Czym jest zakażenie pochwy?
Choć terminy takie jak zakażenie pochwy, jej zapalenie czy infekcja intymna w języku potocznym są stosowane wymiennie, z medycznego punktu widzenia nie oznaczają dokładnie tego samego stanu. „Zapalenie” i „infekcja” rzeczywiście są terminami synonimicznymi, jednak „zakażenie” nieco się od nich różni. Na czym polega ta różnica?
Otóż definicja zakażenia mówi, że jest to wniknięcie do organizmu chorobotwórczych drobnoustrojów i ich namnażanie się. Sama kolonizacja pochwy przez patogeny niekiedy daje objawy, ale może też przebiegać bezobjawowo. Zapalenie z kolei jest stanem, w którym na skutek szkodliwej aktywności drobnoustrojów rozwija się w organizmie choroba.
W ustanowionej przez WHO Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 wyszczególnione jest właśnie zapalenie pochwy, oznaczone symbolem N76, z adnotacją, że należy użyć dodatkowego kodu, by określić czynnik zapalny (B95-B97). Te dodatkowe kody mówią właśnie o zakażeniu, wskazując, jakie patogeny wniknęły do wnętrza pochwy.
Podsumowując można stwierdzić, że zakażenie pochwy jest bezpośrednią przyczyną jej zapalenia, choć nie w każdym przypadku musi do niego prowadzić.
Reklama
Rodzaje zakażenia pochwy
Istnieją różnorakie zakażenia pochwy, w zależności od tego, jakie patogeny wnikają do wnętrza tego narządu. Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów, a więc zakażenie:
- grzybicze,
- bakteryjne,
- wirusowe,
- mieszane.
O infekcji mieszanej mówi się, gdy pochwa kolonizowana jest przez różne patogeny jednocześnie, np. grzyby i bakterie. Jak twierdzi J. Kotarski, T. Paszkowski, R. Poręba i wsp. taki stan dotyczy ponad 30% wszystkich przypadków zakażeń, a jego obraz kliniczny jest w zasadzie sumą objawów działalności poszczególnych grup drobnoustrojów.
Niekiedy, by zdiagnozować, do jakiego zakażenia doszło, konieczne jest wykonanie badań. Pojawiające się objawy nie zawsze są na tyle charakterystyczne, by bez testów stwierdzić różnice między bakteryjnym a grzybiczym lub wirusowym zapaleniem pochwy.
Grzybicze zakażenie pochwy
Grzybicze zakażenie pochwy stanowi największy procent wszystkich zakażeń rozpoznawanych w tych okolicach. Nazywane bywa również zakażeniem drożdżakowym, ponieważ grzyby wnikające do narządów płciowych najczęściej to grzyby Candida albicans, należące właśnie do klasy drożdżaków.
Infekcja grzybicza pochwy, której przyczyny upatruje się w aktywności tych patogenów, określana bywa także jako kandydoza i stanowi jedną z najczęstszych podstaw wizyt ginekologicznych.
Drożdżaki zamieszkują jelita osób zdrowych, jednak niekiedy przedostają się do innych organów i zaczynają namnażać nienaturalnie szybko. Gdy dochodzi do zakażenia grzybiczego pochwy, często staje się ono przyczyną zapalenia, rozwijającego się szybko i wywołującego dokuczliwe objawy, które trudno przeoczyć (swędzenie i białe, serowate upławy).
Infekcja z reguły nie jest groźna, jednak wymaga leczenia. Nieleczona rozprzestrzenia się na kolejne narządy i wywołuje coraz silniejsze dolegliwości.
Bakteryjne zakażenie pochwy
Pochwa u osób zdrowych jest zasiedlana przez różnego rodzaju bakterie, które tworzą jej naturalną mikroflorę. Kiedy jednak do jej wnętrza dostaną się bakterie spoza naturalnego składu lub jeden gatunek z flory bakteryjnej zaczyna namnażać się zbyt intensywnie, dochodzi do zachwiania równowagi, co jest bezpośrednią przyczyną występowania zakażenia bakteryjnego pochwy.
