Zatoki przynosowe - funkcje, budowa, leczenie

Jak zbudowane są zatoki przynosowe?

Termin zatoki kojarzony jest głównie z zatokami przynosowymi i ich schorzeniami, które prowadzą do dokuczliwych dolegliwości. Omawiane struktury składają się z kilku głównych elementów. Jednym z najważniejszych jest błona śluzowa produkująca śluz. Ta warstwa pomaga nawilżać i oczyszczać powietrze oraz zapobiega przedostawaniu się zanieczyszczeń do płuc. Tuż pod nią znajduje się sieć naczyń krwionośnych. Z kolei niżej położona tkanka łączna utrzymuje strukturę zatoki i zapewnia jej elastyczność.

Wyróżniamy cztery ich rodzaje:

• czołowe – znajdują się bezpośrednio nad brwiami,
• klinowe – zlokalizowane za jamą nosową,
• szczękowe – umiejscowione nad szczęką,
• sitowe – położone w połowie wysokości nosa.

Reklama

Jakie są funkcje zatok przynosowych?

Ich główną funkcją jest ogrzewanie, oczyszanie i nawilżanie wdychanego przez nos powietrza. W ciągu doby przez nos przepływa 10 tysięcy litrów powietrza.

Zatokom przypisuje się takie funkcje jak:

• wytwarzanie śluzu,
• zabezpieczanie czaszki przed urazami,
• zmniejszenie wagi szkieletu twarzoczaszki, z uwagi na to, że stanowią przestrzeń w której znajduje się powietrze,
• regulacja ciśnienia powietrza – pomagają w utrzymaniu równowagi ciśnienia w obrębie czaszki poprzez wymianę powietrza z jamą nosową,
• ogrzewanie oczodołu i podstawy czaszki.

Zatoki pełnią też istotną rolę w tworzeniu mowy i odbieraniu komunikatów werbalnych od innych ludzi. Wspierają również organizm w odbieraniu bodźców zapachowych.

Reklama

Choroby zatok przynosowych

Uraz twarzoczaszki, powikłania po zabiegach stomatologicznych, schorzenia laryngologiczne, infekcje pochodzenia bakteryjnego, wirusowego, grzybiczego, leki – jest wiele przyczyn chorych zatok przynosowych.

Oprócz zapalenia, choroby zatok obejmują szerszą listę schorzeń. Są to:

• łagodne zmiany o charakterze nowotworowym, w tym polipy, cysty, tłuszczaki,
• torbiele,
• rak,
• grzybica.

Wszystkie te dolegliwości dają wiele niespecyficznych objawów, dlatrego wymagają różnicowania u specjalisty.

Reklama

Jakie są rodzaje i objawy zapalenia zatok przynosowych?

Stany zapalne pochodzenia bakteryjnego, wirusowego, alergicznego są najczęstszymi przyczynami zgłaszania się pacjentów po pomoc. Za ich rozwój odpowiedzialne może być także przyjmowanie niektórych leków wywołujących polekowy nieżyt nosa.

Również zaburzenia hormonalne mogą zwiekszać ryzyko rozwoju stanu zapalnego. Pacjenci z zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak niedoczynność lub nadczynność tarczycy częściej skarżą się na objawy zapalenia zatok (niewystarczająca lub nadmierna produkcja śluzu). Wzrost poziomu progesteronu w okresie ciąży może również wpływać na układ odpornościowy i zwiększać ryzyko infekcji.

Jeżeli oprócz zapalenia zatok trwającego powyżej 12 tygodni, pojawia się przekrwienie błony śluzowej nosa, kichanie i świąd, to rozpoznajemy przewlekły nieżyt nosa i zatok przynosowych. To choroba wieloczynnikowa, w której stan zapalny rozwija się nie tylko w błonie śluzowej nosa i jednego typu lub kilku typów zatok, ale – w zaawansowanych przypadkach – może dotknąć struktury kostne.

Drugim rodzajem jest ostre zapalenie zatok przynosowych. Podstawowa różnica pomiędzy odmianami tej choroby to czas ich trwania i intensywność występowania objawów takich jak:

• bóle w różnych miejscach głowy,
• uczucie nadwrażliwości na twarzy,
• poczucie ucisku w głowie,
• niedrożny, zatkany nos,
• wydzielina z nosa cieknąca po tylnej ścianie gardła prowadząca do chrypki, kaszlu, uczucia drapania w gardle,
• utrata węchu,
• spuchnięta błona śluzowa.
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• halitoza, czyli nieświeży oddech.

Katar zatokowy to typowy objaw zapalenia zatok. Tymczasem o przewlekłej odmianie tej choroby może świadczyć jego brak. Wówczas pacjent odczuwa ból o charakterze ucisku oraz zatkany nos i ból podczas pochylania głowy. Przewlekłe zapalenie zatok bardzo często ma związek z alergią, polipami w nosie, zakażeniami grzybiczymi.

Reklama

Jak zdiagnozować choroby zatok przynosowych?

