Czym jest zatrzymanie moczu?
Zatrzymanie moczu oznacza zupełną lub częściową niemożność oddania moczu. Może ono mieć charakter ostry bądź przewlekły.
Ostre zatrzymanie moczu to stan nagły, kiedy następuje całkowita niemożność mikcji. W rezultacie pęcherz moczowy szybko się zapełnia, nie mając możliwości pozbycia się uryny. Taka sytuacja wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, udania się na SOR, itp. Z kolei przewlekłe zatrzymanie moczu oznacza zaburzenie, które utrzymuje się przez jakiś czas i polega na oddawaniu moczu jedynie w części, tak że pęcherz moczowy jest stale wypełniony jakąś ilością moczu (powyżej 100 ml).
Dolegliwość ta dotyka przede wszystkim osoby przeżywające jesień życia, szczególnie panów po 70. i 80. roku życia. Zatrzymanie moczu u starszej osoby płci męskiej zdarza się u około 10 procent siedemdziesięciolatków. U panów po osiemdziesiątce ta dolegliwość występuje już u około 33 procent. Problemy z oddawaniem moczu pojawiają się także u pań, jednak w mniejszym odsetku, sporadycznie zdarza się zatrzymanie moczu u dziecka, co zazwyczaj mija po wyleczeniu zakażenia, bądź odbyciu rekonwalescencji po przebytej operacji.
Reklama
Przyczyny zatrzymania moczu
Co powoduje, że pojawia się zatrzymanie moczu? Przyczyny tej dysfunkcji mogą być rozmaite. Z pewnością dużym obciążeniem jest w tym wypadku wiek (wraz z upływem lat mięśnie pęcherza moczowego ulegają osłabieniu) oraz płeć. Zatrzymanie moczu u mężczyzn w starszym wieku zdarza dziesięć razy częściej niż u pań. Powodem całkowitej lub częściowej możliwości oddania moczu u panów są często choroby gruczołu krokowego (np. łagodny rozrost stercza, czy rak prostaty).
Zatrzymanie moczu u kobiet natomiast zwykle ma związek z wypadaniem narządów rodnych, przebytymi operacjami oraz ciążą i porodem siłami natury.
Do innych czynników mogących doprowadzić do niemożności oddania moczu należą m.in.
- przyjmowane leki (głównie przeciwhistaminowe, przeciwbólowo-rozkurczowe, przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe),
- alkohol,
- zaparcia,
- kamica moczowa,
- zwężenie cewki moczowej,
- krwawienie do dróg moczowych (spowodowane np. guzem pęcherza).
Ponadto zaburzenia regulacji nerwowej związanej z „normalnym” oddawaniem moczu mogą się także pojawić m.in. po udarze mózgu, w wyniku schorzeń rdzenia kręgowego, po urazie miednicy, czy u cukrzyków.
Reklama
Objawy zatrzymania moczu
Jak rozpoznać zatrzymanie moczu? Objawy całkowitego zatrzymania moczu to oczywiście niemożność oddania moczu pomimo uczucia pełności pęcherza oraz dokuczliwy ból w podbrzuszu. Ponadto w badaniu fizykalnym można wyczuć przepełniony pęcherz moczowy dający głuchy odgłos podczas opukiwania.
Częściowe zatrzymanie moczu odznacza się zaś tym, że nie można odbyć pełnej mikcji, podczas wizyty w toalecie pęcherz opróżnia się niecałkowicie, zatem ma się wrażenie (i tak w istocie jest), że nie udało się pozbyć całego zalegającego moczu. Pacjenci mogą też odczuwać kłopoty z rozpoczęciem oddawania moczu oraz jego podtrzymaniem. Rzadko towarzyszy temu ból.
Innymi symptomami częściowego zatrzymania moczu są także:
- częstomocz,
- moczenie nocne,
- nietrzymanie moczu z przepełnienia,
- wyczuwalny w dłoniach pęcherz moczowy,
- oznaki kojarzące się z niewydolnością nerek.
Zdarza się też, że ten rodzaj dolegliwości jest bezobjawowy. Jak reagować na zatrzymanie moczu, kiedy do lekarza? Każdy niepokojący sygnał związany z układem moczowym powinien być konsultowany z lekarzem, a jeśli nastąpiło zupełne zatrzymanie moczu, należy jak najszybciej zgłosić się do medyka, najbliższego POZ lub na SOR.
Reklama
Diagnostyka zatrzymania moczu
W razie wystąpienia dysfunkcji, jaką jest zatrzymanie moczu, domowe sposoby, odszukiwane na stronach internetowych i stosowane w sposób eksperymentalny na sobie nie są słusznym pomysłem. Najbezpieczniejszym wyborem jest wówczas udanie się na wizytę do urologa, bądź lekarza pierwszego kontaktu, którzy przeprowadzają dogłębną diagnostykę.
Medyk przeprowadza oczywiście z pacjentem wywiad, badanie ogólne i palpacyjne, m.in. oceniające wielkość pęcherza moczowego i poziom jego wypełnienia. Co więcej u panów lekarz bada pęcherz palcem wsuwając go przez odbytnicę, u pań – robi badanie ginekologiczne.
Ponadto zleca wykonanie posiewu moczu, a także analizę poziomu mocznika, kreatyniny i elektrolitów. Jeśli zachodzi podejrzenie nieprawidłowego funkcjonowania nerek, robi się także ultrasonografię tego narządu. Jeżeli wyniki badań wskazują na zakażenie, wprowadza się odpowiednie preparaty lecznicze (swoiste „tabletki na zatrzymanie moczu”).
W przypadku występowania ostrego stanu nietrzymania moczu u mężczyzny, nie należy wtedy przeprowadzać badania PSA (marker nowotworowy gruczołu krokowego).
Reklama
Postępowanie w przypadku zatrzymania moczu
Co na zatrzymanie moczu może zaproponować lekarz? W przypadku całkowitego wstrzymania mikcji w postaci ostrej do pęcherza moczowego przez cewkę zakłada się cewnik. Jeżeli z jakichś względów nie jest to możliwe, wybiera się nadłonową cystostomię przezskórną, czyli nad spojeniem łonowym nakłuwa się pęcherz i przez skórę brzucha wprowadza się do niego cewnik. Niekiedy taki cewnik musi pozostać w pęcherzu na stałe.
Mężczyznom z przerośniętą prostatą podaje się leki na zatrzymanie moczu, a dokładniej zmniejszające rozmiar stercza oraz środki o działaniu rozkurczowym.
W zależności od przyczyny, która wywołała zatrzymanie moczu, leczenie może oprzeć się na operacji urologicznej, polegającej np. na zabiegowej terapii chorób gruczołu krokowego, poszerzeniu bądź nacięciu cewki moczowej, operacyjnym leczeniu wypadania narządu rodnego, albo wycięciu kamienia moczowego.
W przypadku powodzenia kuracji eliminującej zatrzymanie moczu, skutki, jakie przynosi taka sytuacja, to przede wszystkim całkowite wyleczenie. Po zakończeniu terapii powinno się systematycznie kontrolować stan układu moczowego w poradni urologicznej, by nie dopuścić do nawrotu niemożności oddawania moczu.
