Co to jest zastawka trójdzielna?
Zastawka trójdzielna jest jedną z czterech tego typu struktur znajdujących się w sercu (obok mitralnej, płucnej i aortalnej). Ze względu na ulokowanie nazywana jest też przedsionkowo-komorowo prawą.
Składa się z trzech płatków, przedniego, tylnego i przegrodowego. Podstawową funkcją, jaką pełni zastawka trójdzielna serca jest zapobieganie cofaniu krwi z prawej komory do prawego przedsionka.
Jej domykanie się wymusza obieg krwi w jednym tylko kierunku. Mechanizm ten często jest zburzony, co stanowi przyczynę wady znanej jak niedomykalność zastawki trójdzielnej (ang.: tricuspid regurgitation – TR). Na czym ona polega, jak się objawia i czy jest groźna?
Reklama
Niedomykalność zastawki trójdzielnej
Niedomykalność zastawki trójdzielnej jest zaburzeniem powszechnym. Szacuje się, że występuje u 90 procent populacji, przy czym w większości przypadków jest ona śladowa i względnie niegroźna. Postać umiarkowana i ciężka mogą jednak prowadzić do dysfunkcji zagrażających życiu.
Problem ten może ujawnić się na każdym etapie życia, niekiedy obserwowana jest niedomykalność zastawki trójdzielnej u płodu lub bardzo małego dziecka, a czasem w późniejszym wieku. Może mieć charakter pierwotny lub wtórny. W pierwszym przypadku stanowi efekt patologii, takich jak:
- wrodzone anomalie w budowie zastawki,
- choroba niedokrwienna serca,
- choroba reumatyczna serca,
- infekcyjne zapalenie wsierdzia,
- włóknienie endomiokardialne,
- stosowanie niektórych leków,
- radioterapia.
Jednak w około 80 procentach wada jest wtórna. Przyczyną jest wówczas poszerzenie prawej komory serca oraz pierścienia zastawki trójdzielnej, co stanowi pokłosie takich problemów, jak zawał czy nadciśnienie płucne wynikające z patologii lewego serca lub powstałe w inny sposób.
Niedomykalność zastawki trójdzielnej może się objawiać między innymi poprzez zwiększoną męczliwość, uczucie duszności, czy kołatanie serca.
Reklama
Fala zwrotna na zastawce trójdzielnej
Towarzyszące niedomykalności zastawki trójdzielnej zjawisko fali zwrotnej odnosi się do patologicznego przepływu krwi przez struktury serca w czasie jego skurczu. W takim przypadku tylko jej część trafia do obiegu, reszta zaś znajduje się ponownie w przedsionku.
Zmniejsza to wydajność całego systemu, a jeśli wada ta jest duża, może powodować rozciągnięcie ścian przedsionka, co z kolei implikować będzie różnego typu zaburzenia pracy serca.
Dysfunkcję tę dobrze wykazuje ECHO, czyli elektrokardiografia (USG serca), zwłaszcza w wersji color dopler, obrazującej przepływ krwi przez naczynia.
Reklama
Atrezja zastawki trójdzielnej
Inną, znacznie poważniejszą wadą jest atrezja zastawki trójdzielnej. Pojęcie to oznacza zrośnięcie, a mówiąc dokładniej, wytworzenie włóknistej błony w miejsce zastawki.
Efektem tego jest brak połączenia bezpośredniego między komorą a przedsionkiem. W związku z tym krew, nie mogąc się przedostać do prawej komory, przepływa do lewego przedsionka.
Jest to wada wrodzona, ujawniająca się już w życiu płodowym. Rokowania są w jej przypadku bardzo złe. Większość małych pacjentów umiera przed ukończeniem pierwszego roku. Stosowane leczenie, w tym chirurgiczne (między innymi tzw. operacja Fontana), w dużej mierze ma charakter paliatywny.
Reklama
Zastawka dwudzielna i trójdzielna
Podobną strukturą do trójdzielnej jest zastawka dwudzielna. Nazywana jest też mitralną lub przedsionkowo-komorową lewą. Pełni ona analogiczne funkcje. Domykając się zapobiega cofaniu się krwi z lewej komory do lewego przedsionka.
Nieznacznie różni się budową, gdyż zamiast trzech, ma dwa płatki. Także zastawka mitralna może zostać dotknięta patologią, jaką jest niedomykalność. Również w tym przypadku dojdzie do nieprawidłowego przepływu, tyle że po lewej stronie serca. Efektem tego jest wzrost ciśnienia w krążeniu płucnym.
W postaci ostrej może to doprowadzić do śmiertelnego wstrząsu kardiogennego. W formie przewlekłej zaburzenie często nie daje poważniejszych objawów nawet przez długie lata, choć z czasem natężenie symptomów staje się coraz większe.
Chorzy na niedomykalność zastawki mitralnej zaczynają szybciej się męczyć, odczuwać duszności, czy kołatanie. Nieleczona wada może być przyczyną migotania przedsionków, niewydolności serca a nawet nagłej śmierci sercowej.
Reklama
Wymiana zastawki trójdzielnej
W przypadku lekkich TR leczenie nie jest z reguły wymagane w ogóle, aczkolwiek u pacjentów objawowych należy kontrolować przyjmowanie płynów. Co nietypowe, przy tym zaburzeniu zaleca się picie maksymalnie 1,5 litra wody dziennie, nie więcej.
W stanach ciężkich niezbędne jest leczenie niedomykalności zastawki trójdzielnej o charakterze interwencyjnym. Dostępnych współcześnie jest wiele metod. W zależności od nasilenia objawów i charakteru uszkodzeń, wykonywana jest chirurgiczna naprawa lub wymiana zastawki trójdzielnej na protezę biologiczną lub mechaniczną.
Pierwsza z nich z reguły lepiej przyjmuje się w organizmie, a jej wszczepienie nie wymaga późniejszego stosowania leków obniżających krzepnięcie krwi. Implant należy jednak wymienić najpóźniej po kilkunastu latach.
Zastawka mechaniczna może służyć do końca życia, ale po operacji istnieje konieczność trwałego przyjmowania środków przeciwkrzepliwych.
