym w diagnostyce różnego typu patologii układu pokarmowego. Polega na pobraniu złuszczonych komórek błony śluzowej odbytu (najlepiej lekko zanieczyszczonych kałem) za pomocą wymazówki lub przylepca.
W dalszej kolejności próbka trafia do laboratorium, gdzie jest poddawana szczegółowej analizie jedną z dwóch dostępnych metod.
W zależności od potrzeb wykonuje się:
- rozmaz (bezpośrednia obserwacja pod mikroskopem);
- posiew (przeniesienie materiału biologicznego na odpowiednie podłoże, gdzie możliwy jest dalszy rozrost badanych drobnoustrojów w celu uzyskania izolowanych kolonii danego patogenu);
Czy wymaz z odbytu boli? Nie. Badanie jest bezbolesne i nieinwazyjne, choć sprawia dyskomfort. W wielu przypadkach próbkę pobiera się jednak nie tyle z samego odbytu, co z jego okolic (wymaz okołoodbytniczy).
Uwaga: badania tego nie należy mylić z posiewem z kału. W drugim z wymienionych przypadków analizie jest pobrana próbka świeżo oddanego stolca, która po zapakowaniu w specjalny pojemnik również jest przekazywana do oceny laboratoryjnej.
Reklama
Po co pobiera się wymaz z odbytu? Wskazania
W jakim celu pobiera się wymaz z odbytu? Wskazaniem do badania jest podejrzenie zakażenia bakteryjnego lub pasożytniczego oraz związanych z tym schorzeń układu pokarmowego, moczowo-płciowego i ogólnoustrojowych.
Wymaz z odbytu wykonuje się w kierunku bardzo różnych drobnoustrojów. Mogą to być między innymi:
- owsiki (Enterobius vermicularis) – maleńkie nicienie kolonizujące przewód pokarmowy i powodujące chorobę pasożytniczą zwaną owsicą. Do zakażenia nimi dochodzi drogą fekalno-oralną, na skutek połknięcia zapłodnionych jaj. W dalszym toku rozwoju, pasożyty dorastają w jelitach, a następnie ich samice przedostają się w okolice odbytu, gdzie składają jajka. Towarzyszy temu uporczywy świąd prowokujący do drapania. Badaniem pozwalającym wykryć owsiki jest wymaz parazytologiczny (na obecność pasożytów);
- GBS czyli paciorkowce z grupy B (ang. Group B Streptococcus), reprezentowane przez Streptococcus agalactiae (paciorkowce bezmleczności). Występują powszechnie w układzie pokarmowym oraz drogach rodnych, stanowiąc część naturalnej mikroflory. W niektórych przypadkach są jednak bardzo groźne, powodując zakażenia płodu oraz niebezpieczne infekcje u niemowląt;
- CPE – superbakterie powszechnie bytujące w jelitach i odporne na działanie większości antybiotyków. W układzie pokarmowym są one nieszkodliwe, ale po przedostaniu się do układu moczowego mogą infekować pęcherz lub nerki; skrót CPE pochodzi od angielskiego wyrażenia Carbapenemase Producing Enterobacteriales oznaczającego bakterie Enterobacteriales wytwarzające karbapenemazy (enzymy rozkładające antybiotyki typu KPC, MBL, OXA-48);
- VRE – Vancomycin-resistant enterococci, czyli bakterie z rodzaju enterokoków odporne na działanie wankomycyny. W normalnych warunkach także są one nieszkodliwymi bakteriami jelitowymi, mogą jednak okazać się bardzo niebezpieczne, jeśli przedostaną się do ran, układu moczowego, a zwłaszcza w okolice serca – do zakażeń takich często dochodzi w warunkach szpitalnych;
- Klebsiella pneumoniae – bakterie bytujące w układzie pokarmowym i na co dzień nie stwarzające zagrożenia, które jednak po przedostaniu się w inne obszary organizmu mogą stanowić poważne zagrożenie, wywołując m.in. zapalenie płuc. W ostatnim czasie coraz częściej rozpoznaje je w odmianie NDM, czyli uodpornionej na większość antybiotyków;
- Shigellia – bakterie gram ujemne powodujące groźną chorobę układu pokarmowego, jaką jest czerwonka;
- zatrucie jadem kiełbasianym, czyli toksyną botulinową wytwarzaną przez bakterie z rodzaju Clostridium.
Reklama
Jak się przygotować do wymazu z odbytu?
Jak się przygotować do wymazu odbytu? Procedura jest na tyle prosta, że nie wymaga od pacjenta żadnych specjalnych starań. Przed pobraniem próbki należy jedynie zaniechać mycia i innych czynności higienizacyjnych, a także fizjologicznych (wypróżnianie się, oddawanie moczu), które mogłyby zaburzyć wynik badania.
Kiedy pobierać wymaz z odbytu? W większości przypadków zaleca się, by robić to rano, tuż po przebudzeniu. Umotywowane to jest różnymi czynnikami. Przykładowo w przypadku owsików, o tej właśnie porze pasożyty te wykazują szczytową aktywność, badanie ma więc największą wartość diagnostyczną. Co ważne – mimo wczesnej porannej godziny nie trzeba być na czczo.
Reklama
Jak pobrać wymaz z odbytu?
Jak pobrać wymaz z odbytu? Używa się do tego celu patyczków (wymazówek) lub przylepców, za pomocą których pozyskuje się materiał biologiczny do dalszego badania. Wykorzystywane są specjalne zestawy, które można nabyć w aptece, aczkolwiek podobne narzędzia można przygotować również samodzielnie.
