Wiedza na temat możliwości starania się o tego rodzaju świadczenie i procedury przyznawania pomocy finansowej powinna być oparta na znajomości przepisów prawa. Każdy kto sprawuje opiekę nad starszą osobą ma prawo ubiegania się o pomoc finansową od uprawnionych do tego instytucji państwowych. Obowiązek tego rodzaju świadczeń należy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i właściwych Ośrodków Pomocy Społecznej.
Zasiłek opiekuńczy na osobę starszą
Zasiłki opiekuńcze na starsza osobę to jedno ze świadczeń wypłacanych na podstawie Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. 2020.111 z 2020.01.24). Przepisy tego aktu prawnego określają warunki do nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania, przyznawania i wypłacania tych świadczeń (art.1 ust. 1).
Ustawodawca wyraźnie wskazał, iż warunkami otrzymywania tego typu świadczeń są:
- posiadanie obywatelstwa polskiego,
- zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zasiłkowy, w którym otrzymywane jest świadczenie rodzinne.
Zasiłek opiekuńczy to jeden z rodzajów świadczeń opiekuńczych. Art.2 pkt.2 ww. ustawy stanowi, iż świadczeniami opiekuńczymi są także zasiłki pielęgnacyjne i świadczenia pielęgnacyjne. Ten rodzaj świadczeń pieniężnych to wsparcie dla starszych osób niepełnosprawnych lub osób po 75 roku życia i ich opiekunów. Wnioski w zależności od rodzaju świadczenia należy składać we właściwych Miejskich Ośrodkach Pomocy Społecznej.
Zupełnie innym rodzajem świadczenia finansowego jest dodatek pielęgnacyjny, wypłacany co miesiąc z emeryturą lub rentą osobom, które ukończyły 75 rok życia. Jest on przyznawany z urzędu, bez konieczności składania wniosku i dostarczania dodatkowych dokumentów, potwierdzających całkowitą niezdolność do samodzielnej egzystencji.
W przypadku osób starszych nie jest wymagane wydanie decyzji przez lekarza orzecznika. Taka pomoc po 75 roku życia jest bezwzględnie przyznawana, bez dodatkowych warunków.
Reklama
Zasiłek opiekuńczy na osobę starszą po 75 roku życia
Zasiłek opiekuńczy na osoby starsze, nazywany przez ustawodawcę zasiłkiem pielęgnacyjnym, przyznawany jest w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy osobie starszej, niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Zgodnie z art. 16 ust.2 pkt. 3 ww. ustawy, takie świadczenie pieniężne przysługuje także osobom, które ukończyły 75 lat.
Obecnie wysokość zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 215,84 zł miesięcznie. Jeżeli osoba po 75 roku życia przebywa w instytucji, zapewniającej całodobowe utrzymanie, tego rodzaju zasiłek opiekuńczy w formie zasiłku pielęgnacyjnego nie przysługuje (art.16 ust.5 ww. ustawy). Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje także osobom uprawnionym do dodatku pielęgnacyjnego.
Postępowanie w sprawie przyznania zasiłku opiekuńczego-pielęgnacyjnego dla osób starszych wszczynane jest na podstawie wniosku o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. Ten rodzaj świadczenia przysługuje niezależnie od kryterium dochodowego.
Jak uzyskać zasiłek opiekuńczy nad osobą starszą w formie świadczenia pielęgnacyjnego? Wystarczy złożyć wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego w urzędzie gminy lub miasta, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. W większości miast urzędy przekazały te kompetencje ośrodkom pomocy społecznej.
Przepisy nie wymagają składania dodatkowych dokumentów, jeśli główną przesłanką starania o zasiłek opiekuńczy jest ukończenie 75 roku życia. W tych przypadkach wystarczy sam wniosek zainteresowanego. Prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustalane jest na czas nieokreślony. Zasiłek opiekuńczy na osobę starszą z MOPS jest wypłacany co miesiąc, po wydaniu decyzji o jego przyznaniu.
Reklama
Zasiłek opiekuńczy na osobę starszą KRUS
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych przewiduje także świadczenia opiekuńcze dla rolników.
W sytuacjach, gdy o tego rodzaju zasiłek opiekuńczy ubiegają się rolnicy, małżonkowie rolników lub domownicy, świadczenie to przysługuje odpowiednio:
- rolnikom w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego,
- małżonkom rolników lub domownikom w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego albo wykonywania przez nich pracy w gospodarstwie rolnym.
W celu uzyskania tego typu świadczeń osoby zainteresowane muszą złożyć stosowne oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, iż takiej działalności już nie prowadzą.
Zgodnie z art.17b ust.2 ww. ustawy rolnicy składający takie oświadczenie muszą zawrzeć w nim klauzulę o konkretnej treści: „Jestem świadomy/a odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Taka klauzula zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Jest to jednocześnie warunek niezbędny do złożenia prawidłowego oświadczenia. Zasiłek pielęgnacyjny jest przyznawany na ogólnych zasadach.
Reklama
Kto może pobierać zasiłek opiekuńczy na starszą osobę?
W Ośrodkach Pomocy Społecznej osoby, wskazane przez ustawodawcę w Ustawie o świadczeniach rodzinnych mogą ubiegać się o zasiłek opiekuńczy na starszą osobę.
Specjalny zasiłek opiekuńczy (zgodnie z art. 16a ww. ustawy) przysługuje osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny (na przykład dzieci zobowiązane do płacenia alimentów na rzecz rodziców), a także małżonkom, jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bądź rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymująca się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.
Warunkiem uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego jest spełnienie określonego przez przepisy prawa kryterium dochodowego – dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć 764 zł. netto miesięcznie (art.16a ust.2 ww. ustawy). Specjalny zasiłek opiekuńczy aktualnie wynosi 620 zł. miesięcznie (art. 16a ust.6 ww. ustawy). Ustawodawca szczegółowo wymienił osoby, którym prawo do tego typu zasiłku nie przysługuje (art. 16a ust.8).
Do tej kategorii między innymi należą:
- osoby sprawujące opiekę, posiadające ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego,
- osoby, które mają ustalone już prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna,
- osoby legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Prawo do zasiłku opiekuńczego może także uzyskać każda pracująca osoba, która musi sprawować opiekę nad chorym członkiem rodziny i w związku z tym nie może świadczyć pracy. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2020.870 z 2020.05.15) w katalogu przyznawanych świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wymienia także zasiłek opiekuńczy.
Zgodnie z art. 32 ust.1 ww. ustawy zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od obowiązku wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki także nad innym chorym członkiem rodziny. Ten rodzaj opieki dotyczy również konieczności zajmowania się osobami starszymi, jak rodzice, dziadkowie czy teściowie. W tych przypadkach zasiłek opiekuńczy przysługuje na okres nie dłuższy niż 14 dni w roku kalendarzowym (art.33 ust.1 pkt. 2 ww. ustawy).