Chorobotwórcza aktywność bakterii prowadzi do zapalenia (zwanego również waginozą bakteryjną), którego objawy są nieco inne niż przy infekcji grzybiczej. Przy zakażeniu bakteryjnym pojawiają się rzadkie, wodniste upławy o szarawym zabarwieniu, wydzielające nieprzyjemny, rybi zapach. Przy obu rodzajach infekcji mogą natomiast pojawiać się takie dolegliwości jak pieczenie czy świąd, dlatego bywają one mylone.
Co ciekawe - w niemal połowie przypadków waginoza przebiega zupełnie bezobjawowo. Drobnoustroje, które najczęściej prowadzą do tego rodzaju zakażenia pochwy to Gardnerella vaginalis i Mycoplasma hominis, choć zdarza się też kolonizacja narządu przez groźne bakterie beztlenowe.
Wirusowe zakażenie pochwy
Spośród wszystkich rodzajów zakażeń pochwy najrzadziej diagnozowane jest zakażenie wirusowe. Jakie wirusy mogą atakować kobiece narządy płciowe? Najczęściej rozpoznaje się opryszczkę zlokalizowaną w ich obrębie oraz kłykciny kończyste, wywoływane przez wirusa brodawczaka ludzkiego, czyli HPV.
W obu przypadkach przyczyną wirusowego zapalenia pochwy są kontakty seksualne z nosicielem wirusa. Pierwsze objawy opryszczki płciowej to zmiany skórne wokół sromu, o postaci małych pęcherzyków i drobnych, ale bardzo bolesnych ranek. Kłykciny kończyste mają z kolei postać narośli w formie brodawek. Pojawiają się one na skórze w sąsiedztwie sromu i odbytu, ale mogą rozprzestrzeniać się na wnętrze pochwy, a nawet szyjkę macicy.
Zakażenie wirusowe zawsze wymaga leczenia, a wywoływane przez nie objawy są dokuczliwe i utrudniają normalne funkcjonowanie.
Reklama
Przyczyny zakażenia pochwy
Jak to się dzieje, że chorobotwórcze drobnoustroje przedostają się do narządów płciowych i zaczynają się z nich namnażać? Przyczyn zakażenia pochwy prowadzącego do rozwoju infekcji intymnej może być wiele.
Często podłożem problemu jest zmiana pH narządu prowadząca do spadku jego naturalnej odporności. Kiedy pH pochwy jest kwaśne, patogeny namnażają się powoli i są skutecznie zwalczane. Obniżenie kwaśności jednak i zmiana odczynu na bardziej zasadowy stwarza środowisko sprzyjające kolonizacji i wówczas chorobotwórcze bakterie namnażają się szybciej i wywołują infekcje pochwy.
Podwyższone pH może towarzyszyć zaburzeniom hormonalnym, a te z kolei mają miejsce:
- podczas miesiączki,
- w okresie menopauzy,
- na krótki czas po stosunku.
Częste infekcje pochwy po stosunku mogą wskazywać na to, że partner jest zakażony patogenami, ale zakażenie to przebiega u niego bezobjawowo. Do zaburzeń równowagi mikroflory narządów płciowych mogą prowadzić także:
- antybiotykoterapia - po antybiotyku pochwa narażona jest na występowanie infekcji grzybiczych,
- nieodpowiednia pielęgnacja - np. używanie zbyt silnych kosmetyków, zaburzających naturalną odporność miejsc intymnych,
- częste irygacje pochwy wypłukujące zasiedlające ją mikroorganizmy.