Wymazówkę stosowaną głównie przy zakażeniach bakteryjnych umieszcza się w kanale odbytu, na głębokości do 4 cm za zwieraczem w przypadku osób dorosłych i 1-2 cm u dzieci. Najwygodniej jest to uczynić w pozycji kucającej. Następnie patyczek umieszczany jest w sterylnym opakowaniu, w którym zostanie przetransportowany do laboratorium.
Natomiast przylepce przykleja się w okolicach odbytu, zbierając w ten sposób materiał biologiczny. Jest to procedura jeszcze mniej inwazyjna, aby ją wykonać, należy jedynie delikatnie rozchylić pośladki. W dalszej kolejności taśmę nakleja się na płaski i przezroczysty materiał – szybkę lub kawałek plastiku, dbając o to, by nie powstawały przy tym pęcherzyki powietrza.
Płytka taka również jak najszybciej powinna zostać przekazana do analizy – w tym przypadku jest to ocena mikroskopowa. Tego typu wymaz okołoodbytniczy jest preferowany w przypadku podejrzenia owsicy.
Co ważne – jeżeli nie ma pod ręką profesjonalnego zestawu do wymazu z odbytu, można zastosować zwykłą taśmę klejącą.
Reklama
Wymaz z odbytu w szpitalu
Bardzo często badanie wykonuje się samodzielnie w domu, aczkolwiek możliwe jest też pobranie wymazu w szpitalu – przy przyjęciu lub w trakcie hospitalizacji, a także ambulatoryjnie w przychodni.
W takim przypadku procedury tej podejmuje się wykwalifikowany pracownik – pielęgniarka lub lekarz. Co do istoty, diagnostyka w warunkach szpitalnych nie różni się szczególnie od domowej, w teorii i praktyce, jednak poddana jest bardziej szczegółowym rygorom, dzięki czemu uzyskiwane wyniki mogą być bardziej miarodajne.
O konieczności pobrania wymazu decyduje lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu, obserwowanych objawów oraz – ewentualnie – niepokojących wyników innych wykonanych wcześniej badań.
Reklama
Wymaz z odbytu w ciąży. Dlaczego jest pobierany?
Szczególnym rodzajem badania jest równoczesny wymaz z pochwy i odbytu w ciąży. Diagnostyka tego typu wykonywana jest rutynowo i obowiązkowo między 35. a 37. tygodniem ciąży.
Na podstawie zebranego materiału robi się w laboratorium posiew pod kątem GBS, czyli paciorkowców Streptococcus agalactiae. Tak jak zostało wspomniane wyżej, zwykle nie stanowią one zagrożenia dla dorosłego człowieka, ale zakażenie nimi może mieć doniosłe konsekwencje dla kobiety ciężarnej, a przede wszystkim płodu oraz dziecka tuż po narodzinach.
U przyszłych mam paciorkowce te mogą wywoływać infekcje dróg rodnych, a nawet prowadzić do sepsy. Zdarza się, że powodują stan zapalny błon płodowych, a nawet prowokują przedwczesny poród.
U noworodków natomiast stanowią czynnik ryzyka ciężkich infekcji, w tym zapalenia płuc, a nawet posocznicy. Jeśli zatem wyniki wymazu z pochwy i odbytu przed porodem okażą się niekorzystne, ciężarna powinna otrzymać antybiotyk penicylinę.
Reklama
Jak pobrać wymaz z odbytu u dziecka?
Schorzenia takie, jak owsica występują głównie u dzieci, co ma związek z dużymi możliwościami szerzenia się pasożytów w środowisku przedszkolnym i szkolnym, gdzie maluchy stykają się ze sobą w licznych grupach i bawią, nie zachowując podstawowych zasad higieny.
Stąd też badania pod kątem owsików wykonywane są przede wszystkim u młodszych pacjentów, w szczególności w grupie wiekowej 3-14 lat.
Jak zrobić wymaz z odbytu dziecku? Generalnie czynność ta nie różni się zazwyczaj od badań wykonywanych u osób dorosłych, z tą różnicą, że u maluchów próbkę pobiera rodzic, ewentualnie lekarz lub pielęgniarka. Przy owsicy robi się wymaz okołoodbytniczy.
Taśma jest przyklejana po rozchyleniu pośladków, możliwie głęboko, ale na zewnątrz zwieracza. Można to zrobić nawet w pozycji leżącej, co ułatwia całą procedurę w przypadku noworodków i niemowląt.
Oczywiście należy zachować szczególną ostrożność, zwłaszcza przy odklejaniu przylepca, aby nie uszkodzić delikatnej skóry oraz błon śluzowych.
Cena wymazu z odbytu. Gdzie go zrobić?
Ile kosztuje wymaz z odbytu? Na łączny wydatek w granicach około 100 złotych składa się cena zestawu do pobrania próbki oraz koszt wykonania analizy laboratoryjnej. Wymazówki i taśmy z podłożem dostępne są w zestawach, zatem ich cena zależy między innymi od ilości sprzedawanych sztuk, generalnie jednak należy się liczyć z wydatkiem rzędu kilkudziesięciu złotych.
Natomiast ocena laboratoryjna kosztuje w granicach 40-70 złotych w zależności od miasta. Nie są to koszty bardzo wysokie, jeśli jednak dla kogoś stanowią one przeszkodę, w łatwy sposób można je zredukować. Posiadając skierowanie od lekarza, badanie bakteriologiczne lub parazytologiczne można wykonać za darmo, z refundacją Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).
Gdzie zrobić wymaz z odbytu? Tak jak zostało powiedziane wcześniej, próbkę zazwyczaj pobiera się samodzielnie w domu, natomiast jej ocenę można zlecić w dowolnym laboratorium zajmującym się tego typu diagnostyką. Placówki dostępne w danej lokalizacji można bez trudu znaleźć korzystając z wyszukiwarek internetowych, bądź też konsultując się z lekarzem.