Leczeniem chorych zatok zajmują się lekarze rodzinni i laryngolodzy. Podstawą postępowania diagnostycznego są:

• wywiad z pacjentem,
• badanie palpacyjne – lekarz sprawdza bolesność i obecność ewentualnego obrzęku okolic nosa i oczodołów przy pomocy dotyku i delikatnego ucisku,
• rynoskopia przednia – umożliwia obejrzenie błony śluzowej nosa przez wziernik; wykorzystuje się do niej lampę czołową lub lusterko czołowe ze źródłem światła,
• endoskopia – przeprowadza się ją z uwagi na to, że rynoskopia umożliwia obejrzenie tylko 1/3 przedniej jamy gardła; badanie pozwala na pełną ocenę jam nosa i nosogardła.

Aby dokładniej ocenić np. przebieg trwającego zapalenia, lekarz może zdecydować się także na poszerzoną diagnostykę. Poniższe badania nie są wykonywane w pierwszej kolejności, ale dopiero, gdy wcześniejsze metody nie przyniosą rezultatu.

Początek treści sponsorowanej

Jednym z pierwszych objawów przeziębienia jest katar. Wszyscy chcą się go pozbyć jak najszybciej i udrożnić zatkany nos. Na rynku są już dostępne innowacyjne produkty w postaci żelu, które nie spływają bezpośrednio do gardła, działają szybko i na długo przynoszą ulgę. Zobacz tutaj jaki lek można kupić bez recepty.

Są to:

• tomografia komputerowa – umożliwia ocenę struktur anatomicznych oraz określenie rozmiaru patologicznych zmian,
• rezonans magnetyczny – pozwala na wykrycie różnorodnych wad, w tym skrzywienia przegrody nosowej, a także zmian patologicznych, takich jak: ropnie, polipy, torbiele,
• RTG (badanie radiologiczne) – daje możliwość uwidocznienia płynu w zatoce,
• punkcja – wykrycie płynu w zatoce to wskazanie do przeanalizowania jego składu, czyli punkcji.

Reklama

Jak wyleczyć zatoki przynosowe? Leki i domowe sposoby

Aby złagodzić objawy bólowe i zmniejszyć stan zapalny, warto sięgnąć po leki z substancjami przeciwbólowymi. Najczęściej stosuje się ibuprofen. Jednym z najbardziej dokuczliwych objawów zapalenia zatok jest uczucie zatkania nosa. Niedrożne zatoki są przyczyną bólu głowy, uczucie rozpierania wokół uczu. Dlatego jedenym z priorytetów leczenia jest stosowanie preparatów udrażniających i rozrzedzających wydzielinę Lekiem powszechnie stosowanym u dorosłych i dzieci jest ksylometazolina. Dostępna jest w postaci łatwego do aplikacji żelu. Preparat powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejsza obrzęk i przekrwienie błony śluzowej jamy nosowo gardłowej oraz zmniejsza ilość wydzieliny.

Jeżeli samoleczenie nie przynosi rezultatów, wówczas pozostaje skorzystać ze wsparcia lekarza, który przepisze odpowiednie leki, np. zależnie od rodzaju infekcji – antybiotyki i leki sterydowe. W terapii mogą pojawić się też leki przeciwhistaminowe, jeżeli przyczyną stanu zapalnego jest czynnik alergiczny.

Reklama

Domowe sposoby na leczenie zatok przynosowych

Istnieje kilka bezpiecznych domowych sposobów, które mogą skrócić czas infekcji i wyeliminować dokuczliwe objawy infekcji zatok.

Inhalacje na zatoki – sprawdzą się do udrożnienia dróg oddechowych oraz pozbycia się z nich zalegającej wydzieliny. Do ich przygotowania wykorzystaj olejki eteryczne, np. sosnowy, eukaliptusowy, a także wybrane zioła (np. rumianek) lub sól fizjologiczna. Takie zabiegi warto powtarzać każdego dnia. Ich przygotowanie nie jest skomplikowane – wystarczy do miski z gorącą wodą dodać odrobinę, np. kilka kropel wybranego olejku, sól, pochylić się nad naparem i nakryć głowę ręcznikiem. Na wdychanie oparów należy poświęcić kilka minut. Aby uniknąć ewentualnego poparzenia, trzeba upewnić się, że woda nie jest gorąca.

Ceipłe okłady – gdy pojawia się ból i uczucioe rozpierania w okolicach oczu, pomóc mogą okłady. Można je wykonać używając płóciennej tkaniny w którą zawiniete będą rozgrzany groch lub gorczyca. Taki kompres warto przyłożyć do czoła albo nasady nosa. Znacznie szybszą metodą na przygotowanie okładu jest również skorzystanie z gorącego ręcznika lub kompresu żelowego.

Napary na bazie ziół – chcąc udrożnić zatoki, można sięgać po rozgrzewające herbatki oraz napary ziołowe zawierające w swoim składzie kardamon, imbir albo też goździki. Ulgę mogą przynieść także wypijane napary z lipy, rumianku, szałwii czy tymianku;

Płukanie zatok – w wykonaniu tego prostego zabiegu pomogą zestawy apteczne do irygacji. Płukanie polega na wprowadzaniu pod ciśnieniem do zatok roztworu soli fizjologiczne. Płyn oczyszcza zatoki z wydzieliny, bakterii, wirusów i zanieczyszczeń.