Reklama
Objawy zakażenia pochwy
To, jak wygląda infekcja pochwy, zależy w dużej mierze od rodzaju atakujących ją drobnoustrojów. Objawy infekcji grzybiczej różnią się nieco od objawów zapalenia o podłożu bakteryjnym, choć niekiedy są one zbyt mało charakterystyczne lub nasilone, by odróżnić rodzaj infekcji bez odpowiednich badań
Jak już zostało wspomniane - prawie połowa zapaleń bakteryjnych pochwy przebiega bezobjawowo - wówczas są one diagnozowane przypadkiem lub nie diagnozowane w ogóle, a organizm po jakimś czasie samodzielnie zwalcza namnażające się patogeny.
Zakażenie o podłożu grzybicznym z kolei daje z reguły wyraźne objawy, które nasilają się nawet w ciągu kilku godzin. Są to przede wszystkim swędzenie i pieczenie okolic intymnych oraz bezwonne upławy o twarogowej konsystencji.
Niekiedy infekcji pochwy towarzyszy również ból w dole brzucha, nasilający się podczas stosunku. Świąd, pieczenie, dolegliwości bólowe i wzmożone upławy mogą towarzyszyć wszystkim rodzajom zakażeń narządów płciowych i zawsze wymagają niezwłocznej konsultacji lekarskiej.
Reklama
Test na zakażenie pochwy
Zakażenie pochwy można niekiedy rozpoznać po samych objawach. Niekiedy lekarz już po zwykłym badaniu ginekologicznym jest w stanie rozpoznać rodzaj infekcji, na podstawie wyglądu upławów i po zebraniu szczegółowego wywiadu na temat innych objawów.
Zdarza się jednak, że objawy są na tyle niecharakterystyczne lub mało nasilone, że konieczne jest przeprowadzenie testu na zakażenie pochwy, by dokładnie określić, jakie patogeny ją skolonizowały. Lekarz wykonuje w tym celu wymaz z pochwy, co polega na wprowadzeniu do jej wnętrza specjalnego patyczka i pobraniu materiału biologicznego do posiew.
Bywa też tak, że lekarz pobiera materiał, ale - nie czekając na wyniki - zaleca terapię, ponieważ występujące dolegliwości są dokuczliwe. Wynik posiewu może być dostępny dopiero po kilku dniach. W przypadku rozpoznania infekcji bakteryjnej niekiedy robi się także antybiogram celem określenia, na jakie antybiotyki dane bakterie są wrażliwe. Pomaga to w dobraniu odpowiedniego leczenia.
W aptece kupić też można test na infekcje pochwy do samodzielnego wykonania w domu. Jego cena to kwota kilkunastu złotych, a wynik odczytać można równie szybko, jak w przypadku testu ciążowego. Wykrywa on obecność zakażenia, jednak nie określa jego rodzaju i podłoża. Wykonanie testu domowego nie powinno nigdy zastępować wizyty u specjalisty.
Reklama
Leczenie zakażenia pochwy. Co stosować?
W aptekach dostępnych jest wiele leków na zakażenie pochwy bez recepty. Zwykle mają one postać globulek dopochwowych, maści do smarowania lub płynów do mycia i irygacji. Działają miejscowo, hamując namnażanie patogenów i wspomagając naturalną ochronę.
To, czy leki na infekcje intymne bez recepty są skuteczne zależy w dużej mierze od momentu ich zastosowania. Globulki lub maści mogą zatrzymać rozwój zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego, jeśli zostaną zaaplikowane już przy pierwszych objawach. Jeśli jednak infekcja pochwy jest zaawansowana, a symptomy nasilone, często konieczne jest przyjęcie specjalistycznych leków na receptę o działaniu ogólnoustrojowym.
Zakażenie bakteryjne z reguły leczy się antybiotykami, grzybicze - tabletkami przeciwgrzybiczymi. W przypadku tych ostatnich wystarczy niekiedy jedna dawka, by zahamować proces chorobowy i pozbyć się jego przykrych objawów.
Lekarz - szczególnie, jeśli infekcje intymne mają charakter nawracający - poza przepisaniem leków powinien poradzić pacjentce, jak dbać o higienę oraz czym myć pochwę podczas zapalenia i po jego ustąpieniu. Aby uniknąć nawrotów infekcji, warto stosować kosmetyki utrzymujące prawidłowe pH i wspierające naturalną odporność wrażliwych narządów płciowych.
Reklama
Domowe sposoby na zakażenie pochwy
Czy domowe sposoby na infekcje pochwy są skuteczne? Czasem, gdy zakażenie dopiero zaczyna się rozwijać, stosowanie naturalnych metod, takich jak zioła, mogą przynieść dobre efekty. Można je także stosować jako wsparcie dla specjalistycznej terapii, jednak najlepiej robić to po konsultacji z lekarzem.
Przy infekcjach grzybiczych lub bakteryjnych sprawdzają się niekiedy zioła i wyciągi roślinne o działaniu przeciwzapalnym (nie do picia, ale w formie płukanek lub tzw. „nasiadówek”). Są to przede wszystkim takie substancje takie jak rumianek czy kora dębu.
Ostrożność przy stosowaniu tego typu metod powinny zachować osoby skłonne do alergii lub nadwrażliwości. Stosowanie roślin wywołujących uczulenie może doprowadzić do nasilenia dolegliwości i pogłębienia problemu. Domowe sposoby nie powinny też zastępować leczenia. Można traktować je jedynie wspomagająco lub jako doraźna metoda na złagodzenie objawów przed wizytą u ginekologa.
Czym grozi zakażenie pochwy w ciąży?
Infekcje intymne z reguły nie niosą poważnych konsekwencji zdrowotnych, jednak mogą być groźne w czasie ciąży. Ciąża jest momentem, kiedy w organizmie dochodzi do ogromnych zaburzeń hormonalnych, w związku z tym narządy płciowe są bardziej narażone na infekcje.
Kobiety ciężarne często więc zapadają na zakażenia dróg rodnych różnego rodzaju, a stan taki zawsze wymaga niezwłocznej konsultacji z lekarzem. Nieleczone zakażenie przenosi się niekiedy na kolejne narządy, a w skrajnych przypadkach patogeny mogą przedostać się do wnętrza macicy, co jest groźne dla rozwijającego się w jej wnętrzu płodu.
Niebezpieczny dla dziecka bywa też poród z infekcją pochwy. Np. infekcja wirusowa w postaci opryszczki niesie zagrożenie przeniesienia wirusa na noworodka, dlatego jest podstawą do wykonania cięcia cesarskiego. Podczas ciąży nie zaleca się samodzielnej walki z infekcjami, ograniczania się do domowych metod, leków OTC itd. Wszelkie niepokojące objawy należy zgłaszać od razu lekarzowi prowadzącemu.
Profilaktyka zakażenia pochwy
Jak zapobiegać infekcjom pochwy i ich nawracaniu? Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, warto przede wszystkim odpowiednio dbać o higienę, pamiętając o kilku zasadach:
- myć miejsca intymne codziennie i regularnie,
- nie myć ich zbyt często, by nie wypłukiwać bez potrzeby pożytecznych bakterii,
- dostosowywać częstotliwość mycia do potrzeb (np. zwiększać ją w czasie miesiączki lub upałów),
- używać kosmetyków wspierających zachowanie prawidłowego pH okolic intymnych,
- wycierać i osuszać te miejsca delikatnie, nie wywołując podrażnień,
- nie stosować irygacji bez wyraźnej potrzeby.
Oprócz samych zabiegów pielęgnacyjnych, dla zapobiegania infekcjom pochwy ważne są jeszcze inne nawyki, np. zapewnianie okolicom intymnym dostępu powietrza. Środowisko go pozbawione, ciepłe i wilgotne bardzo sprzyja namnażaniu patogenów. Dostęp zapewnia się poprzez noszenie luźnej, przewiewnej odzieży i bielizny, wykonanej z naturalnych materiałów. Warto także pamiętać o dbałości o higienę podczas korzystania w publicznych toalet, basenów, saun itp. Zapobieganiu zakażeniom sprzyja też posiadanie jednego partnera seksualnego.
